KINH SỐ 312
 

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, trong vườn Cấp Cô Độc.
Lúc ấy, có Ma-la-ca-cữu đi đến chỗ Phật, cúi đầu đảnh lễ chân Phật, rồi ngồi qua một bên, bạch Phật:
– Lành thay! Bạch Thế Tôn, xin Ngài vì con nói pháp. Nghe pháp xong, con một mình ở chỗ vắng, chuyên tinh tư duy, sống không buông lung,... chẳng thọ thân sau.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo Ma-la-ca-cữu:
– Những người trẻ tuổi, thông minh, lợi căn, nơi Pháp, Luật của Ta xuất gia chưa bao lâu, đối với Pháp, Luật của Ta còn không biếng nhác; huống chi thầy ngày nay tuổi đã già, các căn đã suy yếu mà lại muốn nghe Ta răn dạy, nhắc nhở.
Ma-la-ca-cữu bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn, con tuy tuổi già, các căn suy yếu mà vẫn còn muốn nghe Thế Tôn chỉ dạy, nhắc nhở. Xin Thế Tôn chỉ dạy cho con. Sau khi nghe pháp, con sẽ một mình ở chỗ vắng, chuyên tinh tư duy,... tự biết chẳng thọ thân sau.
Ma-la-ca-cữu thưa như thế ba lần.
Phật nói với Ma-la-ca-cữu:
– Hãy thôi đi! Dù thầy thỉnh đến ba lần Ta cũng chẳng nói.
Khi ấy, Thế Tôn bảo Ma-la-ca-cữu:
– Bây giờ Ta hỏi thầy, tùy ý đáp lời của Ta.
Phật bảo tiếp:
– Nếu mắt chưa từng thấy sắc, thầy sẽ muốn thấy, đối với sắc ấy khởi dục, khởi ái, khởi niệm, khởi nhiễm trước chăng?
Ma-la-ca-cữu đáp:
– Bạch Thế Tôn, không!
Tai đối với âm thanh, mũi đối với hương, lưỡi với vị, thân với xúc, ý với pháp cũng nói như thế.
Phật bảo Ma-la-ca-cữu:
– Lành thay! Này Ma-la-ca-cữu, thấy, do thấy hạn lượng; nghe, do nghe hạn lượng; giác, do giác hạn lượng; thức, do thức hạn lượng.
Và Phật nói bài kệ:
Nếu thầy chẳng phải kia, Kia cũng chẳng phải thầy,
Cũng chẳng giữa, hai bên, Đây chính là mé khổ.
Ma-la-ca-cữu bạch Phật:
– Con đã biết, bạch Thế Tôn! Con đã biết, bạch Thiện Thệ!
Phật bảo Ma-la-ca-cữu:
– Thầy hiểu thế nào về cái nghĩa rộng rãi của pháp Ta đã lược nói?
Ma-la-ca-cữu nói kệ bạch Phật:
Nếu mắt đã thấy sắc, Mà đánh mất chánh niệm,
Đối với sắc được thấy, Giữ lấy tướng yêu thích.
Giữ lấy tướng yêu thích, Tâm thường bị dính mắc,
Dấy khởi các thứ ái, Vô lượng sắc tập sanh.
Tham dục, sân hại, giác, Khiến tâm kia thối giảm,
Tăng trưởng thêm các khổ, Trọn xa lìa Niết-bàn.
Thấy sắc chẳng thủ tướng, Tâm ấy theo chánh niệm,
Không nhiễm ái, ác tâm, Cũng chẳng sanh dính mắc.
Chẳng khởi nơi các ái, Vô lượng sắc tập sanh,
Tham dục, nhuế hại, giác, Chẳng thể hoại tâm kia.
Ít tăng trưởng các khổ, Lần lượt gần Niết-bàn,
Thế Tôn đã nói rõ, Lìa ái, đạt Niết-bàn.
Nếu tai nghe các tiếng, Tâm đánh mất chánh niệm,
Giữ lấy tướng âm thanh, Giữ chặt không xả bỏ,
Mũi, hương, lưỡi nếm vị, Thân, xúc, ý niệm pháp,
Quên mất nơi chánh niệm, Thủ tướng cũng như thế,
Tâm kia sanh yêu thích, Mê đắm trụ vững chắc,
Khởi ra các thứ ái, Vô lượng pháp tập sanh,
Tham dục, nhuế hại, giác, Thối giảm làm hại tâm,
Nuôi lớn các nhóm khổ, Trọn xa lìa Niết-bàn.
Chẳng nhiễm nơi các pháp, Chánh trí, trụ chánh niệm,
Tâm ấy chẳng nhiễm ô, Cũng lại không mê đắm,
Chẳng khởi nơi các ái, Vô lượng pháp tập sanh,
Tham, sân, nhuế, hại, giác, Chẳng làm thối giảm tâm,
Các khổ theo đó giảm, Dần dần gần Niết-bàn,
Ái tận, Bát-niết-bàn, Thế Tôn đã nói thế.
Đó gọi là giảng rộng nghĩa của pháp Phật đã lược nói.
Phật bảo Ma-la-ca-cữu:
– Thật thầy đã giải thích rộng nghĩa ấy đối với pháp Ta đã lược nói. Vì sao? Vì như thầy đã nói kệ:
Nếu mắt thấy các sắc, Quên mất nơi chánh niệm,
Đối với sắc được thấy, Giữ lấy tướng ái niệm.
(Như trên đã nói rộng).
Tôn giả Ma-la-ca-cữu nghe lời Phật dạy xong, phấn khởi, làm lễ cáo từ.
Bấy giờ, Ma-la-ca-cữu đã giải rộng nghĩa mà đối với pháp Thế Tôn đã lược nói, rồi một mình ở chỗ vắng, chuyên tinh tư duy, sống không buông lung,... thành A-la-hán, tâm được giải thoát.