Quyển 15

366. BẢY VỊ PHẬT^[1]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại vườn Cấp Cô Độc, trong rừng Kỳ-đà, thuộc nước Xá-vệ.

Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

_ Lúc đức Phật Tỳ-bà-thi^[2] chưa thành Chánh giác, một mình ở nơi vắng vẻ, tinh chuyên thiền định rồi nghĩ như vầy: “Hết thảy thế gian đều rơi vào sanh tử, tự sanh, tự già,^[3] tự diệt và tự mất; nhưng đối với con đường cao thượng vượt khỏi thế gian thì những chúng sanh đang ở trong sanh tử kia chẳng biết như thật.”

Ngài liền tự quán sát: “Do duyên gì mà có già chết này?” Ngài quán sát, tư duy chân chánh như vậy rồi phát sanh sự giác ngộ như thật^[4] và biết rằng: “Vì có sanh nên có già chết này, do duyên sanh nên có già chết.”

Ngài lại tư duy chân chánh: “Do duyên gì mà có sanh này?” Ngài lại tư duy chân chánh rồi phát sanh sự giác ngộ như thật và biết rằng: “Vì duyên hữu nên có sanh.”

Ngài lại tư duy chân chánh: “Do duyên gì mà có hữu?” Ngài liền tư duy chân chánh rồi phát sanh sự giác ngộ như thật và biết rằng: “Vì có thủ nên có hữu.”

Ngài lại tư duy chân chánh: “Do duyên gì mà có thủ?” Ngài liền tư duy chân chánh rồi phát sanh sự giác ngộ như thật nên quán sát: “Sự tơ tưởng,^[5] đắm trước khoái lạc^[6] là pháp chấp thủ, do duyên xúc nên ái tăng trưởng. Nên biết do duyên ái nên có thủ, duyên thủ nên có hữu, duyên hữu nên có sanh, duyên sanh nên có già, bệnh, chết, lo, buồn, khổ, não; như vậy là toàn bộ khối khổ uẩn lớn tập khởi.

Ví như nhờ vào dầu và tim đèn mà đèn sáng, nếu người kia thường xuyên châm dầu và khơi tim thì đèn kia sáng mãi, được thắp sáng không ngừng.” Như kinh trước đã nói ví dụ đầy đủ về cái thành.^[7]

Đức Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy đều hoan hỷ phụng hành.

Giống như đức Phật Tỳ-bà-thi, các đức Phật Thi-khí,^[8] đức Phật Tỳ-xáphù,^[9] đức Phật Câu-lưu-tôn,^[10] đức Phật Câu-na-hàm-mâu-ni^[11] và đức Phật Ca-diếp, Ngài đều giảng nói như thế.

***