KINH SỐ 1266

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại thành Vương Xá, trong Vườn Trúc Ca-lan-đà.
Bấy giờ, có Tôn giả Xiển-đà ở trong rừng Hảo Ý Am-la, tại tụ lạc Na-la, bị đau nặng khốn khổ. Khi ấy, Tôn giả Xá-lợi-phất nghe Tôn giả Xiển-đà ở tụ lạc Na-la, trong rừng Hảo Ý Am-la đau nặng, khốn khổ, nghe rồi nói với Tôn giả Ma-ha Câu-hy-la:
– Tôn giả biết không, Tỳ-kheo Xiển-đà ở thôn Na-la trong vườn Hảo Ý Amla đau nặng, khốn khổ, chúng ta nên cùng đi đến đó thăm bệnh.
Tôn giả Câu-hy-la im lặng nhận lời và hai người cùng đi đến phòng Tôn giả Xiển-đà. Xiển-đà vừa thấy hai Tôn giả đến, vịn giường muốn ngồi dậy, Tôn giả Xá-lợi-phất bảo:
– Thôi! Thầy cứ nằm nghỉ, đừng ngồi dậy. Hai Tôn giả liền ngồi xuống cái ghế bên cạnh và hỏi thăm Xiển-đà:
– Thầy có kham nhẫn nổi sự đau đớn không? Bệnh tăng hay giảm?... (nói rộng như Kinh Xoa-ma Xiển-đà).
Tôn giả Xiển-đà thưa:
– Hiện tại thân tôi quá đau đớn, khó kham nhẫn được. Bệnh càng tăng chứ không giảm, tôi chỉ muốn cầm dao tự sát, không thích sống lâu.
Tôn giả Xá-lợi-phất nói:
– Thầy nên cố gắng, chớ tự hại mình. Nếu thầy còn sống, tôi sẽ tới lui cùng thầy. Nếu thầy có thiếu gì, tôi sẽ cung cấp cho thầy thuốc thang đúng pháp. Nếu thầy không có người nuôi bệnh, tôi sẽ săn sóc cho thầy để thầy được vừa ý, chẳng phải không vừa ý.
Tôn giả Xiển-đà thưa:
– Tôi được các trưởng giả Bà-la-môn trong thôn Na-la đến thăm và cúng dường y phục, mền nệm, ăn uống, ngọa cụ thuốc thang không thiếu thứ gì. Tôi cũng có đệ tử Phạm hạnh nuôi bệnh cũng vừa ý chẳng phải không vừa ý. Nhưng bệnh tình của tôi bức bách, đau hết chịu đựng được nổi, chỉ muốn tự sát, không thích sống lâu.
Tôn giả Xá-lợi-phất nói:
– Bây giờ tôi hỏi, thầy tùy ý trả lời tôi. Mắt và nhãn thức cùng sắc, những cái đó là ngã, khác ngã hoặc ở trong nhau chăng?
– Thưa Tôn giả Xá-lợi-phất, không!
– Tai..., mũi..., lưỡi..., thân..., ý và ý thức cùng với pháp, những thứ ấy là ngã, khác ngã và cùng ở trong nhau chăng?
– Thưa không.
– Thầy đối với mắt, nhãn thức và sắc thấy thế nào, phân biệt thế nào, biết thế nào, mà biết mắt, nhãn thức và sắc chẳng phải ngã, chẳng khác ngã, chẳng ở trong nhau?
– Tôi đối với mắt, nhãn thức và sắc thấy hoại diệt và biết hoại diệt nên nhận thấy mắt, nhãn thức và sắc chẳng phải ngã, chẳng khác ngã, chẳng ở trong nhau.
– Này Xiển-đà! Thầy đối với tai..., mũi..., lưỡi..., thân..., ý, ý thức và pháp thấy thế nào, biết thế nào, mà đối với ý, ý thức và pháp thấy chẳng phải ngã, chẳng khác ngã, chẳng ở trong nhau?
– Thưa Tôn giả Xá-lợi-phất! Tôi đối với ý, ý thức và pháp thấy hoại diệt, biết hoại diệt nên đối với ý, ý thức và pháp nhận thấy chẳng phải ngã, chẳng khác ngã, chẳng ở trong nhau. Thưa Tôn giả Xá-lợi-phất! Nhưng nay thân tôi đau đớn kịch liệt, không kham chịu nổi, chỉ muốn cầm dao tự sát, không muốn sống lâu.
Bấy giờ, Tôn giả Câu-hy-la nói với Tôn giả Xiển-đà:
– Hiện tại thầy đang theo Đại sư tu tập chánh niệm, như những lời Ngài đã dạy: “Có chỗ nương tựa là dao động, mà dao động là có thú hướng, có thú hướng thì không dừng nghỉ, không dừng nghỉ thì qua lại các cõi, qua lại các cõi thì sanh tử ở vị lai, có sanh tử ở vị lai thì có sanh diệt vị lai, có sanh diệt vị lai thì có sanh-già-bệnh-chết-ưu-bi-khổ-não. Như thế thuần đại khổ tụ tập.” Như những lời của Thế Tôn đã dạy: “Không chỗ nương tựa thì không dao động, không dao động thì không thú hướng, không thú hướng thì được dừng nghỉ, có dừng nghỉ thì không theo các cõi qua lại, không theo các cõi qua lại thì không có sanh tử ở vị lai, không có sanh tử ở vị lai thì không có sanh-già-bệnh-chết-ưu-bi-khổ-não. Như thế thuần đại khổ tụ diệt.”
Tôn giả Xiển-đà thưa:
– Thưa Tôn giả Ma-ha Câu-hy-la! Việc cúng dường Thế Tôn nay đã xong, việc cúng dường Thiện Thệ nay đã xong, rất vừa ý chẳng phải không vừa ý, việc đệ tử cần làm nay đã làm xong. Nếu còn đệ tử khác cúng dường Đại sư thì cũng nên như thế mà cúng dường Đại sư, vừa ý, chẳng phải không vừa ý. Nhưng bây giờ thân tôi đau đớn kịch liệt, không thể kham chịu nổi, chỉ muốn cầm dao tự sát, không muốn sống lâu.
Nói xong, Tôn giả Xiển-đà liền cầm dao tự sát ngay trong rừng Hảo Ý Am-la, thôn Na-la. Tôn giả Xá-lợi-phất cúng dường Xá-lợi của Tôn giả Xiển-đà xong, đi đến chỗ Phật, cúi đầu lễ Phật, rồi lui ngồi một bên, bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Tôn giả Xiển-đà ở thôn Na-la trong rừng Hảo Ý Am-la đã cầm dao tự sát. Thế nào, bạch Thế Tôn, Tôn giả Xiển-đà kia sẽ đến cõi nào? Thọ sanh thế nào? Đời sau ra sao?
Phật dạy:
– Người kia đã chẳng tự nói rằng: “Thưa Tôn giả Câu-hy-la! Tôi cúng dường Thế Tôn nay đã xong, tùy thuận Thiện Thệ nay đã xong, vừa ý chẳng phải không vừa ý. Nếu lại có người khác đến cúng dường Đại sư thì cũng nên như thế mà cúng dường vừa ý, chẳng phải không vừa ý” ư?
Bấy giờ, Tôn giả Xá-lợi-phất lại hỏi:
– Bạch Thế Tôn! Tôn giả Xiển-đà kia trước đó ở thôn Bà-la-môn Trấn-trânni, có nhà cúng dường, có nhà rất thân hậu, có nhà khéo nói năng.
Phật bảo Tôn giả Xá-lợi-phất:
– Như thế, Xá-lợi-phất, thiện nam tử chánh trí, chánh thiện giải thoát, có nhà cúng dường, có nhà rất thân hậu, có nhà khéo nói năng. Này Xá-lợi-phất! Ta không nói người kia có tai họa lớn. Nếu có người bỏ thân này thọ thân khác thì Ta mới nói người kia có tai họa lớn. Nếu có người bỏ thân này rồi không tiếp tục thân khác thì Ta nói người kia không có tai họa lớn. Nhờ không có tai họa lớn nên ở thôn Na-la, trong rừng Hảo Ý Am-la, Xiển-đà đã cầm dao tự sát.
Như thế, Thế Tôn vì Tôn giả Xiển-đà nói lời ký thuyết bậc nhất.
Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.