QUYỂN 21

575. GIÁO HÓA KHI BỆNH^[1]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật cùng với số đông Tỳ-kheo Thượng tọa ngụ trong rừng Am-la, thuộc làng Am-la.

Bấy giờ, trưởng giả Chất-đa-la bị bệnh nặng, các thân quyến vây quanh, lại có nhiều chư thiên đến bên trưởng giả Chất-đa-la rồi nói với trưởng giả:

_ Này trưởng giả! Ông hãy phát nguyện đời sau được làm Chuyển Luân Vương.

Trưởng giả Chất-đa-la nói với chư thiên:

_ Cho dù được làm Chuyển Luân Vương thì vẫn bị chi phối bởi vô thường, khổ, không và vô ngã.

Bấy giờ, các thân quyến liền nói với trưởng giả:

_ Ông hãy buộc niệm, ông hãy buộc niệm!

Trưởng giả Chất-đa-la hỏi các thân quyến:

_ Vì sao mọi người bảo tôi phải buộc niệm?

Những người quyến thuộc đáp:

_ Ông có nói rằng: “Vô thường, khổ, không và vô ngã.” Thế nên chúng tôi khuyên ông hãy buộc niệm, buộc niệm.

Trưởng giả nói với các quyến thuộc:

_ Vì có chư thiên đến chỗ tôi, nói với tôi: “Ông hãy phát nguyện đời sau được làm Chuyển Luân Vương thì ông sẽ thành tựu đúng theo sở nguyện” nên tôi mới trả lời họ: “Chuyển Luân Vương cũng bị chi phối bởi vô thường, khổ, không và vô ngã.”

Các quyến thuộc hỏi trưởng giả Chất-đa-la:

_ Chuyển Luân Vương có gì mà chư thiên khuyên ông phát nguyện làm?

Trưởng giả đáp:

_ Chuyển Luân Vương luôn dùng Chánh pháp để trị vì và giáo hóa dân chúng. Vì chư thiên thấy được phước lợi đó nên mới đến bảo tôi phát nguyện mong cầu.

Các thân quyến hỏi:

_ Nay ông dụng tâm như thế nào?

Trưởng giả đáp:

_ Này các thân quyến! Nay tôi tâm nguyện không còn thọ sanh vào bào thai nữa, cũng sẽ không còn chịu sự chết chóc, lại cũng không thọ nhận thân khí huyết. Giống như lời Thế Tôn nói: “Đối với năm hạ phần kiết sử, Như Lai đã dứt sạch, Như Lai tự thấy không còn một kiết sử nào chưa được đoạn trừ. Nếu còn một kiết sử nào chưa đoạn sẽ còn sanh lại cõi đời này.”

Ngay lúc ấy, trưởng giả liền ngồi dậy, kiết-già tĩnh tọa, buộc niệm trước mặt và nói kệ:

Dùng thứ mình tích chứa,
Vượt qua mọi chướng nạn,
Bố thí gieo ruộng phước,
Vun trồng năm chủng lực.^[2]
Nhờ tu tập nghĩa ấy,
Nên tuy là tục gia
Ta cũng được lợi này,
Vượt thoát các khổ nạn.
Thế gian hiểu, tu tập,
Xa lìa các khổ đau,
Sống vui trong giải thoát,
Vâng theo Đẳng Chánh Giác.
Cúng dường người trì giới,
Và người tu Phạm hạnh,
A-la-hán sạch lậu,
Và ẩn sĩ^[3] Thanh văn.
Nhận biết siêu việt này,
Vượt hơn mọi điều thiện,
Thường hành pháp bố thí,
Sẽ được phước lợi lớn.
Biết cúng dường đại chúng,
Là gieo ruộng phước lành,
Thì đời này mạng chung,
Được sanh về cõi trời.
Hưởng năm dục đầy đủ,
Tâm vô cùng an vui,
Được quả tốt đẹp này,
Nhờ tâm không bỏn xẻn,
Vậy nên nơi thọ sanh,
Luôn là nơi an lạc.

Trưởng giả Chất-đa-la nói kệ này xong liền lâm chung, được sanh về cõi trời Không Nhiệt Não.^[4]

Khi đã sanh lên cõi trời, thiên tử Chất-đa-la suy nghĩ: “Ta không nên ở yên nơi này mà nên đến Diêm-phù-đề đảnh lễ các Tỳ-kheo Thượng tọa.” Thế rồi, trong khoảnh khắc như lực sĩ co duỗi cánh tay, thiên tử Chất-đa-la dùng thần lực hiện đến rừng Am-la, phóng ánh sáng từ thân chiếu soi khắp rừng Am-la. 

Khi ấy, có vị Tỳ-kheo đang đêm rời phòng ra ngoài kinh hành nơi đất trống, trông thấy có ánh sáng diệu kỳ chiếu khắp rừng cây, liền dùng kệ hỏi:

Sắc trời nào vi diệu,               
Trụ ở giữa hư không,
Giống như núi vàng ròng,     
Ánh sáng Diêm-phù-đàn?

Thiên tử Chất-đa-la nói kệ đáp:

Tôi là vua trời, người,
Vốn đệ tử của Phật,
Trong rừng Am-la này,
Tôi là Chất-đa-la.
Nhờ tịnh giới đầy đủ,
Chánh niệm tu tịch tịnh,
Mà được thân giải thoát,
Thân trí tuệ tròn đầy.
Tôi đến vì rõ pháp,
Nhân giả cũng nên rõ,
Hãy đến Niết-bàn kia,
Pháp này vốn như vậy.

Nói kệ xong, thiên tử Chất-đa-la liền biến mất.^[5]

Chú thích:

[1] Tựa đề đặt theo nội dung kinh. Tạp. 雜 (T.02. 0099.575. 0153a03). Tham chiếu: S. 41.10 - IV. 302.

[1]Nguyên tác: Ngũ chủng lực (五種力), gồm tín lực (信力), tấn lực (進力), niệm lực (念力), định lực (定力) và tuệ lực (慧力).

[1] Nguyên tác: Mâu-ni (牟尼, Muni).

[1] Nguyên tác: Bất Phiền Nhiệt thiên (不煩熱天), tức Vô Phiền thiên (無煩天).

[1] Bản Hán, hết quyển 21.