KINH SỐ 915

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại thôn Na-la trong vườn Hảo Y Am-la.
Bấy giờ, có thôn chủ Đạo Sư Thị trước đây là đệ tử Ni-kiền, đi đến chỗ Ni-kiền đảnh lễ rồi lui ngồi một bên.
Bấy giờ, Ni-kiền bảo thôn chủ:
– Ông có thể cùng nghị luận theo lối “Tật-lê luận” với Sa-môn Cù-đàm để khiến cho Cù-đàm nói không được và không nói cũng không được chăng? Thôn chủ thưa với Ni-kiền:
– Thưa thầy, thế nào là Tật-lê luận khiến cho Sa-môn Cù-đàm nói không được, không nói cũng không được?
Ni-kiền bảo thôn chủ:
– Ông hãy đi đến chỗ Sa-môn Cù-đàm nói như sau: “Có phải Sa-môn Cùđàm thường muốn an ủi tất cả chúng sanh, khen ngợi, an ủi tất cả chúng sanh chăng?” Nếu được đáp: “Không” thì ông bảo rằng: “Như vậy, Cù-đàm với kẻ phàm phu ngu si đâu có gì khác?” Nếu được đáp: “Thường muốn an ủi tất cả chúng sanh, khen ngợi, an ủi tất cả chúng sanh” thì nên hỏi rằng: “Nếu nói an ủi tất cả chúng sanh thì vì cớ gì hoặc vì hạng người này thuyết pháp, chẳng vì hạng người kia thuyết pháp?” Hỏi như thế, đó là Tật-lê luận khiến cho Sa-môn Cù-đàm nói không được, không nói cũng không được.
Thôn chủ sau khi được sự khuyến khích của Ni-kiền liền đi đến chỗ Phật, cung kính chào đón, thăm hỏi xong, lui ngồi một bên, bạch Phật:
– Thưa Cù-đàm! Ngài há chẳng muốn thường an ủi tất cả chúng sanh, khen ngợi, nói lời an ủi chúng sanh?
Phật bảo thôn chủ:
– Như Lai luôn luôn thương xót, an ủi tất cả chúng sanh, cũng thường khen ngợi, nói lời an ủi tất cả chúng sanh.
Thôn chủ bạch Phật:
– Nếu như vậy thì vì cớ gì Như Lai thuyết pháp cho hạng người này, mà chẳng thuyết pháp cho hạng người kia?
Phật bảo thôn chủ:
– Nay Ta hỏi ông, tùy ý ông đáp. Này thôn chủ! Ví như có ba loại ruộng: Mảnh ruộng thứ nhất phì nhiêu, màu mỡ; mảnh ruộng thứ hai thuộc loại trung bình; mảnh ruộng thứ ba chai cằn. Thôn chủ nghĩ thế nào, người chủ ruộng kia sẽ cày bừa, gieo trồng ở mảnh ruộng nào trước?
Thôn chủ thưa Cù-đàm:
– Người chủ ruộng cày bừa, gieo giống nơi thửa ruộng phì nhiêu, màu mỡ trước tiên.
– Thôn chủ! Kế đến cày cấy ở mảnh ruộng nào?
Thôn chủ đáp:
– Thưa Cù-đàm! Người ấy sẽ cày cấy ở mảnh ruộng trung bình.
– Kế đến họ sẽ cày cấy ở mảnh ruộng nào nữa?
– Sau cùng họ mới cày cấy ở mảnh ruộng chai cằn xấu nhất.
Phật bảo thôn chủ:
– Vì sao?
Thôn chủ đáp:
– Thưa vì chủ ruộng không muốn bỏ phế ruộng, chỉ giữ lấy hạt giống mà thôi. Phật bảo thôn chủ:
– Ta cũng như vậy! Các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni của Ta như thửa ruộng màu mỡ, phì nhiêu. Ta thường vì họ diễn nói Chánh pháp, ban đầu, khoảng giữa và sau cùng đều thiện, thiện nghĩa, thiện vị, thuần nhất, hoàn toàn thanh tịnh, Phạm hạnh trong sạch, chỉ dạy rõ ràng. Các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, sau khi nghe pháp, họ nương nơi nhà của Ta, hòn đảo của Ta, sự che chở của Ta, bóng mát của Ta, đường hướng của Ta; họ thường đem con mắt thanh tịnh trông theo Ta mà an trụ. Họ nghĩ rằng: “Pháp do Phật nói, ta đã thọ trì, giúp cho ta luôn luôn được lợi ích, được sống an vui.”
Này thôn chủ! Các đệ tử nam cư sĩ và nữ cư sĩ của Ta ví như thửa ruộng trung bình. Ta cũng vì họ diễn nói Chánh pháp trước, giữa, sau đều thiện, thuần nhất, hoàn toàn thanh tịnh, Phạm hạnh trong sạch, chỉ dạy rõ ràng. Sau khi nghe pháp, những người ấy đều nương nơi ngôi nhà của Ta, nơi hòn đảo của Ta, nơi sự che chở của Ta, bóng mát của Ta, đường hướng của Ta, họ thường đem con mắt thanh tịnh trông theo Ta mà an trụ. Họ nghĩ rằng: “Pháp do Thế Tôn nói ta đều thọ trì, làm cho ta được nhiều lợi ích và sống vui vẻ an lành.”
Thôn chủ! Các ngoại đạo dị học Ni-kiền tử ví như thửa ruộng xấu nhất của nhà nông, như thế Ta cũng vì họ diễn nói Chánh pháp trước, giữa, sau đều thiện, thiện nghĩa, thiện vị, thuần nhất, hoàn toàn thanh tịnh, Phạm hạnh trong sạch, chỉ dạy rõ ràng; đối với người ít nghe pháp, Ta cũng vì họ nói, người nghe pháp nhiều, Ta cũng vì họ nói. Nhưng những người này trong lúc Ta thuyết pháp, họ nghe được một câu pháp, hiểu biết ý nghĩa cũng sẽ luôn luôn được nhiều lợi ích và được an vui.
Thôn chủ bạch Phật:
– Lạ thật! Thưa Thế Tôn! Ngài khéo nói ví dụ về ba hạng ruộng.
Phật bảo thôn chủ:
– Ông hãy nghe Ta nói thêm ví dụ: Ví như người kia có ba cái bình chứa nước. Bình thứ nhất không bị thủng, không bị hư, cũng không rỉ chảy. Bình thứ hai không thủng, không hư, có rỉ chảy. Bình thứ ba vừa thủng, bị hư và rỉ chảy. Này Thôn chủ! Thế nào, người kia nên đựng nước sạch trong bình nào trong ba cái bình ấy?
Thôn chủ đáp:
– Thưa Cù-đàm! Trước hết nên đựng nước trong cái bình không thủng, không hư, không rỉ chảy.
Phật bảo thôn chủ:
– Kế đến nên đựng nước trong bình nào?
Thôn chủ đáp:
– Thưa Cù-đàm! Nên đựng nước trong bình không thủng, không hư, có rỉ chảy.
Phật bảo thôn chủ:
– Các bình đó đã đầy nước, lại dùng đến bình nào đựng nước sau cùng? Thôn chủ nói:
– Dùng bình thủng, hư, rỉ chảy đựng nước sau cùng. Vì sao? Vì trong chốc lát được dùng vào việc lặt vặt.
Phật bảo thôn chủ:
– Giống như cái bình không thủng, không hư, không rỉ chảy thì các đệ tử Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni của Ta cũng thế, Ta thường vì họ diễn nói Chánh pháp,... luôn luôn đem đến cho họ nhiều lợi ích khiến họ sống an vui. Giống như cái bình thứ hai không thủng, không hư, nhưng rỉ chảy thì các đệ tử ưu-bà-tắc, ưu-bà-di của Ta cũng thế, Ta thường vì họ diễn nói Chánh pháp... luôn đem đến cho họ nhiều lợi ích, giúp họ sống an vui. Cũng giống như cái bình thứ ba, vừa bị thủng, bị hư và rỉ chảy thì các hàng ngoại đạo dị học Ni-kiền tử cũng thế, Ta cũng vì những người này diễn nói Chánh pháp, ban đầu, khoảng giữa, sau cùng đều thiện, thiện nghĩa, thiện vị, thuần nhất thanh tịnh, Phạm hạnh trong sạch, chỉ dạy rõ ràng; đối với nhiều người hay ít người, Ta cũng vì họ nói, người kia dù với một câu pháp của Ta đã nói mà họ hiểu được nghĩa thì cũng luôn sống an lạc.
Khi thôn chủ Đạo Sư Thị nghe Phật nói như vậy, tâm vô cùng sợ hãi, toàn thân rởn ốc, đến trước Phật đảnh lễ sám hối lỗi lầm:
– Thưa Thế Tôn! Tôi như ngu, như si, bất thiện chẳng hiểu biết, đối với Thế Tôn đã nói lời không chân thật, hư ngụy dối trá!
Sau khi nghe Phật dạy, thôn chủ Đạo Sư Thị, hoan hỷ, tùy hỷ, đảnh lễ rồi đi.