Quyển 45
 

1218. BỐN PHÁP CÚ⁵⁹

Tôi nghe như vầy:
Một thời, đức Phật ngụ tại vườn Cấp Cô Độc, trong rừng Kỳ-đà, thuộc nước Xá-vệ.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:
– Nay Như Lai sẽ nói về bốn pháp cú. Các thầy hãy lắng nghe và khéo suy nghĩ! Như Lai sẽ giảng nói cho các thầy. Những gì là bốn?

Hiền thánh khéo nói pháp,
Đây là điều tối thượng,
Luôn dùng pháp ái ngữ,
Là tối thượng thứ hai.
Chân thật không hư vọng,
Đây là điều thứ ba,
Đúng pháp không khác lời,
Là tối thượng thứ tư.⁶⁰

Này các Tỳ-kheo! Đây gọi là bốn pháp cú.
Khi ấy, Tôn giả Bà-kỳ-xá ở giữa hội chúng tự nghĩ: “Thế Tôn ở trước bốn chúng nói bốn pháp cú, ta sẽ dùng bốn cách để khen ngợi, tán thán và tùy hỷ.” Tôn giả liền đứng dậy sửa lại y phục, đảnh lễ đức Phật rồi chắp tay thưa:
– Kính bạch Thế Tôn! Con có điều muốn nói. Kính bạch Thiện Thệ! Con có điều muốn nói. Phật bảo Tôn giả Bà-kỳ-xá:
– Hãy nói những gì thầy muốn! Tôn giả Bà-kỳ-xá nói kệ:

Như người khéo nói pháp,
Tự thân không bức não,
Cũng không khủng bố người,
Đây tức là khéo nói.
Người nói bằng ái ngữ,
Khiến người khác hoan hỷ,
Không khiến họ làm ác,
Đây gọi là ái thuyết.

Lời thật là bất tử,⁶¹
Lời thật là vô thượng,
Nói pháp, nghĩa chân thật,
Điều Hiền giả nên hành.
Như pháp của Phật nói,
Đường Niết-bàn an ổn,
Diệt tận tất cả khổ,
Đây là khéo nói pháp.

Đức Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy đều hoan hỷ phụng hành.

***

Chú thích:

⁵⁸ Nguyên tác: Nhật chủng miêu dận (日種苗胤), chỉ cho con cháu Dòng Họ Mặt Trời (Ādiccabandhu, Sn. 72, kệ 425), tức dòng họ Thích-ca, ở đây chỉ cho hàng đệ tử của đức Phật.
⁵⁹ Tựa đề đặt theo nội dung kinh. Tạp. 雜 (T.02. 0099.1218. 0332a08). Tham chiếu: Biệt Tạp. 别雜 (T.02. 0100.253. 0462b19); S. 8.5 - I. 188; Sn. 3.3 - 79.
⁶⁰ Bốn pháp cú này tuy có sự khác biệt về trật tự giữa các bản kinh nhưng nội dung chủ yếu bao gồm: (i) Thiện thuyết (善說, subhāsita): Khéo nói, tức nói lời phù hợp, thỏa đáng. (ii) Ái thuyết (愛說, piyaṃ bhaṇe): Lời nói khả ái, dễ đi vào lòng người. (iii) Đế thuyết (諦說, saccaṃ bhaṇe): Nói theo chân lý, nói đúng sự thật. (iv) Pháp thuyết (法說, dhammaṃ bhaṇe): Nói đúng Chánh pháp.