KINH SỐ 810

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại làng Kim Cương, ven sông Bạt-cầu-ma, trong rừng Tát-la-lê.
Bấy giờ, Tôn giả A-nan một mình ở chỗ vắng, tư duy thiền quán, Tôn giả nghĩ thầm: “Có thể có một pháp tu tập, tu tập nhiều sẽ khiến cho bốn pháp đầy đủ, bốn pháp đã đầy đủ thì bảy pháp đầy đủ, bảy pháp đã đầy đủ thì hai pháp sẽ đầy đủ.” Tôn giả A-nan, sau khi xả thiền đi đến chỗ Thế Tôn, đảnh lễ rồi lui ngồi một bên, bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Lúc con một mình ở chỗ vắng, thiền định tư duy, con có nghĩ rằng: “Có thể có một pháp tu tập, tu tập nhiều để khiến cho bốn pháp được đầy đủ, cho đến hai pháp được đầy đủ.” Hôm nay con xin hỏi Thế Tôn có thể có một pháp tu tập, tu tập nhiều có thể khiến cho đến hai pháp được đầy đủ chăng?
Phật đáp A-nan:
– Có một pháp đã tu tập nhiều cho đến có thể làm cho hai pháp được đầy đủ. Thế nào là một pháp? Đó là an-na-ban-na niệm tu tập nhiều có thể khiến cho bốn niệm xứ đầy đủ, bốn niệm xứ đã đầy đủ thì bảy giác phần đầy đủ, bảy giác phần đầy đủ thì minh giải thoát đầy đủ. Thế nào là tu an-na-ban-na niệm thì bốn niệm xứ đầy đủ? Vì Tỳ-kheo này nương nơi thôn xóm, như quán diệt niệm hơi thở ra, nên học như thế.
Này A-nan! Cũng thế, Thánh đệ tử lúc niệm thở vào nên học như niệm thở vào, lúc niệm thở ra nên học như niệm thở ra, hoặc dài hoặc ngắn, tất cả thân hành đều giác tri, lúc niệm thở vào nên học như niệm thở vào, lúc niệm thở ra nên học như niệm thở ra. Thân hành dừng nghỉ lúc niệm thở vào nên học như thân hành dừng nghỉ niệm thở vào. Thân hành dừng nghỉ lúc niệm thở ra nên học như thân hành dừng nghỉ niệm thở ra.
Thánh đệ tử lúc bấy giờ sống quán niệm thân trên thân. Nếu khác với thân cũng như thế, tùy theo thân Tỳ-kheo tư duy. Nếu lúc Thánh đệ tử giác tri hỷ, giác tri lạc, giác tri tâm hành, giác tri tâm hành diệt, tâm hành diệt lúc niệm thở vào nên học như tâm hành diệt niệm thở vào, tâm hành diệt lúc niệm thở ra nên học như tâm hành diệt niệm thở ra.
Vị Thánh đệ tử lúc sống quán niệm thọ trên thọ. Nếu lại có thọ khác, thọ ấy cũng tùy theo Tỳ-kheo tư duy. Có khi Thánh đệ tử giác tri tâm, giác tri tâm vui, tâm định, tâm giải thoát lúc niệm thở vào nên học như tâm giải thoát lúc niệm thở vào, tâm giải thoát lúc niệm hơi thở ra nên học như tâm giải thoát lúc niệm hơi thở ra.
Vị Thánh đệ tử này lúc sống quán niệm tâm trên tâm. Nếu có tâm khác tâm ấy cũng tùy tâm Tỳ-kheo tư duy. Nếu Thánh đệ tử lúc quán vô thường, quán đoạn, vô dục, diệt, thời nên học như quán vô thường, đoạn, vô dục, diệt.
Thánh đệ tử này lúc sống quán niệm pháp trên pháp, có pháp khác cũng tùy pháp Tỳ-kheo tư duy. Đó gọi là tu an-na-ban-na niệm đầy đủ bốn niệm xứ.
Tôn giả A-nan bạch Phật:
– Đó là tu tập an-na-ban-na niệm khiến cho bốn niệm xứ đầy đủ. Thế nào là tu bốn niệm xứ khiến cho bảy giác phần đầy đủ?
Phật bảo A-nan:
– Nếu Tỳ-kheo sống quán niệm thân trên thân, sống quán niệm rồi buộc niệm an trụ không quên, lúc ấy khéo tu niệm giác phần, tu niệm giác phần rồi nên niệm giác phần đầy đủ, niệm giác phần đã đầy đủ thời đối với pháp chọn lọc suy lường. Lúc ấy phương tiện tu trạch pháp giác phần, tu trạch pháp giác phần rồi nên trạch pháp giác phần được đầy đủ; đối với pháp chọn lọc, phân biệt, suy lường rồi được phương tiện tinh tấn; lúc ấy khéo tu tập tinh tấn giác phần, tu tập tinh tấn giác phần rồi nên tinh tấn giác phần đầy đủ; phương tiện tinh tấn giác phần đầy đủ rồi nên tâm hoan hỷ; lúc ấy phương tiện tu hỷ giác phần, tu hỷ giác phần rồi thời hỷ giác phần đầy đủ, hỷ giác phần đầy đủ rồi thì thân tâm khinh an. Bấy giờ, khéo tu khinh an giác phần rồi khinh an giác phần được đầy đủ, khinh an giác phần đầy đủ rồi thì được tam-muội. Bấy giờ, tu định giác phần, tu định giác phần rồi định giác phần đầy đủ, định giác phần đầy đủ thì tham ưu chấm dứt, được bình đẳng xả. Bấy giờ, phương tiện tu xả giác phần, tu xả giác phần rồi xả giác phần đầy đủ. Tu niệm xứ thọ, tâm, pháp trên pháp cũng nói như thế. Đó gọi là tu bốn niệm xứ đầy đủ bảy giác phần.
Tôn giả A-nan bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn! Đây gọi là tu bốn niệm xứ đầy đủ bảy giác phần. Thế nào là tu bảy giác phần đầy đủ minh giải thoát?
Phật bảo A-nan:
– Nếu Tỳ-kheo tu niệm giác phần, y viễn ly, y vô dục, y diệt, hướng đến xả, tu niệm giác phần rồi thời đầy đủ minh giải thoát,... tu xả giác phần, y viễn ly, y vô dục, y diệt, hướng đến xả. Như vậy tu xả giác phần rồi thời đầy đủ minh giải thoát. A-nan! Đó gọi là pháp nương nhờ nhau, pháp pháp thấm nhuần nhau, như thế mười ba pháp, một pháp làm tăng thượng, một pháp là cửa, thứ lớp tăng tiến tu tập đầy đủ.
Phật nói kinh này xong, Tôn giả A-nan nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.