14. KINH LA-VÂN
 

Tôi nghe như vầy:

Một thời, Phật du hóa tại thành Vương Xá, trong rừng Trúc Lâm, vườn Ca lan-đa.

Bấy giờ, Tôn giả La-vân cũng ở tại thành Vương Xá, trong rừng Ôn Tuyền. Lúc đó, đức Thế Tôn sau đêm, vào buổi bình minh, khoác y, cầm bát đi vào thành Vương Xá để khất thực. Khất thực xong, Ngài đi đến rừng Ôn Tuyền, trú xứ của Tôn giả La-vân. Tôn giả La-vân từ đàng xa thấy đức Phật đi đến, lập tức đến rước, cầm y bát của đức Phật, trải tọa cụ và múc nước rửa chân. Đức Phật rửa chân xong, ngồi nơi tòa của La-vân. Khi đó, đức Thế Tôn liền lấy chậu nước đổ ra một ít, rồi hỏi:

– Ông có thấy Ta cầm chậu nước này đổ ra một ít nước không?

Tôn giả La-vân trả lời:

– Bạch Thế Tôn, con có thấy!

Phật bảo Tôn giả La-vân:

– Ta nói đạo của người kia cũng ít như vậy, nghĩa là đã biết rồi còn nói dối mà không xấu hổ, không ăn năn, không tàm, không quý. Này La-vân, người kia cũng không có điều ác nào mà không làm. Do đó, này La-vân, nên học như thế này: Không được cười giỡn và nói dối.

Đức Thế Tôn lấy lại cái chậu còn một ít nước, đổ hết ra rồi hỏi:

– Này La-vân, ông có thấy Ta cầm cái chậu còn một ít nước ấy đổ hết ra ngoài không?

La-vân trả lời:

– Con có thấy, bạch Thế Tôn!

Phật bảo rằng:

– Này La-vân, Ta nói rằng đạo của những người kia cũng mất hết như vậy, nghĩa là đã biết rồi còn nói dối mà không xấu hổ, không ăn năn, không tàm, không quý. Này La-vân, người ấy cũng không có việc ác nào mà không làm. Do đó, này La-vân, nên học như thế này: Không được cười giỡn và nói dối.

Đức Thế Tôn lại cầm chậu nước trống không úp xuống đất rồi hỏi:

– Này La-vân, ông có thấy Ta cầm chậu nước trống không này úp xuống đất không?

 La-vân trả lời:

– Con có thấy, bạch Thế Tôn!

Phật bảo:

– Này La-vân, Ta nói rằng đạo của người kia cũng bị lật úp như vậy, nghĩa là đã biết rồi mà còn nói dối mà không xấu hổ, không ăn năn, không tàm, không quý. Này La-vân, người ấy cũng không có việc ác nào mà không làm. Do đó, này La-vân, nên học như thế này: Không được cười giỡn và nói dối.

Đức Thế Tôn lại cầm chậu nước lật ngửa lên rồi hỏi:

– Này La-vân, ông có thấy Ta cầm cái chậu nước úp này ngửa lên không? Tôn giả La-vân trả lời:

– Con có thấy, bạch Thế Tôn!

Đức Phật bảo Tôn giả La-vân:

– Ta nói rằng đạo của người kia lại cũng ngửa lên như vậy, nghĩa là đã biết rồi còn nói dối mà vẫn không xấu hổ, không ăn năn, không tàm, không quý. Này La-vân, người ấy cũng không có việc ác nào mà không làm. Do đó, này La-vân, nên học như thế này: Không được cười giỡn và nói dối.

Cũng như nhà vua có thớt voi lớn, khi xông vào trận chiến đấu thì dùng cả chân trước, chân sau, đuôi, bộ xương, xương sống, hông, đầu, trán, tai, ngà, tất cả đều dùng chỉ giữ gìn chiếc vòi; tượng sư thấy vậy rồi suy nghĩ như thế này: “Thớt voi lớn của nhà vua vẫn còn tiếc mạng sống.” Vì sao thế? Vì thớt voi lớn của nhà vua khi xông vào trận giặc chiến đấu thì dùng cả chân trước, chân sau, đuôi, bộ xương, xương sống, hông, đầu, trán, tai, ngà, tất cả đều dùng chỉ gìn giữ chiếc vòi. Này La-vân, nếu thớt voi lớn của nhà vua khi xông vào trận giặc chiến đấu, dùng cả chân trước, chân sau, đuôi, bộ xương, xương sống, hông, đầu, trán, tai, ngà, vòi đem dùng tất cả; tượng sư thấy như vậy rồi liền suy nghĩ như thế này: “Thớt voi lớn của nhà vua không còn tiếc mạng sống nữa.” Vì sao thế? Thớt voi lớn của nhà vua khi xông vào trận giặc chiến đấu, dùng cả chân trước, chân sau, đuôi, bộ xương, xương sống, hông, đầu, trán, tai, ngà, vòi, tất cả đều đem dùng. Này La-vân, nếu thớt voi lớn khi xông vào trận giặc chiến đấu mà dùng cả chân trước, chân sau, đuôi, bộ xương, xương sống, hông, đầu, trán, tai, ngà, vòi, tất cả đều đem dùng; này La-vân, Ta nói rằng thớt voi lớn của nhà vua khi xông vào trận giặc chiến đấu, không có việc dữ nào mà không làm. Cũng vậy, này La-vân, đã biết rồi còn nói dối, không hổ thẹn, không ăn năn, không tàm, không quý; này La-vân, Ta nói rằng người kia cũng không có việc ác nào mà không làm. Do đó, này La-vân, nên học như thế này: Không được cười giỡn và nói dối.

Rồi đức Thế Tôn nói bài tụng rằng:

             Kẻ nào phạm một pháp,           Pháp đó là nói dối,

             Thì không sợ đời sau,              Không chừa sự dữ nào.

             Thà nuốt viên sắt cháy,             Bị nóng như lửa đỏ,          

             Chứ không nên phạm giới,       Mà nhận đời cúng thí.

             Nếu lo sợ khổ sở,                     Thì không nên niệm ái,

             Ở nơi chỗ sáng, tối,                  Chớ nên tạo nghiệp ác.

             Nếu các nghiệp bất thiện,         Đã làm, nay đang làm,

Đức Phật nói bài tụng rồi, lại hỏi:

 – Này La-vân, ông nghĩ thế nào, người ta dùng gương để làm gì?

Tôn giả La-vân trả lời:

– Bạch Thế Tôn, để nhìn xem khuôn mặt sạch hay không sạch.

– Cũng vậy, này La-vân, nếu ông sắp làm thì hãy quán sát thân nghiệp ấy rằng: “Ta sắp làm thân nghiệp, thân nghiệp ấy tịnh hay bất tịnh? Tự mình làm hay vì người khác?” Này La-vân, nếu khi quán sát như vậy thì biết rằng: “Ta sắp làm thân nghiệp, thân nghiệp kia tịnh, tự mình làm hay vì người khác. Nếu đó là bất thiện thì nó đưa đến khổ quả và sự thọ lấy khổ báo.” Này La-vân, ông nên bỏ thân nghiệp sắp làm ấy đi. Này La-vân, nếu khi quán sát như vậy thì biết rằng: “Ta sắp làm thân nghiệp, thân nghiệp kia bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác. Nếu đó là nghiệp thiện thì nó đưa đến lạc quả và sự thọ lấy lạc báo.” Này La-vân, ông hãy chấp nhận thân nghiệp sắp làm ấy.

Này La-vân, nếu ông đang tạo thân nghiệp, hãy quán sát thân nghiệp ấy rằng: “Ta đang làm thân nghiệp, thân nghiệp ấy tịnh hay bất tịnh? Tự mình làm hay vì người khác?” Này La-vân, khi quán sát như vậy thì biết rằng: “Ta đang làm thân nghiệp, thân nghiệp này là tịnh, tự mình làm hay vì người khác. Nếu đó là bất thiện thì nó đưa đến khổ quả và sự thọ lấy khổ báo.” Này La-vân, ông nên bỏ thân nghiệp đang làm ấy đi. Này La-vân, nếu khi quán sát như vậy thì biết rằng: “Ta đang làm thân nghiệp, thân nghiệp ấy là bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác. Nếu đó là thiện thì nó đưa đến lạc quả và sự thọ lấy lạc báo.” Này La-vân, ông nên chấp trì thân nghiệp đang làm ấy.

Này La-vân, nếu ông đã làm một thân nghiệp, hãy quán sát thân nghiệp kia rằng: “Ta đã làm một thân nghiệp, thân nghiệp kia đã đi qua, đã diệt tận, đã biến dịch, nó là tịnh hay bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác?” Này La-vân, nếu khi quán sát như vậy thì biết rằng: “Ta đã làm thân nghiệp, thân nghiệp đã đi qua, diệt tận, biến dịch, thân nghiệp kia là tịnh, tự mình hay vì người khác. Nếu đó là bất thiện thì nó đưa đến khổ quả và sự thọ lấy khổ báo.” Này La-vân, ông nên đi đến nơi người Phạm hạnh, thiện tri thức, đối với thân nghiệp đã tạo ấy chí tâm phát lồ, xin ăn năn lỗi lầm, cẩn thận không che giấu, rồi lại phải khéo giữ gìn. Này La-vân, nếu khi quán sát như vậy, tất biết rằng: “Ta đã làm thân nghiệp, thân nghiệp ấy đã đi qua, diệt tận, biến dịch, thân nghiệp ấy bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác; nếu đó là thiện thì sẽ đưa đến lạc quả và sự thọ lấy lạc báo”; này La-vân, ông nên ngày đêm vui mừng, an trú chánh niệm, chánh trí.

Khẩu nghiệp cũng lại như vậy.

Này La-vân, nếu nhân việc làm trong quá khứ nên đã sanh ý nghiệp, hãy quán sát ý nghiệp ấy rằng: “Nếu nhân việc làm trong quá khứ nên đã sanh ý nghiệp, ý nghiệp ấy tịnh hay bất tịnh, là tự mình làm hay vì người khác?” Này La-vân, nếu khi quán sát như vậy, tất biết rằng: “Nhân việc làm trong quá khứ mà sanh ra ý nghiệp, ý nghiệp ấy đã đi qua, diệt tận, biến dịch, ý nghiệp ấy tịnh, tự mình hay vì người khác. Nếu đó là bất thiện thì nó đưa đến khổ quả và sự thọ lấy khổ báo.” Này La-vân, ông nên bỏ ý nghiệp trong quá khứ ấy đi. Này La-vân, nếu khi quán sát như vậy, tất biết rằng: “Nhân việc làm trong quá khứ mà đã sanh ra trong ý nghiệp đã lui về quá khứ, diệt tận, biến dịch, ý nghiệp ấy bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác. Nếu đó là thiện thì nó đưa đến lạc quả và sự thọ lấy lạc báo.” Này La-vân, ông nên chấp trì ý nghiệp quá khứ ấy.

Này La-vân, nhân việc làm trong vị lai nên sẽ sanh khởi ý nghiệp, hãy nên quán sát ý nghiệp ấy: “Nếu nhân việc làm trong vị lai nên sẽ sanh ý nghiệp, ý nghiệp ấy là tịnh hay bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác.” Này La-vân, nếu khi quán sát như vậy thì biết rằng: “Nhân việc làm trong vị lai nên sẽ sanh ý nghiệp, ý nghiệp ấy tịnh, hoặc tự mình làm hay vì người khác. Nếu đó là bất thiện thì nó đưa đến khổ quả và sự thọ lấy khổ báo.” Này La-vân, ông nên xả bỏ ý nghiệp đó trong vị lai đi. Này La-vân, nếu khi quán sát biết rằng: “Nhân việc làm trong vị lai sẽ sanh ý nghiệp, ý nghiệp đó bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác. Nếu đó là thiện thì nó đưa đến lạc quả và sự thọ lấy lạc báo.” Này La-vân, ông nên chấp trì ý nghiệp đó trong vị lai.

Này La-vân, nhân việc làm trong hiện tại nên đang sanh khởi ý nghiệp, hãy nên quán sát ý nghiệp ấy rằng: “Nếu nhân việc làm trong hiện tại nên đang sanh khởi ý nghiệp, ý nghiệp ấy tịnh hay bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác.” Này La-vân, nếu khi quán sát biết rằng: “Nhân việc làm trong hiện tại nên đang sanh khởi ý nghiệp, ý nghiệp ấy tịnh, tự mình làm hoặc vì người khác. Nếu đó là bất thiện thì nó đưa đến khổ quả và sự thọ lấy khổ báo.” Này La-vân, ông nên xả bỏ ý nghiệp trong hiện tại ấy đi. Này La-vân, nếu khi quán sát biết rằng: “Nhân việc làm trong hiện tại nên đang sanh khởi ý nghiệp, ý nghiệp ấy bất tịnh, tự mình làm hay vì người khác. Nếu đó là thiện thì nó đưa đến lạc quả và sự thọ lấy lạc báo.” Này La-vân, ông nên chấp trì ý nghiệp hiện tại ấy.

Này La-vân, nếu trong quá khứ đã có những vị Sa-môn, Phạm chí hoặc Bà la-môn tạo nghiệp thân, khẩu, ý đã quán sát rồi lại quán sát nữa, đã thanh tịnh lại thanh tịnh hơn. Tất cả những vị ấy ngay nơi nghiệp, thân, khẩu, ý của mình quán rồi lại quán nữa, đã thanh tịnh lại thanh tịnh hơn.

Này La-vân, nếu trong vị lai sẽ có những vị Sa-môn, Phạm chí hoặc Bà-la môn tạo nghiệp thân, khẩu, ý sẽ quán sát rồi lại quán sát nữa, sẽ thanh tịnh lại thanh tịnh hơn. Tất cả những vị ấy ngay nơi nghiệp thân, khẩu, ý của mình quán sát rồi lại quán sát nữa, sẽ thanh tịnh rồi thanh tịnh hơn.

Này La-vân, nếu trong hiện tại, có những vị Sa-môn, Phạm chí hoặc Bà la-môn tạo nghiệp thân, khẩu, ý đang quán sát rồi lại quán sát nữa, đang thanh tịnh rồi lại thanh tịnh hơn. Tất cả những vị ấy ngay nơi nghiệp thân, khẩu, ý của mình đang quán sát rồi lại quán sát nữa, đang thanh tịnh rồi lại thanh tịnh hơn.

Này La-vân, ông nên học như thế. Chính Ta cũng ngay nơi thân, khẩu, ý nghiệp của Ta đang quán sát rồi lại quán sát nữa, đang thanh tịnh rồi lại thanh tịnh hơn.

Lúc đó, đức Thế Tôn lại nói bài kệ rằng:

             Thân nghiệp và khẩu nghiệp,     Ý nghiệp, này La-vân,
             Pháp thiện hay bất thiện,            Ông hãy thường quán sát.
             Đã biết còn nói dối,                     Này La-vân, đừng nói;

             Vốn sống theo người khác,        Sao lại dám nói dối?  

             Pháp Sa-môn bị úp,                   Trống không, không chân thật,

            Đó chính là nói dối,                      Không giữ gìn miệng mình.

            Cho nên không nói dối,                Là con bậc Chánh giác,

            Đó là pháp Sa-môn,                     La-vân hãy nên học.

            Nơi nơi vui, sung túc,                   An ổn, không sợ hãi,

            La-vân muốn đến đó,                   Đừng làm hại người khác.

Đức Phật thuyết giảng như vậy, Tôn giả La-vân và các Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết giảng xong, hoan hỷ phụng hành.