KINH SỐ 1174

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại xứ A-tỳ-xà bên sông Hằng.
Khi ấy, có Tỳ-kheo đến chỗ Phật, cúi đầu lễ chân Phật, rồi lui ngồi một bên, bạch Phật:
– Lành thay! Thưa Thế Tôn! Ngài vì con thuyết pháp, sau khi nghe xong, con một mình ở chỗ vắng, chuyên cần, tinh tấn, tư duy, không buông lung, và hiểu được lý do những người trong các tộc tánh, cạo bỏ râu tóc, chánh tín, không nhà, xuất gia học đạo, tiến tu Phạm hạnh, thấy pháp tự biết tác chứng: “Sự sanh của ta đã dứt, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm xong, tự biết không còn thọ thân sau.”
Bấy giờ, Thế Tôn nhìn ra sông Hằng, thấy một khúc cây lớn trôi theo dòng nước chảy xuống. Ngài bèn nói với vị Tỳ-kheo ấy rằng:
– Thầy có thấy khúc cây trôi theo dòng nước của sông Hằng này không?
– Bạch Thế Tôn, con thấy!
Phật bảo:
– Khúc cây lớn này không vướng bờ bên này, không vướng bờ bên kia, không chìm xuống đáy, không bị mắc ở cù lao, không bị nước xoáy, không bị người vớt, không bị phi nhơn giữ lại, cũng không bị mục, nó sẽ trôi theo dòng nước ra biển phải không?
– Bạch Thế Tôn, đúng vậy!
Phật bảo:
– Tỳ-kheo cũng như thế! Nếu không vướng bờ bên này, không mắc bờ bên kia, không chìm xuống nước, không mắc ở cù lao, không bị dòng nước xoáy, không bị người vớt, không bị phi nhơn giữ, cũng không bị hư mục thì sẽ chảy thẳng đến Niết-bàn.
Tỳ-kheo bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Thế nào là bờ bên này? Thế nào là bờ bên kia? Thế nào là chìm mất? Thế nào là bị mắc ở cù lao? Thế nào là bị nước xoáy? Thế nào là bị người vớt? Thế nào là bị phi nhơn giữ? Thế nào là hư mục? Cúi xin Thế Tôn vì con giải nghĩa này. Sau khi nghe xong, con sẽ một mình ở chỗ vắng, chuyên tinh tư duy, sống không buông lung,... tự biết không còn thọ thân sau.
Phật bảo:
– Bờ bên này là sáu căn. Bờ bên kia là sáu trần. Bị người vớt là Tỳ-kheo hay gần gũi với người thế tục, hay kết bạn với người xuất gia, gặp những hoàn cảnh sướng, khổ vui, buồn, theo việc làm của họ cũng phải thủy chung theo nhau. Đây gọi là bị người vớt. Bị phi nhơn giữ là người tu hành trì trai, giữ giới, khổ hạnh, hay tu các Phạm hạnh để được sanh lên các cõi trời. Đây gọi là bị phi nhơn giữ. Bị nước xoáy là xả giới, hoàn tục. Hư mục là phạm giới, hành các pháp bất thiện, hủ bại ít học, giống như cỏ dại, như tiếng thổi ốc. Những người như thế chẳng phải là Sa-môn mà giống Sa-môn, chẳng phải là Phạm hạnh mà giống Phạm hạnh.
Như thế, Tỳ-kheo, đó gọi là không dính bờ bên này, bờ bên kia... chảy thẳng đến Niết-bàn.
Sau khi Tỳ-kheo kia nghe Phật dạy xong, hoan hỷ, làm lễ lui ra. Rồi một mình ở chỗ vắng, tư duy về Kinh khúc cây trôi theo dòng nước mà Phật đã dạy,... tự biết không còn thọ thân sau và đắc A-la-hán.
Lúc ấy, có một người chăn trâu tên là Nan-đề cách chỗ Phật không xa, đang cầm roi chăn trâu. Sau khi vị Tỳ-kheo đã đi rồi người chăn trâu đến chỗ Phật, cúi đầu lễ chân Phật, rồi lui ngồi một bên, bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Hiện tại con có thể không vướng bờ bên này, không mắc bờ bên kia, không bị chìm, không mắc ở cù lao, không bị người vớt, không bị phi nhơn giữ, không bị nước xoáy và cũng không bị hư mục. Vậy con có được ở trong Chánh pháp, Luật của Thế Tôn, xuất gia tu Phạm hạnh chăng?
Phật hỏi:
– Con dẫn trâu về trả lại chủ chưa?
Người chăn trâu thưa:
– Bạch Thế Tôn! Trong bầy trâu có con đầu đàn có thể dẫn cả bầy về, không cần con dẫn. Xin Thế Tôn cho con xuất gia học đạo.
Phật bảo:
– Trâu tuy tự nó có thể về nhà được, nhưng con đã nhận lãnh cơm nước, y phục của người ta cung cấp, do đó con phải trở về báo cho chủ của con hay.
Người chăn trâu nghe lời Phật, vui vẻ lễ Phật ra về.
Lúc người chăn trâu đi chưa được bao lâu thì Tôn giả Xá-lợi-phất đang ở trong chúng bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Người chăn trâu kia muốn xin xuất gia, sao Thế Tôn lại bảo trở về.
Phật đáp:
– Nan-đề nếu trở về nhà hưởng thụ ngũ dục thì không có việc đó. Sau khi giao trâu lại cho chủ rồi Nan-đề sẽ trở lại trong Pháp, Luật này, xuất gia học đạo, tịnh tu Phạm hạnh... tự biết không còn thọ thân sau, chứng A-la-hán.
Bấy giờ, Nan-đề giao trâu lại cho chủ rồi liền trở lại chỗ Phật, cúi đầu lễ chân Phật, lui ngồi một bên, bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Con đã giao trâu lại cho chủ rồi xin Ngài cho con xuất gia học đạo trong Chánh pháp, Luật của Ngài.
Phật bảo Nan-đề:
– Con được ở trong Chánh pháp, Luật của Ta, xuất gia học đạo, thọ Cụ túc giới làm Tỳ-kheo.
Sau khi xuất gia xong, Nan-đề tư duy về lý do những người các tộc tánh đã cạo bỏ râu tóc, mặc áo cà-sa, chánh tín, không nhà, xuất gia học đạo, tiến tu Phạm hạnh,... tự biết không còn thọ thân sau, chứng A-la-hán.