1083. CÁCH VOI CHÚA ĂN^[1]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại giảng đường Trùng Các, bên ao Di Hầu, thuộc nước Tỳ-xá-ly.

Bấy giờ, vào sáng sớm, có số đông Tỳ-kheo đắp y, ôm bát vào thành Tỳ-xály khất thực. Khi đó, có một Tỳ-kheo trẻ tuổi xuất gia chưa lâu, chưa am tường phép tắc luật nghi nên lúc đi khất thực không biết thứ tự trước sau. Các Tỳ-kheo khác thấy vậy liền nói với thầy ấy:

_ Thầy tuổi còn trẻ, xuất gia chưa lâu, chưa hiểu rõ phép tắc luật nghi. Thầy không được đi trước, cũng chớ nên đi ngang hàng mà phải theo thứ tự trước sau để khất thực, nếu không thầy sẽ mãi mãi chịu khổ, không được lợi ích.

Tỳ-kheo trẻ tuổi ấy nói:

_ Các Thượng tọa cũng vượt thứ lớp, không theo tuần tự trước sau, đâu phải một mình con.

Các Tỳ-kheo khác nhắc nhở ba lần như vậy nhưng thầy ấy vẫn không nghe theo. Sau khi đi khất thực xong, các Tỳ-kheo trở về tinh xá thu dọn y bát, rửa chân rồi cùng đến chỗ Phật đảnh lễ sát chân Ngài, ngồi sang một bên và bạch:

_ Kính bạch Thế Tôn! Sáng sớm nay chúng con đắp y, ôm bát vào thành Tỳxá-ly khất thực, có một Tỳ-kheo trẻ tuổi xuất gia chưa lâu trong giáo pháp Phật, khi đi khất thực đã không theo thứ tự trước sau và đi ngang hàng. Các Tỳ-kheo đã ba lần can ngăn nhưng thầy ấy vẫn không nghe theo, lại còn nói rằng: “Các Thượng tọa cũng không theo thứ tự, sao lại quở trách tôi.” Các Tỳ-kheo chúng con đã ba lần nhắc nhở, nhưng Tỳ-kheo ấy cũng vẫn không nghe nên chúng con đến bạch với Thế Tôn. Ngưỡng mong Thế Tôn vì thương xót mà dứt trừ việc làm trái phép tắc!

Phật nói với các Tỳ-kheo:

_ Ví như trong đầm hoang có một hồ nước lớn, tại đó có một con voi chúa, nó nhổ các củ sen, rửa sạch bùn đất rồi ăn nên thân thể mập mạp, khỏe mạnh và rất vui thú. Vì lý do này nên voi chúa luôn sống trong an vui. Lúc ấy, có một con voi thuộc giống loại khác, thân thể ốm yếu, bắt chước voi chúa kia nhổ củ sen, nhưng rửa không sạch mà ăn nên ăn luôn cả bùn đất. Ăn vào không tiêu nên thân thể con voi này không mập lên trái lại càng thêm gầy yếu, vì vậy mà dẫn đến cái chết, hoặc bị bệnh khổ gần như sắp chết.

Cũng vậy, hàng Tỳ-kheo Tôn túc, đức độ, học đạo lâu ngày, không thích đùa giỡn, tu Phạm hạnh đã lâu, luôn được Đại sư khen ngợi, lại cũng được các vị tu Phạm hạnh minh trí khác khen ngợi nhiều. Các vị Tỳ-kheo này sống nơi thành thị, thôn xóm, sáng sớm đắp y, ôm bát vào thành khất thực, khéo giữ gìn thân miệng, khéo phòng hộ các căn, chuyên tâm buộc niệm, có thể khiến cho những người chưa tin phát khởi lòng tin, những người đã tin sẽ không thoái chuyển. Các vị Tỳ-kheo này dù được phước lợi về tiền của, y phục, thức ăn thức uống, giường nằm, thuốc thang, cũng không đắm nhiễm, không chấp trước, không tham cầu, không ham thích, không mê đắm, không chạy theo mà thấy rõ tai họa của chúng, thấy rõ sự xuất ly của chúng, sau đó mới thọ dụng chúng. Như vậy, sau khi thọ dụng xong, thân tâm vị ấy đều an ổn, sắc diện tươi vui, sức khỏe đầy đủ, nhờ nhân duyên này nên luôn được an lạc.

Còn vị Tỳ-kheo trẻ tuổi kia xuất gia chưa bao lâu, chưa am tường phép tắc luật nghi, nương theo các bậc Trưởng lão, sống nơi làng xóm, đắp y, ôm bát vào trong thôn để khất thực mà không khéo phòng hộ thân, không gìn giữ các căn, không chuyên tâm nhiếp niệm thì không thể khiến cho người chưa tin phát khởi lòng tin và người đã tin sẽ không thoái chuyển. Nếu Tỳ-kheo có được phước lợi về tiền của, y phục, thức ăn thức uống, giường nằm, thuốc thang, liền sanh tâm đắm nhiễm, chấp trước, tham cầu, ham thích, mê đắm, chạy theo, lại còn không thấy rõ tai họa của chúng, không thấy rõ sự xuất ly của chúng. Vì thọ dụng chúng với tâm tham dục nên vị Tỳ-kheo này không thể làm cho thân thể được khỏe mạnh và an ổn hân hoan. Do thọ dụng với tâm niệm như vậy nên vị ấy dần đi đến sự chết, hoặc chịu khổ gần như chết. Chết ở đây có nghĩa là xả giới, hoàn tục, đánh mất Giáo pháp và Giới luật chân chánh. Khổ gần như chết nghĩa là vi phạm Giới luật trong Chánh pháp, không biết tội tướng, cũng không biết trừ tội.

Bấy giờ, Thế Tôn liền nói kệ:

Voi chúa nhổ củ sen,
Rửa sạch rồi mới ăn,
Dòng voi khác bắt chước,
Ăn củ còn bám bùn,
Do ăn lẫn bùn đất,
Nên yếu gầy đến chết.

Đức Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy đều hoan hỷ phụng hành.

***

Chú thích:

[1] Tựa đề đặt theo nội dung kinh. Tạp. 雜 .02. 0099.1083. 0284a05). Tham chiếu: .02. 0100.22. 0380c19); . 20.9 - II. 268.