KINH SỐ 1263

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại thành Vương Xá, trong Vườn Trúc Ca-lan-đà. Bấy giờ, có Tôn giả Bạt-ca-lê ở tinh xá Kim Sư tại thành Vương Xá bị đau nặng, rất khốn khổ. Tôn giả Phú-lân-ni chăm sóc và cúng dường. Bấy giờ Bạtca-lê nói với Phú-lân-ni:
– Thầy hãy đến chỗ Thế Tôn, vì tôi cúi đầu lễ chân Ngài và thưa hỏi Thế Tôn có ít bệnh, ít não, đi ở có nhẹ nhàng an lạc chăng? Và thưa với Ngài: “Tôi Bạt-ca-lê ở tinh xá Kim Sư đau nặng, khốn khổ, đang nằm liệt giường, tôi muốn gặp Thế Tôn nhưng vì bệnh hoạn, khí lực yếu kém, không tự đến Thế Tôn được, cúi xin Thế Tôn thương xót đến tinh xá Kim Sư này.”
Tôn giả Phú-lân-ni nhận lời của Tôn giả Bạt-ca-lê, đi đến chỗ Thế Tôn, cúi đầu lễ chân Ngài, rồi lui đứng một bên, bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Tôn giả Bạt-ca-lê cúi đầu đảnh lễ Thế Tôn và thưa hỏi Thế Tôn có ít bệnh, ít não, đi ở có nhẹ nhàng an lạc chăng? Thế Tôn đáp:
– An lạc.
Tôn giả Phú-lân-ni lại thưa:
– Bạch Thế Tôn! Tôn giả Bạt-ca-lê ở tinh xá Kim Sư đau nặng nằm liệt giường, muốn gặp Thế Tôn nhưng sức yếu không thể tự đi đến chỗ Thế Tôn được. Lành thay! Xin Thế Tôn thương xót, thỉnh Ngài đến tinh xá Kim Sư.
Thế Tôn im lặng nhận lời.
Bấy giờ, Tôn giả Phú-lân-ni biết Thế Tôn đã nhận lời, liền đảnh lễ lui ra.
Vào buổi chiều sau khi xả thiền, Thế Tôn đi đến tinh xá Kim Sư vào phòng của Tôn giả Bạt-ca-lê, Tôn giả Bạt-ca-lê từ xa trông thấy Thế Tôn liền muốn gượng dậy.
Phật bảo:
– Thầy hãy nằm yên, đừng ngồi dậy.
Thế Tôn ngồi xuống cái ghế đặt kế bên và nói với Tôn giả Bạt-ca-lê:
– Thầy có thể chịu nổi sự đau đớn của cơn bệnh này không? Bệnh của thầy tăng hay giảm?
Tôn giả Bạt-ca-lê bạch Phật:
(Nói rộng như Kinh Tỳ-kheo Ca-ma ở trước).
– Bạch Thế Tôn! Con đau quá chịu không nổi, muốn lấy dao tự sát, không muốn sống nữa.
Phật dạy:
– Ta hỏi thầy, tùy ý thầy trả lời Ta. Thế nào, Tôn giả Bạt-ca-lê, sắc là thường hay vô thường?
Tôn giả Bạt-ca-lê đáp:
– Vô thường.
– Nếu vô thường là khổ chăng?
– Bạch Thế Tôn, là khổ!
– Nếu vô thường, khổ, là pháp biến dịch, đối với pháp ấy có nên tham dục chăng?
Tôn giả Bạt-ca-lê bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn, không!
(Đối với thọ, tưởng, hành, thức cũng nói như vậy).
Phật bảo Tôn giả Bạt-ca-lê:
– Nếu đối với thân kia không tham dục thì lúc mạng chung an lành, đời sau cũng được an lành.
Bấy giờ, Thế Tôn nói các thứ pháp cho Tôn giả Bạt-ca-lê nghe, sau khi khai thị chỉ giáo, soi sáng làm cho hoan hỷ xong, Ngài đứng dậy đi về.
Ngay đêm ấy Tôn giả Bạt-ca-lê nghĩ đến sự giải thoát, muốn cầm dao tự sát, không thích sống lâu nữa. Khi ấy vào lúc cuối đêm, có hai vị thiên tử thân hình rất đoan chánh, đến chỗ Thế Tôn, cúi đầu lễ chân Phật, rồi lui ngồi một bên, bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Tôn giả Bạt-ca-lê bệnh hoạn khốn khổ, suy nghĩ đến sự giải thoát, muốn cầm dao tự sát, không thích sống lâu.
Vị thiên tử thứ hai thưa:
– Tôn giả Bạt-ca-lê thích giải thoát và được giải thoát.
Thưa xong hai vị thiên tử này đồng cúi đầu lễ Phật, rồi biến mất. Sáng sớm Thế Tôn trải tòa ngồi trước đại chúng bảo các Tỳ-kheo:
– Đêm qua có hai thiên tử thân hình đoan chánh, đến chỗ Ta, cúi đầu đảnh lễ, rồi ngồi xuống thưa rằng: “Tôn giả Bạt-ca-lê ở tinh xá Kim Sư bị bệnh khốn khổ, suy nghĩ muốn cầm dao tự sát, giải thoát, không muốn sống lâu.” Vị thiên tử thứ hai thưa: “Tôn giả Bạt-ca-lê đã khéo giải thoát và được giải thoát.” Nói những lời này xong, hai vị làm lễ rồi biến mất.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo một vị Tỳ-kheo:
– Thầy hãy đến chỗ Tỳ-kheo Bạt-ca-lê nói với Bạt-ca-lê rằng đêm qua có hai vị trời đến chỗ Ta cúi đầu đảnh lễ và thưa với Ta rằng: “Tôn giả Bạt-ca-lê bị bệnh hoạn khốn khổ, suy nghĩ giải thoát muốn cầm dao tự sát, không muốn sống lâu nữa.” Vị trời thứ hai cũng thưa: “Tôn giả Bạt-ca-lê khéo giải thoát và được giải thoát.” Thưa xong, hai vị thiên tử đều biến mất. Đây là những lời của chư thiên, Phật nói lại với thầy ấy và nhắn thầy là đối với thân này chớ khởi tham dục thì lúc mạng chung được an lành, đời sau được an lành.
Khi ấy, vị Tỳ-kheo kia vâng lời Phật đi đến tinh xá Kim Sư, vào phòng Bạtca-lê. Bấy giờ, Bạt-ca-lê nói với những người nuôi bệnh rằng:
– Quý vị hãy đưa cái giường dây tới và khiêng giùm thân tôi ra ngoài cổng tinh xá, tôi muốn cầm dao tự sát, không thích sống lâu. Lúc đó nhiều Tỳ-kheo đang đi kinh hành ở chỗ đất trống, còn vị Tỳ-kheo vâng lệnh Phật đến chỗ các Tỳ-kheo hỏi rằng:
– Thưa chư Tôn giả! Tỳ-kheo Bạt-ca-lê ở chỗ nào?
Các Tỳ-kheo đáp:
– Tỳ-kheo Bạt-ca-lê bảo những người nuôi bệnh khiêng giường dây ra khỏi tinh xá, muốn tự sát, không thích sống lâu.
Vị Tỳ-kheo được Phật sai đi liền đến chỗ Tỳ-kheo Bạt-ca-lê. Bạt-ca-lê vừa trông thấy Tỳ-kheo này đến, nói với những người nuôi bệnh rằng:
– Hạ giường dây xuống đất.
Vị Tỳ-kheo ấy chạy thật nhanh đến như lời Thế Tôn đã dạy. Các người nuôi bệnh liền hạ giường dây xuống. Tỳ-kheo ấy nói với Tôn giả Bạt-ca-lê:
– Thế Tôn có lời chỉ dạy và các vị thiên tử cũng có nói.
Bấy giờ, Tôn giả Bạt-ca-lê nói với những người nuôi bệnh:
– Đỡ giúp tôi xuống đất, tôi không dám ở trên giường dây mà thọ lời Thế Tôn và những lời nói của chư thiên.
Những người nuôi bệnh liền đỡ Bạt-ca-lê xuống đất. Khi ấy, Bạt-ca-lê nói:
– Bây giờ thầy có thể tuyên thị lại lời dạy của Thế Tôn và chư thiên. Vị Tỳ-kheo sứ giả nói:
– Bạt-ca-lê! Đại sư bảo với thầy: “Đêm qua có hai vị thiên tử đến nói với Ta Tỳ-kheo Bạt-ca-lê đau nặng, khốn khổ, suy nghĩ đến giải thoát, nên muốn cầm dao tự sát, không muốn sống lâu.” Vị trời thứ hai cũng thưa: “Tỳ-kheo Bạt-calê đối với thiện giải thoát, và được giải thoát...” Nói xong liền biến mất. Và Thế Tôn thọ ký thầy mạng chung được an lành, đời sau được an lành.
Tôn giả Bạt-ca-lê thưa:
– Thưa Tôn giả! Đại sư thấy rõ và biết rõ việc như vậy. Hai thiên tử kia cũng thấy rõ và biết rõ việc như thế. Nhưng hôm nay tôi đối với sắc thân này thấu rõ sự vô thường, quyết định không còn nghi ngờ; thấu rõ vô thường là khổ, quyết định không còn nghi ngờ; thấu rõ vô thường, khổ là pháp biến dịch, đối với pháp ấy không còn tham dục, quyết định không còn nghi ngờ. Đối với thọ, tưởng, hành, thức cũng lại như thế. Nhưng hôm nay tôi bệnh hoạn đau đớn vẫn còn tùy thuộc thân thể, muốn cầm dao tự sát, không thích sống lâu.
Nói rồi Tôn giả liền cầm dao tự sát. Khi ấy vị Tỳ-kheo sứ giả cúng dường thi thể của Tôn giả Bạt-ca-lê xong trở về chỗ Phật, cúi đầu lễ chân Phật rồi lui ngồi một bên, bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Con đã trình bày đầy đủ lời dạy của Thế Tôn cho Tôn giả Bạt-ca-lê nghe, và Tôn giả Bạt-ca-lê nói rằng: “Đại Sư thấy rõ và biết rõ việc này, hai vị thiên tử kia cũng thấy rõ và biết rõ việc này.”... cầm dao tự sát.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo các vị Tỳ-kheo cùng Ngài đến tinh xá Kim Sư, chỗ thi thể của Bạt-ca-lê. Ngài thấy thi thể của Bạt-ca-lê nằm chết có sắc viễn ly, thấy rồi bèn nói với các Tỳ-kheo:
– Các thầy có thấy thi thể Bạt-ca-lê trên đất có sắc viễn ly không?
Các Tỳ-kheo thưa:
– Bạch Thế Tôn! Thấy. Phật lại bảo các Tỳ-kheo đi vòng quanh thi thể của Bạt-ca-lê và hỏi họ có thấy tướng mờ mờ bao quanh thân không.
Các Tỳ-kheo thưa:
– Bạch Thế Tôn, có!
Phật bảo:
– Đây là một loại Ác ma bao quanh để tìm thần thức của thiện nam Bạt-calê sẽ sanh vào chỗ nào.
Phật lại bảo các Tỳ-kheo:
– Bạt-ca-lê cầm dao tự sát, không trụ thần thức.
Bấy giờ, Thế Tôn vì Bạt-ca-lê nói lời thọ ký bậc nhất.
Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.