QUYỂN 29

823. NIẾT-BÀN (2)^[1]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại vườn Cấp Cô Độc, trong rừng Kỳ-đà, thuộc nước Xá-vệ.

Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

– Nếu Tỳ-kheo nào an trú vào giới Cụ túc, khéo nhiếp trì giới, đầy đủ oai nghi và hành xứ, thấy lỗi nhỏ nhặt luôn sanh tâm lo sợ nên thọ trì học giới, tức là đã đầy đủ ba học pháp. Là ba học pháp nào? Đó là tăng thượng giới học, tăng thượng định học và tăng thượng tuệ học.

Thế nào là tăng thượng giới học? Nghĩa là Tỳ-kheo ấy an trú vào giới Cụ túc nhưng thiếu định và thiếu tuệ; đối với mỗi mỗi phần giới nhỏ nhặt... (cho đến) thọ trì giới học. Tỳ-kheo thấy như vậy, biết như vậy sẽ đoạn trừ được ba kiết sử, đồng thời tham, sân và si giảm thiểu thì được quả vị Nhất chủng đạo. Ở giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn thì được quả vị Tư-đà-hàm, ở giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn thì được quả vị Gia gia, ở giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn thì được quả vị Tu-đà-hoàn, ở giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn thì được quả vị Tùy pháp hành, ở giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn thì được quả vị Tùy tín hành. Đó là tăng thượng giới học.

Thế nào là tăng thượng định học? Nghĩa là Tỳ-kheo ấy giới Cụ túc, định đầy đủ, nhưng tuệ thiếu kém; đối với mỗi mỗi phần giới nhỏ nhặt... (cho đến) thọ trì giới học. Tỳ-kheo thấy như vậy, biết như vậy sẽ đoạn trừ được năm hạ phần kiết sử, đó là thân kiến, giới thủ, nghi, tham dục và sân hận. Khi đã đoạn trừ được năm hạ phần kiết sử này thì vị ấy đạt được Trung Bát-niết-bàn. Ở giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn sẽ đạt được Sanh Bát-niết-bàn, giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn sẽ đạt được Vô hành Bát-niết-bàn, giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn sẽ đạt được Hữu hành Bát-niết-bàn, giai vị này nếu chưa giác ngộ viên mãn sẽ đạt được Thượng lưu Bát-niết-bàn. Đây gọi là tăng thượng định học.

Thế nào là tăng thượng tuệ học? Nghĩa là Tỳ-kheo này đầy đủ giới, đầy đủ định và tuệ. Tỳ-kheo thấy như vậy, biết như vậy thì tâm giải thoát khỏi dục lậu, tâm giải thoát khỏi hữu lậu và tâm giải thoát khỏi vô minh lậu, được tri kiến giải thoát rồi tự biết rằng: “Sự sanh của ta đã dứt, Phạm hạnh đã được thành tựu, việc cần làm đã làm xong, tự biết không còn tái sanh.” Đó gọi là tăng thượng tuệ học.

Đức Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy đều hoan hỷ phụng hành.