KINH SỐ 885

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, trong vườn Cấp Cô Độc.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:
– Có Tam minh của bậc Vô học. Những gì là ba? Đó là trí chứng thông túc mạng của bậc Vô học, trí chứng thông sanh tử của bậc Vô học, trí chứng thông lậu tận của bậc Vô học. Thế nào là Túc mạng trí chứng minh? Nghĩa là Thánh đệ tử biết rõ các việc đời trước, từ một đời cho đến trăm, ngàn, muôn ức đời, cho đến kiếp số thành hoại, túc mạng của chính mình và của chúng sanh đã trải qua tên như thế, sanh ra như thế, dòng họ như thế, ăn như thế, chịu khổ vui như thế, tuổi thọ như thế, sống lâu như thế, trong giới hạn như thế. Chính mình cùng với chúng sanh nơi đây chết sanh đến các chỗ khác; nơi các chỗ khác chết đến sanh nơi này, có hành như thế, nhân như thế, lòng tin như thế, mỗi mỗi các việc của những đời trước đều biết rõ. Đây gọi Túc mạng trí chứng minh.
Thế nào là sanh tử trí chứng minh? Nghĩa là Thánh đệ tử với thiên nhãn thanh tịnh hơn mắt người, thấy các chúng sanh lúc chết, lúc sanh, sắc đẹp, sắc xấu, sắc cao quý, sắc thấp kém hướng đến đường ác tùy theo nghiệp, nhận lấy sanh mạng, đều biết như thật. Như chúng sanh này, vì thân, miệng, ý đã làm điều ác, hủy báng Thánh nhân, tà kiến, do nhân duyên thọ nhận tà pháp nên khi thân hoại, chết rồi sanh vào đường ác, địa ngục. Chúng sanh này thân, miệng, ý làm điều lành, chẳng hủy báng Thánh nhân, chánh kiến thành tựu, khi thân hoại mạng chung sanh về cõi lành, cõi trời, người. Đây gọi là sanh tử trí chứng minh.
Thế nào là lậu tận trí chứng minh? Nghĩa là Thánh đệ tử biết như thật cái khổ này, khổ tập này, khổ diệt này, khổ diệt đạo tích này, biết như thật. Biết như thế, thấy như thế, dục lậu tâm giải thoát, hữu lậu tâm giải thoát, vô minh lậu tâm giải thoát, giải thoát tri kiến: “Sự sanh của ta đã dứt, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm xong, tự biết không còn thọ thân sau.” Đây gọi là lậu tận trí chứng minh.
Bấy giờ, Thế Tôn nói kệ:

Quán sát biết túc mạng,
Thấy trời, sanh cõi ác,
Sanh tử các lậu tận,
Đây là Mâu-ni minh.
Biết tâm được giải thoát,
Tất cả các tham ái,
Ba nơi đều thông đạt,
Nên nói là Tam minh.

Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.