QUYỂN 42

1162. HAI VỢ CHỒNG GIÀ^[1]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại vườn Cấp Cô Độc, trong rừng Kỳ-đà, thuộc nước Xá-vệ.

Sáng sớm, Thế Tôn đắp y, ôm bát vào thành Xá-vệ khất thực. Tôn giả A-nan theo sau Thế Tôn.

Bấy giờ, có hai vợ chồng già tuổi cao sức yếu, lưng còng như móc câu, đến chỗ đốt rác ở đầu ngõ hẻm rồi cùng ngồi xổm mà hơ lửa.

Thế Tôn thấy hai vợ chồng già tuổi cao sức yếu, lưng còng như móc câu rồi cùng ngồi xổm hơ lửa, giống như đôi chim hộc^[2] già quấn quýt bên nhau. Thấy rồi, Thế Tôn hỏi A-nan:

Thầy có thấy hai vợ chồng già kia tuổi cao sức yếu, lưng còng như móc câu rồi cùng ngồi xổm hơ lửa, giống như đôi chim hộc già quấn quýt bên nhau chăng?

A-nan thưa:

Thưa có, bạch Thế Tôn!

Đức Phật bảo A-nan:

Hai vợ chồng già này, thời trẻ tuổi tráng kiện, nếu chịu khó làm ăn thì họ có thể trở thành trưởng giả giàu có bậc nhất thành Xá-vệ; còn nếu cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, có lòng tin chân chánh, rời bỏ gia đình, xuất gia học đạo, tinh cần tu tập thì cũng có thể chứng được quả vị cao nhất là A-la-hán. Nếu ở giai đoạn thứ hai của cuộc đời, thân thể vẫn tráng kiện, nếu siêng năng làm ăn thì họ có thể trở thành người giàu thứ hai thành Xá-vệ; còn nếu cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, có lòng tin chân chánh, rời bỏ gia đình, xuất gia học đạo, tinh cần tu tập thì cũng có thể chứng quả A-na-hàm. Nếu ở giai đoạn thứ ba của cuộc đời, tức thời trung niên, nếu siêng năng làm ăn thì có thể trở thành người giàu thứ ba trong thành Xá-vệ; còn nếu cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, có lòng tin chân chánh, rời bỏ gia đình, xuất gia học đạo, tinh cần tu tập thì cũng có thể chứng quả Tưđà-hàm. Nhưng họ ngày hôm nay, tuổi già sức yếu, không có tiền tài, không có phương tiện, không có khả năng, cũng không giỏi giang, nếu muốn kiếm ra tiền bạc của cải cũng không có cách nào hơn người khác được.

Thế Tôn liền nói kệ:

Vì không tu Phạm hạnh,
Không tuổi trẻ, tài sản,
Suy nghĩ việc xa xưa,
Ngủ đất như cung cong.
Không tu hành Phạm hạnh,
Không tuổi trẻ, tài sản,
Giống như chim hộc già,
Chết rũ nơi đầm trống.

Đức Phật nói kinh này xong, Tôn giả A-nan nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.