110. KINH TỰ QUÁN TÂM (B)

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật du hóa tại nước Xá-vệ, trong rừng Thắng Lâm, vườn Cấp Cô Độc.
Bấy giờ, đức Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:
– Nếu có Tỳ-kheo không thể khéo quán tâm người khác, hãy tự khéo quán sát tâm mình. Nên học như vầy: Thế nào gọi là Tỳ-kheo khéo tự quán tâm? Tỳ- kheo nếu có quán này chắc chắn được nhiều lợi ích: “Ta thường hành tham lam hay thường hành không tham lam? Ta thường hành tâm sân nhuế hay thường hành tâm không sân nhuế? Ta thường hành thụy miên triền hay thường hành không thụy miên triền? Ta thường hành trạo hối, cống cao hay thường hành không trạo hối, cống cao? Ta thường hành nghi hoặc hay thường hành không nghi hoặc? Ta thường hành thân tránh hay thường hành không thân tránh? Ta thường hành tâm ô uế hay thường hành tâm không ô uế? Ta thường hành tín hay thường hành bất tín? Ta thường hành tinh tấn hay thường hành giải đãi? Ta thường hành suy niệm hay thường hành không suy niệm? Ta thường hành tâm định hay thường hành tâm không định? Ta thường hành ác tuệ hay thường hành không ác huệ?”
Nếu Tỳ-kheo khi quán, liền biết: “Ta thường hành tham lam, tâm sân nhuế, thụy miên triền, trạo hối, cống cao, nghi hoặc, thân tránh, tâm ô uế, bất tín, giải đãi, không suy niệm, không tâm định, thường hành ác huệ.” Nếu vị Tỳ-kheo ấy muốn diệt trừ pháp ác, bất thiện này thì phải nhanh chóng tìm cầu phương tiện, học tập tinh cần, chánh niệm, chánh trí, kham nhẫn, đừng để bị thối chuyển. Ví như bị lửa đốt cháy đầu, cháy áo, nhanh chóng tìm cầu phương tiện cứu đầu, cứu áo; cũng vậy, Tỳ-kheo muốn diệt trừ pháp ác, bất thiện này thì phải nhanh chóng tìm cầu phương tiện, học tập tinh cần, chánh niệm, chánh trí, kham nhẫn, đừng để bị thối chuyển.
Nếu Tỳ-kheo khi quán, liền biết: “Ta thường hành không tham lam, tâm không sân nhuế, không thụy miên triền, không trạo hối, cống cao, không nghi hoặc, không thân tránh, tâm không ô uế, có tín, tinh tấn, suy niệm, định, thường hành không ác huệ.” Nếu vị Tỳ-kheo ấy trú nơi pháp thiện này rồi, hãy nên mong cầu tự thân chứng ngộ Lậu tận trí thông. Vì sao vậy? Ta nói không được cất chứa tất cả y áo nhưng cũng nói được cất chứa tất cả y áo. Loại y áo nào Ta nói không được cất chứa? Nếu cất chứa y áo mà tâm tăng trưởng pháp ác, bất thiện, suy thoái pháp thiện; y áo như vậy, Ta nói không được cất chứa. Loại y áo nào Ta nói được cất chứa? Nếu cất chứa y áo mà tăng trưởng pháp thiện, suy thoái ác pháp, bất thiện; y áo như vậy, Ta nói được cất chứa. Cũng như y áo, về ăn uống, giường chõng, thôn ấp cũng giống như vậy. Ta nói không được quen thân tất cả mọi người nhưng cũng nói được quen thân tất cả mọi người. Người thế nào mà Ta nói không được quen thân? Nếu quen thân người mà tăng trưởng ác pháp, bất thiện, suy thoái pháp thiện; người như vậy, Ta nói không được quen thân. Người thế nào mà Ta nói được quen thân? Nếu quen thân người mà tăng trưởng pháp thiện, suy thoái pháp ác, bất thiện; người như vậy, Ta nói được quen thân.
Vị ấy biết đúng như thật pháp nên tập hành, cũng biết đúng như thật pháp không nên tập hành. Vị ấy biết đúng như thật pháp nên tập hành, pháp không nên tập hành rồi, pháp không nên tập hành thì không tập hành, pháp nên tập hành liền tập hành. Vị ấy không tập hành pháp không nên tập hành, tập hành pháp nên tập hành rồi liền tăng trưởng pháp thiện, suy thoái pháp ác, bất thiện. Như vậy gọi là Tỳ-kheo khéo tự quán tâm, khéo tự biết tâm, khéo thủ hộ, khéo xả ly.
Đức Phật thuyết như vậy, các Tỳ-kheo sau khi nghe Phật dạy xong, hoan hỷ phụng hành.