109. KINH TỰ QUÁN TÂM (A)

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật du hóa tại nước Xá-vệ, trong rừng Thắng Lâm, vườn Cấp Cô Độc.
Bấy giờ, đức Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:
– Nếu có Tỳ-kheo không thể quán tâm người khác, hãy tự khéo quán sát tâm mình. Nên học như vầy: Thế nào là Tỳ-kheo khéo tự quán tâm? Tỳ-kheo nếu có quán này chắc chắn được nhiều lợi ích: “Phải chăng ta được nội tâm tĩnh chỉ, chưa được tối thượng tuệ để quán pháp? Phải chăng ta được tối thượng tuệ để quán pháp, chưa được nội tâm tĩnh chỉ? Phải chăng ta chưa được nội tâm tĩnh chỉ, cũng chưa được tối thượng tuệ quán pháp? Phải chăng ta được nội tâm tĩnh chỉ, cũng được tối thượng tuệ quán pháp?”
Nếu Tỳ-kheo sau khi quán liền biết rằng: “Ta được nội tâm tĩnh chỉ, chưa được tối thượng tuệ quán pháp.” Vị Tỳ-kheo ấy được nội tâm tĩnh chỉ rồi, hãy nên mong cầu tối thượng tuệ quán pháp; vị ấy, sau đó được nội tâm tĩnh chỉ, cũng được tối thượng tuệ quán pháp.
Nếu Tỳ-kheo sau khi quán liền biết rằng: “Ta được tối thượng tuệ quán pháp, chưa được nội tâm tĩnh chỉ.” Vị Tỳ-kheo ấy trụ nơi tối thượng tuệ quán pháp rồi, hãy nên mong cầu nội tâm tĩnh chỉ; vị ấy, sau đó được tối thượng tuệ quán pháp và cũng được nội tâm tĩnh chỉ.
Nếu Tỳ-kheo sau khi quán liền biết rằng: “Ta chưa được nội tâm tĩnh chỉ, cũng chưa được tối thượng tuệ quán pháp.” Như vậy, Tỳ-kheo chưa được pháp thiện này; vì muốn được nên phải nhanh chóng tìm cầu phương tiện, học tập tinh cần, chánh niệm, chánh trí, kham nhẫn, đừng để bị thối chuyển. Ví như người bị lửa đốt cháy đầu, đốt cháy áo, phải nhanh chóng tìm cầu phương tiện cứu đầu, cứu áo. Cũng vậy, Tỳ-kheo chưa được pháp thiện này, vì muốn được nên phải nhanh chóng tìm cầu phương tiện, học tập tinh cần, chánh niệm, chánh trí, đừng để bị thối chuyển; vị ấy, sau đó liền được nội tâm tĩnh chỉ và cũng được tối thượng tuệ quán pháp.
Nếu Tỳ-kheo sau khi quán tâm liền biết rằng: “Ta được nội tâm tĩnh chỉ, cũng được tối thượng tuệ quán pháp.” Vị Tỳ-kheo ấy trú nơi pháp thiện này rồi, hãy nên mong cầu tự thân chứng ngộ Lậu tận trí thông. Vì sao vậy? Ta nói không được cất chứa tất cả y áo, nhưng cũng nói được phép cất chứa tất cả y áo. Loại y áo nào mà Ta nói không được cất chứa? Nếu cất chứa y áo mà tăng trưởng pháp ác, bất thiện, suy thoái pháp thiện thì loại y áo như vậy, Ta nói không được cất chứa. Loại y áo nào Ta nói được phép cất chứa? Nếu cất chứa y áo mà tăng trưởng pháp thiện, suy thoái pháp ác, bất thiện thì loại y áo như vậy, Ta nói được phép cất chứa. Cũng như y áo, về ăn uống, giường chõng, thôn ấp cũng giống như vậy. Ta nói không được quen thân tất cả mọi người, nhưng cũng nói được phép quen thân tất cả mọi người. Loại người nào Ta nói không được quen thân? Nếu quen thân người mà tăng trưởng pháp ác, bất thiện, suy thoái pháp thiện thì người như vậy, Ta nói không được quen thân. Loại người nào Ta nói được phép quen thân? Nếu quen thân người mà tăng trưởng pháp thiện, suy thoái pháp ác, bất thiện thì người như vậy, Ta nói được phép quen thân.
Vị ấy biết đúng như thật pháp nên tập hành, cũng biết đúng như thật pháp không nên tập hành. Vị ấy biết đúng như thật pháp nên tập hành, pháp không nên tập hành rồi, với pháp không nên tập hành thì không tập hành, với pháp nên tập hành liền tập hành. Vị ấy không tập hành pháp không nên tập hành, tập hành pháp nên tập hành rồi, liền tăng trưởng pháp thiện, suy thoái pháp ác, bất thiện. Như vậy gọi là Tỳ-kheo khéo tự quán tâm, khéo tự biết tâm, khéo thủ hộ, khéo xả ly.
Đức Phật thuyết như vậy, các Tỳ-kheo sau khi nghe Phật dạy xong, hoan hỷ phụng hành.