112. KINH A-NÔ-BA

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật du hóa tại Bạt-kỳ-sấu, ở đô ấp A-nô-ba Bạt-kỳ.
Bấy giờ, vào lúc xế trưa, đức Thế Tôn từ chỗ tĩnh tọa đứng dậy, bước ra khỏi tịnh thất và nói:
– Này A-nan, Ta và thầy hãy đi đến sông A-di-la-hòa-đế để tắm.
Tôn giả A-nan nói:
– Kính vâng.
Khi ấy, đức Thế Tôn cùng Tôn giả A-nan đi đến sông A-di-la-hòa-đế, cởi bỏ y phục trên bờ sông rồi xuống nước tắm; tắm xong, lên bờ lau mình và mặc y phục vào. Bấy giờ, Tôn giả A-nan cầm quạt hầu Phật. Khi ấy, đức Thế Tôn quay lại và dạy:
– Này A-nan, Đề-bà-đạt-đa vì phóng dật nên bị đọa lạc rất cực khổ, chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn một kiếp, không thể cứu vớt. A-nan, thầy có nghe các Tỳ-kheo nói lại rằng Ta đã ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà-đạt-đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt chăng?
Tôn giả A-nan thưa:
– Quả vậy. Lúc bấy giờ, có một vị Tỳ-kheo hỏi con rằng: “Này Tôn giả A-nan, phải chăng đức Thế Tôn dùng tha tâm trí biết rõ tâm Đề-bà-đạt-đa nên Ngài ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà-đạt-đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt?”
Đức Thế Tôn dạy:
– Này A-nan, Tỳ-kheo ấy hoặc còn nhỏ, trung niên hay đã lớn tuổi, kẻ niên thiếu không hiểu biết. Vì sao vậy? Vì Như Lai đã ghi nhận nhất quyết, nhưng thầy ấy vẫn còn nghi hoặc. A-nan, Ta không thấy có những Thiên, Ma, Phạm, Sa-môn, Phạm chí hay bất cứ ai khác ở trên đời này từ người đến trời như Ta, ghi nhận nhất quyết về Đề-bà-đạt-đa. Vì sao vậy? Này A-nan, Ta ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà-đạt-đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt. A-nan, nếu Ta thấy Đề-bà-đạt-đa có được chút pháp bạch tịnh bằng một sợi lông, Ta đã không ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà-đạt- đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt. A-nan, vì Ta không thấy Đề-bà-đạt-đa có được chút pháp bạch tịnh bằng một sợi lông nên Ta ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà-đạt-đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt.
Này A-nan, ví như cách thôn nọ không xa, có một hầm phẩn sâu rộng, có người bị lọt vào đấy, chìm xuống tận đáy. Có người đi đến trông thấy, phát khởi lòng đại từ, đại bi, mong muốn cho được sự lợi ích và phước lành, được an ổn, khoái lạc. Người ấy nhìn quanh rồi nói: “Người này có chỗ nào dù chỉ bằng một sợi lông, cọng tóc mà không bị dính phẩn để ta có thể nắm kéo lên chăng?” Người ấy nhìn khắp thân thể nhưng không thấy có chỗ nào bằng một sợi lông, một cọng tóc mà không bị dính phẩn để có thể dùng tay nắm kéo lên được. Cũng vậy, này A-nan, nếu Ta thấy Đề-bà-đạt-đa có một chút pháp bạch tịnh bằng sợi lông thì Ta đã không ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà-đạt-đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt. A-nan, vì Ta không thấy Đề-bà-đạt-đa có được chút pháp bạch tịnh bằng một sợi lông nên Ta ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà-đạt-đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt.
Khi ấy, Tôn giả A-nan khóc lóc, lấy tay gạt lệ, rồi thưa:
– Kính bạch Thế Tôn, thật là kỳ diệu! Thật là hy hữu! Thế Tôn đã ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà-đạt-đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt.
Đức Thế Tôn dạy:
– Đúng vậy, A-nan. Đúng vậy, A-nan. Ta ghi nhận nhất quyết rằng Đề-bà- đạt-đa chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, ở đấy trọn kiếp, không thể cứu vớt. Này A-nan, nếu thầy được nghe từ Như Lai phân biệt Đại nhân căn trí, chắc chắn sẽ có tín tâm tối thượng nơi Như Lai mà luôn luôn hoan hỷ.
Khi ấy, Tôn giả A-nan chắp tay hướng về Phật và bạch:
– Bạch đức Thế Tôn, nay quả là đúng lúc! Bạch đức Thiện Thệ, nay quả là đúng lúc! Ngưỡng mong Thế Tôn thuyết giảng cho các Tỳ-kheo nghe về phân biệt Đại nhân căn trí. Các Tỳ-kheo được Thế Tôn thuyết giảng cho nghe sẽ khéo thọ trì.
Đức Thế Tôn dạy:
– Này A-nan, hãy lắng nghe, hãy khéo tư niệm, nay Ta sẽ thuyết giảng cho thầy nghe về phân biệt Đại nhân căn trí.
Tôn giả A-nan vâng lời Thế Tôn dạy và lắng nghe.
Đức Thế Tôn dạy:
– Này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp thiện, cũng thành tựu pháp bất thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện. Người này đã diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện nhưng thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt. Từ thiện căn đó lại sẽ phát sanh pháp thiện. Như vậy, người này sẽ đạt được pháp thanh tịnh. Này A-nan, ví như sáng sớm, mặt trời vừa xuất hiện, bóng tối diệt, ánh sáng sanh. Này A-nan, ý thầy thế nào? Mặt trời lên dần cho đến giờ ăn trưa, phải chăng bóng tối đã diệt, ánh sáng đã sanh?
Tôn giả A-nan thưa:
– Bạch Thế Tôn, đúng vậy!
– Cũng vậy, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp thiện, cũng thành tựu pháp bất thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện. Người này đã diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện nhưng thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt. Từ thiện căn đó sẽ lại phát sanh pháp thiện. Như vậy, người này sẽ đạt được pháp thanh tịnh. Này A-nan, ví như hạt lúa giống không hư, không vỡ, không mục, không nứt, không bị gió, nắng làm thương tổn, vào mùa thu được cất giấu cẩn thận. Nếu người cư sĩ giỏi sửa sang khoảnh ruộng tốt rồi vãi hạt vào và mưa xuống phải thời, thì này A-nan, ý thầy thế nào? Hạt giống ấy có dần dần lớn lên được chăng?
Tôn giả A-nan thưa:
– Bạch Thế Tôn, có thể vậy!
– Cũng vậy, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp thiện, cũng thành tựu pháp bất thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí lại quán sát tâm người này, biết người này diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện. Người này đã diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện nhưng thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt. Từ thiện căn đó thiện pháp sẽ lại phát sanh. Như vậy, người này sẽ đạt được pháp thanh tịnh. Này A-nan, đó gọi là Đại nhân căn trí của Như Lai. Như Lai đã hiểu biết chân chánh về gốc rễ của các pháp như vậy.
Lại nữa, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp thiện, cũng thành tựu pháp bất thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện. Người này đã diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện nhưng thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt, chắc chắn rồi sẽ đoạn tuyệt. Như vậy, người này đi đến pháp suy thoái. Này A-nan, ví như từ lúc xế trưa cho đến khi mặt trời lặn, ánh sáng diệt, bóng tối sanh. Này A-nan, ý thầy thế nào? Sau khi mặt trời lặn, phải chăng ánh sáng đã diệt, bóng tối đã sanh?
Tôn giả A-nan thưa:
– Bạch Thế Tôn, đúng vậy!
– Cũng vậy, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp thiện, cũng thành tựu pháp bất thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện. Người này đã diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện nhưng thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt, chắc chắn rồi sẽ đoạn tuyệt. Như vậy, người này đi đến pháp suy thoái. Này A-nan, ví như hạt lúa giống không hư, không vỡ, không mục, không nứt, không bị gió, nắng làm thương tổn, vào mùa thu được cất giấu cẩn thận. Nếu người cư sĩ kia giỏi sửa sang ruộng tốt rồi vãi hạt giống vào, nhưng mưa xuống không phải thời, thì này A-nan, ý thầy thế nào? Hạt giống này có dần dần lớn lên được chăng
Tôn giả A-nan thưa:
– Bạch Thế Tôn, không thể được!
– Cũng vậy, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp thiện, cũng thành tựu pháp bất thiện. Sau đó, Như Lai lại dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện. Người này đã diệt pháp thiện, sanh pháp bất thiện nhưng thiện căn còn sót chưa đoạn tuyệt, chắc chắn rồi sẽ đoạn tuyệt. Như vậy, người này đi đến pháp suy thoái. Này A-nan, đó gọi là Đại nhân căn trí của Như Lai. Như Lai hiểu biết chân chánh về gốc rễ của các pháp như vậy.
Lại nữa, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, Ta không thấy người này có được chút pháp bạch tịnh dù chỉ bằng sợi lông. Người này một mực chỉ có pháp ác, bất thiện, ô uế, làm gốc rễ cho sự hữu trong tương lai, nguyên nhân của phiền nhiệt, khổ báo, sanh, già, bệnh, chết. Như vậy, người này khi thân hoại mạng chung, chắc chắn đi đến chỗ ác, sanh vào địa ngục. Này A-nan, ví như hạt giống hư, vỡ, mục nát, bị gió nắng làm thương tổn, vào mùa thu không được cất giấu cẩn thận. Nếu người cư sĩ ấy không phải là nông phu giỏi, lại không khéo canh tác, gieo hạt giống xuống và mưa không phải thời, thì này A-nan, ý thầy thế nào? Hạt giống lúa có dần dần lớn lên được chăng?
Tôn giả A-nan thưa:
– Bạch Thế Tôn, thưa không!
– Cũng vậy, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, Ta không thấy người này có được chút pháp bạch tịnh dù bằng một sợi lông. Người này có pháp ác, bất thiện hoàn toàn đầy dẫy, ô uế, làm gốc rễ cho sự hữu trong tương lai, là nguyên nhân của phiền nhiệt, khổ báo, sanh, già, bệnh, chết. Như vậy, người này khi thân hoại mạng chung, chắc chắn đi đến chỗ ác, sanh vào địa ngục. Này A-nan, đó gọi là Đại nhân căn trí của Như Lai. Như Lai hiểu biết chân chánh về gốc rễ của các pháp như vậy.
Khi ấy, Tôn giả A-nan chắp tay hướng Phật và bạch:
– Bạch Thế Tôn, Thế Tôn đã thuyết giảng về ba hạng người như vậy. Như Lai có thể giảng thuyết về ba hạng người khác nữa được chăng?
Đức Thế Tôn dạy:
– Ta có thể nói. Này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp bất thiện, cũng thành tựu pháp thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp bất thiện, sanh pháp thiện. Người này đã diệt pháp bất thiện, sanh pháp thiện nhưng bất thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt. Từ bất thiện căn này sẽ lại phát sanh pháp bất thiện. Như vậy, người này đi đến pháp suy thoái. Này A-nan, ví như đốt lửa, khi mới đốt chỉ có một ngọn, có người đẩy cỏ khô thêm rồi chất củi khô lên. Này A-nan, ý thầy thế nào? Ngọn lửa kia càng bốc cháy mạnh lên chăng?
Tôn giả A-nan thưa:
– Bạch Thế Tôn, quả thật như vậy!
– Cũng vậy, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp bất thiện, cũng thành tựu pháp thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp bất thiện, sanh pháp thiện. Người này đã được diệt pháp bất thiện, sanh pháp thiện nhưng bất thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt. Từ bất thiện căn đó sẽ lại phát sanh pháp bất thiện. Như vậy, người này đi đến pháp suy thoái. Này A-nan, đó gọi là Đại nhân căn trí của Như Lai. Như Lai hiểu biết chân chánh về gốc rễ của các pháp như vậy.
Lại nữa, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp bất thiện, cũng thành tựu pháp thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp bất thiện, sanh pháp thiện. Người này đã diệt pháp bất thiện, sanh pháp thiện nhưng bất thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt, chắc chắn rồi sẽ đoạn tuyệt. Như vậy, người này đạt đến pháp thanh tịnh. A-nan, ví như đốt lửa, khi mới đốt chỉ có một ngọn, có người đem cây lửa đang cháy sáng này để trên đất bằng, hoặc để trên đá. Này A-nan, ý thầy thế nào? Ngọn lửa càng bốc cháy mạnh lên chăng?
Tôn giả A-nan thưa:
– Bạch Thế Tôn, không thể vậy!
– Cũng vậy, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, biết người này thành tựu pháp bất thiện, cũng thành tựu pháp thiện. Sau đó, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát lại tâm người này, biết người này diệt pháp bất thiện, sanh pháp thiện. Người này đã diệt pháp bất thiện, sanh pháp thiện nhưng bất thiện căn còn sót lại chưa đoạn tuyệt, chắc chắn rồi sẽ đoạn tuyệt. Như vậy là người này đạt được pháp thanh tịnh. Này A-nan, đó gọi là Đại nhân căn trí của Như Lai. Như Lai hiểu biết chân chánh về gốc rễ của các pháp như vậy.
Lại nữa, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, Ta không thấy người này có chút hắc nghiệp dù bằng một sợi lông. Người này tuyệt đối chỉ có pháp thiện hoàn toàn, cùng với lạc, được lạc báo, chắc chắn sanh vào lạc xứ và được trường thọ. Như vậy, người này ngay trong đời này chắc chắn chứng đắc Niết-bàn. Này A-nan, ví như tro lửa tắt từ lâu, đã nguội lạnh, có người thêm đầy cỏ khô, rồi chất củi khô lên. Này A-nan, ý thầy thế nào? Tro nguội lạnh đó có thể bốc cháy lại được chăng?
Tôn giả A-nan thưa:
– Bạch Thế Tôn, không thể được!
– Cũng vậy, này A-nan, Như Lai dùng tha tâm trí quán sát tâm người khác, Ta không thấy người này có chút hắc nghiệp nào dù bằng một sợi lông. Người này tuyệt đối chỉ có pháp thiện hoàn toàn, cùng với lạc, được lạc báo, chắc chắn sanh vào lạc xứ và được trường thọ. Như vậy, người này ngay trong đời này chắc chắn chứng đắc Niết-bàn. Này A-nan, đó gọi là Đại nhân căn trí của Như Lai. Như Lai hiểu biết chân chánh về gốc rễ của các pháp như vậy.
A-nan, ba hạng người nói trên kia, hạng thứ nhất đạt được pháp thanh tịnh; hạng thứ hai đạt được pháp suy thoái; hạng thứ ba khi thân hoại mạng chung chắc chắn đến chỗ ác, sanh vào địa ngục. Ba hạng người Ta nói sau đó, hạng thứ nhất đạt được pháp suy thoái; hạng thứ hai đạt được pháp thanh tịnh; hạng thứ ba ngay trong đời này chứng đắc Niết-bàn. Này A-nan, Ta đã giảng thuyết cho thầy nghe về Đại nhân căn trí. Như đấng Tôn sư thương yêu đệ tử, phát khởi lòng đại từ, đại bi, mong muốn cho được sự lợi ích và phước lành, được an ổn, khoái lạc; điều đó Ta đã thực hiện. Các thầy cũng phải tự mình thực hiện, hãy đến rừng vắng, sơn lâm, dưới gốc cây hoặc một chỗ nào yên tĩnh mà thiền tịnh, tư duy, chớ nên phóng dật. Hãy chuyên cần tinh tấn, đừng để về sau phải hối hận. Đó là lời giáo huấn của Ta, đó là lời khuyên bảo của Ta!
Đức Phật thuyết như vậy, Tôn giả A-nan sau khi nghe Phật dạy xong, hoan hỷ phụng hành.