QUYỂN 14

351.  THẤY BIẾT VÀ CHỨNG ĐẮC^[1]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, Tôn giả Na-la,⁵³ Tôn giả Mậu-sư-la,^[2] Tôn giả Thù Thắng^[3] và Tôn giả A-nan đang ở bên bờ hồ Tượng Nhĩ,^[4] thuộc nước Xá-vệ.

Bấy giờ, Tôn giả Na-la nói với Tôn giả Mậu-sư-la:

_ Ngoài^[5] lòng tin, ngoài ước muốn, ngoài lắng nghe, ngoài thẩm sát tư duy, ngoài trầm tư tiếp nhận sự thật^[6] thì có thể tự mình phát sanh thấy biết chân chánh như vầy chăng: “Do có sanh nên có già chết, không thể lìa sanh mà có già chết”?

Tôn giả Mậu-sư-la đáp:

_ Ngoài lòng tin, ngoài ước nguyện, ngoài lắng nghe, ngoài tư duy, ngoài trầm tư tiếp nhận sự thật thì có thể tự mình phát sanh thấy biết chân chánh như vầy: “Do có sanh nên có già chết, không thể lìa sanh mà có già chết.” Quả thật, tự mình có thể thấy biết như vậy.

_ Thưa Tôn giả Mậu-sư-la! Ngoài lòng tin,... (cho đến) tiếp nhận sự thật thì tự mình có thể phát sanh thấy biết rằng: “Sự diệt tận của hữu, tịch diệt là Niếtbàn”^[7] chăng?

Tôn giả Mậu-sư-la đáp:

_ Ngoài lòng tin,... (cho đến) tiếp nhận sự thật thì tự mình có thể phát sanh thấy biết rằng: “Sự diệt tận của hữu, tịch diệt là Niết-bàn.” Tôn giả Na-la lại hỏi Tôn giả Mậu-sư-la:

_ Sự diệt tận của hữu là tịch diệt, Niết-bàn. Nếu nói như vậy thì nay thầy là bậc A-la-hán đã sạch hết phiền não chăng?

Tôn giả Mậu-sư-la im lặng không đáp. Tôn giả Na-la hỏi như vậy đến lần thứ hai, lần thứ ba nhưng Tôn giả cũng im lặng không đáp.

Lúc ấy, Tôn giả Thù Thắng nói với Tôn giả Mậu-sư-la:

_ Hôm nay, Tôn giả im lặng thì tôi sẽ thay Tôn giả trả lời Tôn giả Na-la.

Tôn giả Mậu-sư-la nói:

_ Nay tôi giữ im lặng, Tôn giả hãy giải đáp giúp tôi!

Lúc ấy, Tôn giả Thù Thắng nói với Tôn giả Na-la:

_ Ngoài lòng tin,... (cho đến) tiếp nhận sự thật thì tự mình có thể giác ngộ và phát sanh thấy biết rằng: “Sự diệt tận của hữu là tịch diệt, Niết-bàn.” Bấy giờ, Tôn giả Na-la hỏi Tôn giả Thù Thắng:

_ Ngoài lòng tin,... (cho đến) tiếp nhận sự thật thì tự mình có thể giác ngộ và phát sanh thấy biết rằng: “Sự diệt tận của hữu là tịch diệt, Niết-bàn.” Vậy nay có phải Tôn giả là bậc A-la-hán đã dứt sạch hết thảy phiền não?

Tôn giả Thù Thắng đáp:

_ Tôi nói: “Sự diệt tận của hữu là tịch diệt, Niết-bàn”, nhưng tôi không phải là bậc A-la-hán dứt sạch hết phiền não.

Tôn giả Na-la nói:

_ Lời nói của Tôn giả không đồng nhất, trước sau trái ngược nhau! Như Tôn giả đã nói: “Sự diệt tận của hữu là tịch diệt, Niết-bàn”, nhưng lại nói không phải là bậc A-la-hán dứt sạch phiền não.

Tôn giả Thù Thắng nói với Tôn giả Na-la:

_ Tôi sẽ nói ví dụ, người trí nhờ ví dụ mà được hiểu.

Ví như có giếng nước nằm bên đường ở chốn hoang vu lại không có dây, cũng chẳng có gàu để lấy nước. Bấy giờ, có người đi đường bị cơn khát bức bách, liền đi quanh giếng tìm nhưng không có dây, cũng chẳng có gàu. Người ấy quán sát kỹ nước giếng, thấy biết như thật mà thân không tiếp xúc được. Cũng như thế, tôi nói: “Sự diệt tận của hữu là tịch diệt, Niết-bàn”, nhưng tự thân tôi thì chưa chứng đắc A-la-hán, chưa dứt sạch phiền não.

Khi ấy, Tôn giả A-nan hỏi Tôn giả Na-la:

_ Những điều Tôn giả Thù Thắng đã nói, Tôn giả Na-la nghĩ thế nào?

Tôn giả Na-la trả lời Tôn giả A-nan:

_ Tôn giả Thù Thắng đã khéo nói điều chân thật, tôi đâu còn gì để nói nữa.

Thế rồi, sau khi đàm đạo xong, các Tôn giả rời chỗ ngồi rồi ra về.

***