12. KINH HÒA-PHÁ
 

Tôi nghe như vầy:

Một thời, Phật du hóa Thích-cơ-sấu, nước Ca-duy-la-vệ, trong vườn Ni câu-loại.

Bấy giờ, Tôn giả Đại Mục-kiền-liên cùng với đại chúng Tỳ-kheo, sau giờ ngọ thực, vì có việc phải làm nên tập hợp, ngồi ở giảng đường. Lúc bấy giờ, Ni-kiền có một đệ tử thuộc dòng họ Thích tên là Hòa-phá, sau giờ ngọ ung dung đến chỗ Mục-kiền-liên, cùng chào hỏi rồi ngồi sang một bên. Bấy giờ, Tôn giả Đại Mục-kiền-liên hỏi về việc này:

– Này Hòa-phá, ý ông nghĩ sao? Giả sử có vị Tỳ-kheo thủ hộ thân, khẩu, ý; trong trường hợp này, ông có thấy vị ấy nhân đó mà sanh khởi lậu bất thiện, khiến phải đi đến đời sau chăng?

Hòa-phá trả lời rằng

:– Này Đại Mục-kiền-liên, giả sử có vị Tỳ-kheo thủ hộ thân, khẩu, ý; trong trường hợp này, tôi thấy rằng vị ấy vì thế mà sanh khởi lậu bất thiện khiến phải đi đến đời sau.

Này Đại Mục-kiền-liên, giả sử có ai ở đời trước thực hành hạnh bất thiện; người ấy do đó mà sanh khởi lậu bất thiện, khiến phải đi đến đời sau.

Lúc đó, đức Thế Tôn đang an tọa nơi vắng vẻ, bằng thiên nhĩ thanh tịnh, siêu việt hẳn mọi người nên nghe Tôn giả Đại Mục-kiền-liên và Thích-hòa-phá, đệ tử Ni-kiền cùng bàn luận như trên.

Đức Thế Tôn nghe xong, vào lúc xế trưa ấy, từ nơi ngồi nghỉ, đứng dậy, đi đến giảng đường, trải chỗ và ngồi trước đại chúng Tỳ-kheo. Sau khi ngồi, đức Thế Tôn hỏi:

– Này Đại Mục-kiền-liên, vừa rồi ông cùng đệ tử Ni-kiền là Thích-hòa-phá bàn luận về việc gì? Lại có việc gì mà tập hợp, ngồi tại giảng đường này?

Tôn giả Đại Mục-kiền-liên thưa:

– Bạch Thế Tôn, hôm nay con cùng đại chúng Tỳ-kheo, sau giờ ngọ thực, vì có việc phải làm nên tập hợp tại giảng đường và Thích-hòa-phá, đệ tử Ni-kiền, sau giờ ngọ ung dung đi đến chỗ con, cùng chào hỏi nhau rồi lui ngồi một phía. Con hỏi thế này: “Ý Hòa-phá nghĩ sao? Giả sử có vị Tỳ-kheo thủ hộ thân, khẩu, ý; trong trường hợp này, ông có thấy vị ấy nhân đó mà sanh khởi lậu bất thiện, khiến phải đi đến đời sau chăng?” Thích-hòa-phá, đệ tử Ni-kiền liền trả lời với con rằng: “Giả sử có vị Tỳ-kheo thủ hộ thân, khẩu, ý; trong trường hợp này, tôi thấy vị ấy nhân đó mà sanh khởi lậu bất thiện, khiến phải đi đến đời sau. Này Đại Mục-kiền-liên, giả sử có ai đời trước thực hành hạnh bất thiện; người ấy do đó sanh khởi lậu bất thiện khiến phải đi đến đời sau.” Bạch đức Thế Tôn, vừa rồi con cùng Thích-hòa-phá, đệ tử Ni-kiền, bàn luận như vậy, do việc đó mà ngồi tập hợp tại giảng đường.

Lúc đó, đức Thế Tôn bảo Thích-hòa-phá, đệ tử Ni-kiền rằng:

– Nếu những gì Ta nói là đúng, ông nên trả lời là đúng; nếu không đúng, ông nên trả lời là không đúng. Ông có điều gì nghi ngờ thì nên hỏi Ta như vầy: “Sa-môn Cù-đàm, điều này có sự gì? Điều này có nghĩa gì?” Tùy những điều Ta nói mà ông có thể chấp nhận được thì Ta với ông có thể cùng bàn luận điều ấy.

Hòa-phá trả lời:

– Sa-môn Cù-đàm, nếu điều Ngài nói là đúng, tôi sẽ nói đúng; nếu không đúng, tôi sẽ nói không đúng; nếu có điều nào nghi ngờ, tôi sẽ hỏi Cù-đàm: “Thưa Cù-đàm, điều này có sự gì? Điều này có nghĩa gì?” Tùy theo những điều Sa-môn Cù-đàm nói, tôi chấp nhận vậy, Sa-môn Cù-đàm hãy cùng bàn luận việc ấy.

Đức Thế Tôn hỏi:

– Ý Hòa-phá nghĩ sao? Giả sử có vị Tỳ-kheo sanh khởi thân hành bất thiện, lậu, phiền não, ưu bi. Vị kia sau đó diệt trừ thân hành bất thiện, không tạo lại những nghiệp mới, vất bỏ nghiệp cũ, tức thì ngay trong đời hiện tại, liền chứng được cứu cánh, không còn phiền não, thường trụ bất biến; đó là chỗ thấy của trí tuệ bậc Thánh, chỗ biết của trí tuệ bậc Thánh. Nếu thân hành bất thiện, khẩu hành bất thiện, ý hành bất thiện, vô minh hành lậu, phiền não và ưu sầu; người kia sau đó diệt trừ vô minh hành bất thiện, tạo những nghiệp mới, vất bỏ nghiệp cũ, ngay trong đời này, liền chứng được cứu cánh, không còn phiền não, thường trụ bất biến, đó là chỗ thấy của trí tuệ bậc Thánh, chỗ biết của trí tuệ bậc Thánh. Thế nào, này Hòa-phá, vị Tỳ-kheo thủ hộ thân, khẩu, ý nghiệp như vậy trong trường hợp này, ông có thấy vị ấy nhân đó mà sanh khởi lậu bất thiện, khiến phải đi đến đời sau chăng?

Hòa-phá trả lời:

– Thưa Cù-đàm, giả sử có vị Tỳ-kheo thủ hộ thân, khẩu, ý như vậy, trong trường hợp này, tôi không thấy vị ấy do đó mà sanh khởi lậu bất thiện, khiến phải đi đến đời sau.

Đức Thế Tôn khen:– Lành thay, Hòa-phá! Thế nào, này Hòa-phá? Nếu có vị Tỳ-kheo vô minh đã dứt hết, minh đã sanh khởi. Vị ấy vô minh đã dứt, minh đã sanh khởi, có cảm giác về hậu thân thì biết là mình có cảm giác về hậu thân, có cảm giác về hậu mạng thì biết là mình có cảm giác về hậu mạng, khi thân hoại mạng chung, tuổi thọ đã kết thúc, tức ngay trong đời này tất cả mọi cảm giác đều dứt sạch, tự biết rằng sẽ đi đến chỗ lãnh đạm hoàn toàn. Này Hòa-phá, cũng như thân cây mà có bóng, giả sử có người mang búa thật bén đến chặt đứt rễ cây, chặt nát ra thành mười phần, hoặc thành trăm phần, đem lửa đốt thành tro rồi hoặc bị gió thổi hay mang đổ vào nước. Ý Hòa-phá nghĩ sao? Bóng nhân cây mà có, bóng ấy do đó mà mất hẳn cái nhân của nó nên tuyệt diệt không còn sanh nữa chăng?

Hòa-phá trả lời:

– Đúng như thế, thưa Cù-đàm!

– Này Hòa-phá, nên biết vị Tỳ-kheo cũng lại như vậy, vô minh đã dứt hết, minh đã sanh khởi. Vị kia vô minh đã dứt hết, minh đã sanh khởi, có cảm giác hậu thân liền biết mình có cảm giác hậu thân, khi có cảm giác hậu mạng liền biết mình có cảm giác hậu mạng, khi thân hoại mạng chung, tuổi thọ đã kết thúc, tức ngay trong đời này tất cả mọi cảm giác đều chấm dứt, tự biết đi đến chỗ lãnh đạm hoàn toàn. Này Hòa-phá, vị Tỳ-kheo có tâm giải thoát như vậy liền được sáu trụ xứ thiện. Sáu trụ xứ đó là gì? Này Hòa-phá, vị Tỳ-kheo mắt thấy sắc mà không hỷ, không ưu, xả cầu, vô vi, chánh niệm, chánh trí. Này Hòa-phá, vị Tỳ-kheo chánh tâm giải thoát như vậy đó gọi là được trụ xứ thiện thứ nhất. Cũng vậy, tai, mũi, lưỡi, thân, ý biết pháp mà không hỷ, không ưu, xả cầu, vô vi, chánh niệm, chánh trí. Này Hòa-phá, vị Tỳ-kheo chánh tâm giải thoát như vậy gọi là được trụ xứ thiện thứ sáu. Vị Tỳ-kheo chánh tâm giải thoát như vậy thì được sáu trụ xứ thiện này.

Hòa-phá bạch:

– Đúng như vậy, thưa Sa-môn Cù-đàm, đa văn Thánh đệ tử chánh tâm giải thoát như vậy, được ở sáu trụ xứ thiện. Sáu trụ xứ là những gì? Thưa Cù-đàm, đa văn Thánh đệ tử, khi mắt thấy sắc không hỷ, không ưu, xả cầu, vô vi, chánh niệm, chánh trí. Thưa Cù-đàm, đa văn Thánh đệ tử chánh tâm giải thoát như vậy gọi là trụ xứ thiện thứ nhất. Cũng vậy, tai, mũi, lưỡi, thân, ý biết pháp mà không hỷ, không ưu, xả cầu, vô vi, chánh niệm, chánh trí. Đúng như thế, thưa Cù-đàm, đa văn Thánh đệ tử chánh tâm giải thoát như vậy gọi là trụ xứ thiện thứ sáu. Như vậy, thưa Cù-đàm, đa văn Thánh đệ tử chánh tâm giải thoát như vậy được sáu trụ xứ thiện này.

Bấy giờ, Hòa-phá lại bạch đức Thế Tôn:

– Bạch đức Cù-đàm, con đã biết! Bạch đức Thiện Thệ, con đã hiểu! Bạch đức Cù-đàm, cũng như người có mắt sáng, cái gì bị úp thì lật lên, cái gì bị che đậy thì giở ra, đối với người mê thì chỉ đường, trong chỗ tối thì cho ánh sáng để ai có mắt thì thấy có màu sắc; Sa-môn Cù-đàm cũng giống như vậy, vì con mà dùng vô lượng phương tiện thuyết pháp và hiển hiện nghĩa lý Tỳ-kheo đạo thậm thâm. Bạch Thế Tôn, hôm nay con xin tự quy y Phật, Pháp và chúng Tỳ-kheo! Cúi mong Thế Tôn nhận con làm ưu-bà-tắc, kể từ hôm nay, trọn đời nguyện đem mình quy y cho đến khi mạng chung! Bạch Thế Tôn, cũng như có người nuôi con ngựa dở mà mong có lợi ích, uổng phí sự khổ nhọc của mình mà vẫn không thu được lợi ích. Bạch đức Thế Tôn, con cũng như vậy, Ni-kiền ngu si kia không khéo hiểu rõ, không thể giải biết, không biết được ruộng tốt mà con không tự xét vẫn mải miết thờ phụng, cúng dường, lễ bái, mong được lợi ích, nhưng chỉ luống khổ nhọc. Bạch Thế Tôn, con nay lần thứ hai xin tự quy y Phật, Pháp và chúng Tỳ-kheo! Cúi mong Thế Tôn nhận con làm ưu-bà-tắc, kể từ hôm nay, trọn đời nguyện đem mình quy y cho đến khi mạng chung! Bạch Thế Tôn, con vốn không biết nên đối với Ni-kiền ngu si mà có tín, có kỉnh, từ nay dứt hẳn. Vì sao thế? Vì phỉnh gạt con vậy. Bạch Thế Tôn, nay con lần thứ ba, xin tự quy y Phật, Pháp và chúng Tỳ-kheo! Cúi mong Thế Tôn nhận con làm ưu-bà tắc, kể từ hôm nay, trọn đời nguyện đem mình quy y cho đến khi mạng chung!

Đức Phật thuyết giảng như vậy, Thích-hòa-phá và các Tỳ-kheo ấy sau khi nghe xong, hoan hỷ phụng hành