KINH SỐ 1109

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, trong vườn Cấp Cô Độc.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:
– Vào thời quá khứ, chư thiên và a-tu-la dàn trận muốn đánh nhau. Lúc ấy, Thích-đề-hoàn-nhơn nói với vua a-tu-la là Tỳ-ma-chất-đa-la:
“Chớ sát hại nhau, chỉ nên luận nghị, lấy lý để khuất phục.”
Vua a-tu-la nói rằng:
“Giả sử cùng nhau luận nghị thì ai là người làm chứng để biết rằng cái lý ấy là thông suốt hay bế tắc?”
Trời Đế-thích trả lời:
“Trong chúng chư thiên có người trí tuệ sáng suốt, sẽ nhận xét điều này. Trong chúng a-tu-la cũng có người sáng suốt nhận xét điều này.”
Tỳ-ma-chất-đa-la nói:
“Được lắm!”
Thích-đề-hoàn-nhơn nói:
“Các ông lập luận trước đi, rồi tôi sẽ theo đó lập luận, không có khó khăn.”
Khi ấy, vua a-tu-la là Tỳ-ma-chất-đa-la nói kệ lập luận:

Nếu tôi hành nhẫn nhục,
Thì sự việc thiếu sót,
Người ngu si sẽ bảo,
Vì sợ nên nhẫn nhục.

Thích-đề-hoàn-nhơn nói kệ đáp:

Giả sử người ngu si,
Bảo vì sợ nên nhẫn,
Và kẻ không nói kia,
Đối lý tổn thương gì?
Nên tự quán nghĩa này,
Cũng nên quán nghĩa kia,
Ta, người đều an ổn,
Nhẫn nhục là tối thượng.

Tỳ-ma-chất-đa-la lại nói kệ:

Nếu không chế ngu si,
Ngu si ắt hại người,
Giống như trâu hung dữ,
Chạy xông tới húc người,
Cầm gậy quyết chế ngự,
Sợ hãi được điều phục,
Thế nên giữ chặt roi,
Chiết phục kẻ ngu kia.

Đế-thích lại nói kệ:

Tôi thường quán sát họ,
Chế phục kẻ ngu kia,
Người ngu nổi giận dữ,
Người trí giữ điềm tĩnh,
Không sân cũng không hại,
Thường cùng với Hiền thánh,
Tội ác khởi sân giận.
Vững chắc như núi đá,
Hay điều phục giận dữ,
Như chế ngự ngựa cuồng,
Ta nói huấn luyện giỏi,
Chẳng phải người cầm dây.

Bấy giờ, trong thiên chúng có một vị trời trí tuệ, trong chúng a-tu-la cũng có một a-tu-la trí tuệ, đối với kệ này suy xét, cân lường, quán sát, khởi nghĩ rằng: “Bài kệ của Tỳ-ma-chất-đa-la a-tu-la nói cuối cùng chỉ khởi lên sự chiến đấu, tranh tụng. Do đó mới biết Vua Tỳ-ma-chất-đa-la luôn luôn dạy người chiến đấu tranh tụng, còn bài kệ của Thích-đề-hoàn-nhơn luôn luôn là muốn dứt chiến đấu tranh tụng, nên biết trời Đế-thích luôn luôn dạy người đừng chiến đấu, tranh tụng. Nên biết Đế-thích khéo lập luận thù thắng.”
Phật bảo các Tỳ-kheo:
– Thích-đề-hoàn-nhơn nhờ nghị luận đúng đắn nên hàng phục được a-tu-la. Này các Tỳ-kheo! Thích-đề-hoàn-nhơn là Vua Tự Tại của cõi trời Ba Mươi Ba, lập luận đúng, khen ngợi những luận cứ đúng. Tỳ-kheo các thầy cũng nên như thế, chánh tín, không nhà, xuất gia học đạo cũng nên lập luận đúng và khen ngợi những luận cứ đúng. Nên học như thế!
Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.