QUYỂN 26

708.  HẠT GIỐNG VÀ CỘI CÂY¹²⁰

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại vườn Cấp Cô Ðộc, trong rừng Kỳ-đà, thuộc nước Xá-vệ.

Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

– Như người thiện nam từ bỏ sự nghiệp thế gian để xuất gia học đạo, đã cạo bỏ râu tóc, mặc áo cà-sa, với niềm tin tha thiết, rời xa gia đình, sống không gia đình, xuất gia học đạo. Tuy đã xuất gia như vậy, nhưng trong số họ lại có hạng người mê muội. Mặc dù sống nơi làng xóm, thành ấp, sáng sớm đắp y, ôm bát vào thôn xóm khất thực, nhưng vị ấy lại không khéo phòng hộ tự thân, không chế ngự các căn, không giữ chánh niệm, nên khi nhìn thấy thiếu nữ trẻ trung xinh đẹp liền sanh đắm nhiễm, suy nghĩ bất chánh, tâm chạy theo tướng, khởi niệm tưởng về sắc dục. Vì tâm dục lớn mạnh, thiêu đốt thân tâm, nên vị ấy xả giới, tự mình thoái lui. Người đã nhàm chán sự nghiệp thế gian, xuất gia học đạo mà còn đắm nhiễm trở lại thì tội lỗi càng tăng, tự làm tổn hại, che lấp, chìm đắm.

Có năm loại cây lớn, tuy hạt giống rất nhỏ nhưng cây sanh trưởng rất to lớn, lại có khả năng che phủ các loại cây tạp nhỏ, khiến chúng âm u héo úa, không sanh trưởng được. Đó là năm loại cây nào? Đó là cây Kiện-giá-gia,¹²¹ cây Ca- tỳ-đa-la,¹²² cây A-thấp-ba-tha,¹²³ cây Ưu-đàm-bát-la¹²⁴ và cây Ni-câu-lưu-tha.¹²⁵

Cũng vậy, có năm loại cây tâm,¹²⁶ tuy hạt giống rất nhỏ, nhưng dần dần lớn lên, che lấp các phần đoạn, có thể khiến các phần đoạn khác bị che lấp tàn rụi. Đó là năm tâm nào? Đó là phiền não tham dục dần tăng trưởng; phiền não sân hận, phiền não thùy miên, phiền não trạo cử và phiền não nghi ngờ cũng dần tăng trưởng. Vì năm tâm này tăng trưởng nên khiến tâm thiện bị che lấp tàn rụi.

Nếu khéo tu tập bảy giác chi, tinh chuyên tu tập như vậy rồi, sẽ thành tựu tâm không thoái lui. Những gì là bảy giác chi? Đó là niệm giác chi, trạch pháp giác chi, tinh tấn giác chi, khinh an giác chi, hỷ giác chi, định giác chi và xả giác chi. Như vậy, tu tập bảy giác chi, đã tinh chuyên tu tập rồi, sẽ thành tựu tâm không thoái giảm.

Đức Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy đều hoan hỷ phụng hành.

***

Chú thích:

¹²⁰ Tựa đề đặt theo nội dung kinh. Tạp. 雜 (T.02. 0099.708. 0190a08). Tham chiếu: Tạp. 雜 (T.02. 0099.705. 0189b24); S. 46.36 - V. 94; S. 46.39 - V. 96.

¹²¹ Kiện-giá-da (揵遮耶, Kacchaka).

¹²² Ca-tỳ-đa-la (迦捭多羅, Kapitthaka).

¹²³ A-thấp-ba-tha (阿濕波他, Assattha).

¹²⁴ Ưu-đàm-bát-la (優曇鉢羅, Udumbara).

¹²⁵ Ni-câu-lưu-tha (尼拘留他, Nigrodha).

¹²⁶ Nguyên tác: Tâm thọ (心樹), dụ chỉ cho tâm ý và ý niệm của con người. Ý niệm sanh khởi giống như cây cối sanh trưởng, cho nên lấy cây cối để làm ví dụ.