119. KINH THUYẾT XỨ

Tôi nghe như vầy:

Một thời, Phật du hóa tại nước Xá-vệ, trong rừng Thắng Lâm, vườn Cấp Cô Độc.

Bấy giờ, đức Thế Tôn nói với các Tỳ-kheo:

– Ở đây, có ba thuyết xứ chứ không phải bốn hay năm. Nếu Tỳ-kheo sau khi thấy, nhân sự thấy đó mà nói rằng: “Ta thấy, nghe, hiểu, biết.” Tỳ-kheo cứ nói mà nói rằng: “Đây là điều ta biết.”

Những gì là ba? Tỳ-kheo nhân vấn đề quá khứ mà nói như vầy: “Trong thời quá khứ có.” Tỳ-kheo nhân vấn đề vị lai mà nói như vầy: “Trong thời vị lai có.” Tỳ-kheo nhân vấn đề hiện tại mà nói như vầy: “Trong thời hiện tại có.” Đó gọi là ba thuyết xứ chứ không phải là bốn hay năm. Nếu Tỳ-kheo sau khi thấy, nhân sự thấy đó mà nói mãi rằng: “Ta thấy, nghe, hiểu, biết.” Tỳ-kheo nói mà nói rằng: “Đây là điều biết.” Do điều được thuyết, khéo tập được nghĩa, do không thuyết, không khéo tập được nghĩa.

Hiền thánh đệ tử với hai tai nhất tâm nghe pháp. Vị ấy sau khi với hai tai nhất tâm nghe pháp, đoạn một pháp, tu một pháp, tự thân chứng đắc một pháp. Vị ấy sau khi đã đoạn được một pháp, tu một pháp, tự thân chứng đắc một pháp rồi, liền được chánh định. Hiền thánh đệ tử sau khi đã được chánh định, liền đoạn trừ hết tất cả dâm, nộ, si. Như vậy là Hiền thánh đệ tử chứng đắc tâm giải thoát. Giải thoát rồi liền biết mình đã giải thoát, biết đúng như thật rằng: “Sự sanh đã dứt, Phạm hạnh đã vững, việc cần làm đã làm xong, không còn tái sanh nữa.”

Do điều được nói đó nên có bốn trường hợp dễ quan sát người. Ở đây, Hiền giả có thể cùng người luận thuyết hoặc không thể cùng người luận thuyết. Nếu ở đây, Hiền giả này với xác quyết vấn mà không xác quyết đáp, với phân biệt vấn mà không phân biệt đáp, với phản luận vấn mà không phản luận đáp, với xả trí vấn mà không xả trí đáp. Như vậy, ở đây, Hiền giả ấy không thể luận thuyết cùng người, cũng không thể luận giải với người. Nếu ở đây với xác quyết vấn thì xác quyết đáp, với phân biệt vấn thì phân biệt đáp, với phản luận vấn thì phản luận đáp, với xả trí vấn thì xả trí đáp. Như vậy, ở đây, Hiền giả ấy có thể luận thuyết cùng người, có thể luận giải với người.

Lại nữa, do điều được nói nên có bốn trường hợp để quan sát người. Ở đây, Hiền giả có thể cùng người luận thuyết hoặc không thể cùng người luận thuyết. Nếu ở đây, Hiền giả ấy không an trú trên xứ phi xứ, không an trú trên sở tri, không an trú trên thuyết dụ, không an trú trên đạo tích. Như vậy thì ở đây, Hiền giả ấy không thể luận thuyết cùng người, cũng không thể luận giải với người. Nếu ở đây, Hiền giả an trú trên xứ phi xứ, an trú trên sở tri, an trú trên thuyết  dụ, an trú trên đạo tích. Như vậy thì ở đây, Hiền giả ấy có thể cùng người luận thuyết, cũng có thể luận giải với người.

Do điều được nói, với lời nói trầm tĩnh, xả bỏ sở kiến của mình, xả bỏ ý kết oán, xả bỏ tham dục, xả bỏ sân nhuế, xả bỏ si ám, xả bỏ kêu mạn, xả bỏ phú tàng, xả bỏ tật đố, không háo thắng, không ép người, không chấp chặt khuyết điểm, nói nghĩa, nói pháp. Sau khi nói nghĩa, nói pháp, khuyến khích, liên tục khuyến khích sự tĩnh chỉ, tự mình hoan hỷ, khiến người cùng hoan hỷ. Như vậy, đó là lời nói hợp nghĩa; như vậy, đó là lời nói hợp sự. Đó là Thánh thuyết nghĩa, đó là Thánh thuyết sự đã cứu cánh tận diệt hết lậu.

Khi ấy, đức Thế Tôn nói bài tụng:

Đức Phật thuyết như vậy, các Tỳ-kheo sau khi nghe Phật dạy xong, hoan hỷ phụng hành.