QUYỂN 34

961. THƯỜNG KIẾN VÀ ĐOẠN KIẾN^[1][2]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại tinh xá Trúc Lâm, vườn Ca-lan-đà, thuộc thành Vương Xá.

Bấy giờ, có vị tu sĩ thuộc dòng Bà-tha đi đến chỗ Phật, chắp tay thăm hỏi, thăm hỏi xong rồi ngồi sang một bên và bạch:

_ Thế nào, thưa Cù-đàm? Có ngã chăng?

Bấy giờ, Thế Tôn im lặng không đáp. Tu sĩ Bà-tha hỏi ba lần như vậy, nhưng Thế Tôn vẫn cứ im lặng.

Bấy giờ, Bà-tha nghĩ thầm: “Ta đã hỏi Sa-môn Cù-đàm đến lần thứ ba mà không thấy Ngài ấy trả lời, vậy thôi ta nên trở về.”

Lúc ấy, Tôn giả A-nan đang đứng phía sau cầm quạt hầu Phật, liền thưa rằng:

_ Bạch Thế Tôn! Bà-tha đã ba lần thưa hỏi, vì sao Thế Tôn lại không trả lời? Như vậy chẳng phải làm cho Bà-tha tăng thêm nhận thức sai lầm, xấu ác rồi cho rằng: “Sa-môn không thể đáp nổi câu hỏi của ta”?

Đức Phật bảo Tôn giả A-nan:

_ Nếu Ta đáp “có ngã” sẽ làm tăng thêm nhận thức sai lầm sẵn có từ trước của ông ấy. Nếu Ta đáp “không có ngã” thì chẳng phải khiến cho những nghi hoặc trước đây của ông ấy càng tăng thêm sao? Rồi cho rằng: “Trước đây có ngã, nhưng từ nay ngã bị đoạn diệt.” Nếu cho rằng “trước đây có ngã” thì đây là thường kiến,^[3] nếu cho rằng “từ nay ngã bị đoạn diệt” thì đây là đoạn kiến.⁴⁵ Như Lai đã lìa nhị biên, thuyết pháp trung đạo, nghĩa là, do cái này có nên cái kia có, cái này khởi nên cái kia khởi; tức do duyên vô minh nên có hành... (cho đến) sanh, già, bệnh, chết, lo, buồn, khổ, não diệt.

Đức Phật nói kinh này xong, Tôn giả A-nan nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.

***