Quyển 45
 

1221. TÔN GIẢ NI-CÂU-LUẬT TƯỞNG (2)⁶⁹

Tôi nghe như vầy:
Một thời, đức Phật ngụ tại Trúc Lâm, vườn Ca-lan-đà, thuộc thành Vương Xá.
Bấy giờ, có Tôn giả Ni-câu-luật Tưởng ở trong vùng hoang vắng, là nơi sinh sống của các loài cầm thú và đang lâm bệnh rất nặng. Tôn giả Bà-kỳ-xá là người chăm nom hầu cận. Do vì bệnh quá nặng nên Tôn giả Ni-câu-luật Tưởng đã Bát-niết-bàn. Khi ấy, Tôn giả Bà-kỳ-xá suy nghĩ: “Thầy ta đã nhập Hữu dư Niết-bàn hay là Vô dư Niết-bàn? Nay ta phải tìm xem tướng đó.”
Bấy giờ, sau khi cúng dường Xá-lợi của Tôn giả Ni-câu-luật Tưởng xong, Tôn giả Bà-kỳ-xá mang y bát hướng về thành Vương Xá. Lần hồi đến được thành Vương Xá, Tôn giả cất y bát, rửa chân, rồi đến chỗ Phật, đảnh lễ sát chân Phật, ngồi sang một bên và nói kệ:

Con kính lễ Đại sư,
Đẳng Chánh Giác bất diệt,
Ở ngay trong đời này,
Dứt tất cả lưới nghi.
Tỳ-kheo ở chỗ vắng,
Đã vào Bát-niết-bàn,
Oai nghi, nhiếp các căn,
Đức lớn trong nhân thế,
Được Thế Tôn đặt tên,
Là Ni-câu-luật Tưởng.
Nay xin hỏi Thế Tôn,
Vị giải thoát bất động,
Chuyên tinh tấn nỗ lực,
Nói công đức cho con.
Con là dòng Thích-ca,
Pháp tử của Thế Tôn,
Con muốn biết hết thảy,
Những gì Đạo Nhãn dạy,

Chúng con đang ở đây,
Tất cả đều muốn nghe.
Thế Tôn là Đại sư,
Bậc Vô thượng cứu đời,
Đấng Mâu-ni dứt nghi,
Trí tuệ đã tròn sáng.
Đạo nhãn chiếu thế gian,
Ánh sáng soi bốn chúng,
Giống như trời Đế-thích,
Chiếu trời Ba Mươi Ba.
Các tham dục, nghi hoặc,
Đều do vô minh sanh,
Nếu được gặp Như Lai,
Thì dứt sạch không sót.
Đạo nhãn của Thế Tôn,
Là tối thượng nơi đời,
Diệt trừ lỗi chúng sanh,
Như gió thổi bụi bay.
Chúng sanh khắp thế gian,
Bị phiền não che đậy,
Nếu phiền não không còn,
Mắt sáng ngời như Phật.
Ánh sáng tuệ soi khắp,
Giúp cùng nhau tinh tấn,
Cúi xin đấng Đại Trí,
Thọ ký cho chúng sanh.
Phát âm thanh vi diệu,
Chúng con một lòng nghe,
Lời dịu dàng diễn nói,
Khắp thế gian đều nghe.
Như nóng khát bức bách,
Tìm dòng nước mát trong,
Như Phật, trí bất diệt,
Chúng con rất mong cầu.

Tôn giả Bà-kỳ-xá lại nói kệ:

Nay nghe đấng Vô Thượng,
Thọ ký công đức kia,
Không uổng tu Phạm hạnh,
Con nghe rất hoan hỷ.
Nói đúng pháp, thứ lớp,
Đệ tử thuận Mâu-ni,
Cắt đứt dây sanh tử,
Dây hư ngụy, huyễn hóa.
Nhờ được gặp Thế Tôn,
Mới đoạn trừ các ái,
Qua khỏi bờ sanh tử,
Không còn thọ các hữu.

Đức Phật nói kinh này xong,⁷⁰ Tôn giả Bà-kỳ-xá nghe lời Phật dạy, hoan hỷ và tùy hỷ, rồi đảnh lễ Phật lui ra.⁷¹

^***

Chú thích:

⁶⁸ Các vị thầy thuốc nổi danh ở Ấn Độ cổ đại, gồm: Ca-lộ (迦露), Ba-hầu-la (波睺羅), Chiêm-bà-kỳ (瞻婆耆), Kỳ-bà (耆婆, Jīvaka).
⁶⁹ Tựa đề đặt theo nội dung kinh. Tạp. 雜 (T.02. 0099.1221. 0333a03). Tham chiếu: Biệt Tạp. 别雜 (T.02. 0100.255. 0463a24).
⁷⁰ Toàn bộ bài kinh này là những sự kiện gồm tất cả những bài kệ do Tôn giả Bà-kỳ-xá nói. Thế nhưng phần cuối lại ghi Phật nói. Trường hợp này có hai khả năng xảy ra. Thứ nhất, nguyên tác mất phần kinh do Phật nói; thứ hai, phần kết thúc thường dựa trên thông lệ, tức kinh điển do Phật nói.
⁷¹ Bản Hán, hết quyển 45.