KINH SỐ 304
 

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại làng nuôi trâu Câu-lưu-sấu.
Bấy giờ, Thế Tôn nói với các Tỳ-kheo:
– Hôm nay Ta sẽ vì các thầy nói pháp, chặng đầu, chặng giữa, đoạn sau cùng đều thiện, thiện nghĩa, thiện vị, thuần nhất thanh tịnh, Phạm hạnh trong sạch. Hãy lắng nghe, khéo tư duy. Có sáu sáu pháp. Những gì là sáu sáu pháp? Là sáu nội nhập xứ, sáu ngoại nhập xứ, sáu thức thân, sáu xúc thân, sáu thọ thân, sáu ái thân. Những gì là sáu nội nhập xứ? Là nhãn nhập xứ, nhĩ nhập xứ, tỷ nhập xứ, thiệt nhập xứ, thân nhập xứ, ý nhập xứ. Những gì là sáu ngoại nhập xứ? Là sắc nhập xứ, thanh nhập xứ, hương nhập xứ, vị nhập xứ, xúc nhập xứ, pháp nhập xứ. Những gì là sáu thức thân? Là nhãn thức thân, nhĩ thức thân, tỷ thức thân, thiệt thức thân, thân thức thân, ý thức thân. Những gì là sáu xúc thân? Là nhãn xúc thân, nhĩ xúc thân, tỷ xúc thân, thiệt xúc thân, thân xúc thân, ý xúc thân. Những gì là sáu thọ thân? Là nhãn xúc sanh thọ, nhĩ xúc sanh thọ, tỷ xúc sanh thọ, thiệt xúc sanh thọ, thân xúc sanh thọ, ý xúc sanh thọ. Những gì là sáu ái thân? Nghĩa là mắt tiếp xúc sanh ái, tai tiếp xúc sanh ái, mũi tiếp xúc sanh ái, lưỡi tiếp xúc sanh ái, thân tiếp xúc sanh ái, ý tiếp xúc sanh ái. Nếu có người nói rằng mắt là ngã, điều ấy chẳng đúng. Vì cớ sao? Vì mắt là sanh diệt. Nếu mắt là ngã thì ngã phải chịu sanh tử, cho nên nói mắt là ngã, điều này chẳng đúng. Như vậy, hoặc sắc, hoặc nhãn thức, hoặc nhãn xúc, hoặc xúc sanh thọ, nếu là ngã, điều này chẳng đúng. Vì cớ sao? Thọ do mắt tiếp xúc sanh, là pháp sanh diệt, nếu thọ do nhãn xúc sanh là ngã thì ngã phải chịu sanh tử, cho nên nói thọ do nhãn xúc sanh là ngã, điều này chẳng đúng, cho nên thọ do nhãn xúc sanh chẳng phải ngã. Như thế, thọ do nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xúc sanh chẳng phải ngã, ngã phải chịu sanh tử, cho nên nói thọ do ý xúc sanh là ngã, điều đó chẳng đúng, do đó thọ do ý xúc sanh chẳng phải là ngã.
Như thế, này các Tỳ-kheo, nên biết như thật, trí thành tựu do mắt thấy, trí này tịch diệt, trí này khai phát thần thông, chánh hướng Niết-bàn. Thế nào là như thật tri kiến trí thành tựu do mắt thấy cho đến chánh hướng Niết-bàn? Như vậy, này các Tỳ-kheo, mắt chẳng phải ngã. Nếu sắc, nhãn, thức, ba sự hòa hợp sanh nhãn xúc, nhân duyên nhãn xúc sanh thọ, bên trong biết hoặc khổ, hoặc vui, hoặc không khổ không vui, Tỳ-kheo cũng quán sát chẳng phải ngã. Nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý cũng nói như thế. Đó gọi là tri kiến như thật.
Đó là tri kiến như thật trí thành tựu do mắt thấy, cho đến chánh hướng Niết-bàn. Đó gọi là Kinh sáu sáu pháp.
Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.