KINH SỐ 262
 

Tôi nghe như vầy:
Sau khi đức Phật nhập Niết-bàn chưa bao lâu, một thời có chúng nhiều Tỳ-kheo Thượng tọa, ở tại Lộc Uyển, nơi tiên nhơn đọa xứ, trong nước Ba-la-nại. Một hôm sáng sớm, Trưởng lão Xiển-đà đắp y, mang bát vào thành Ba-la-nại khất thực. Khất thực xong, vị ấy thu dọn y bát, rửa chân rồi cầm chìa khóa cửa, đi từ rừng này đến rừng kia, từ phòng này đến phòng kia, từ chỗ kinh hành này đến chỗ kinh hành kia, đến mỗi nơi và thưa các Tỳ-kheo:
– Xin các ngài dạy cho tôi, vì tôi nói pháp để cho tôi được biết pháp, thấy pháp, tôi sẽ biết đúng như pháp mà quan sát như pháp.
Khi ấy, các Tỳ-kheo nói với Xiển-đà:
– Sắc vô thường; thọ, tưởng, hành, thức vô thường; tất cả hành vô thường, tất cả pháp vô ngã, Niết-bàn tịch diệt.
Xiển-đà nói với các Tỳ-kheo:
– Tôi đã biết sắc vô thường; thọ, tưởng, hành, thức vô thường; tất cả hành vô thường, tất cả pháp vô ngã, Niết-bàn tịch diệt.
Xiển-đà lại nói tiếp:
– Nhưng tôi không ưa khi nghe tất cả các hành không tịch, bất khả đắc, ái tận, lìa dục, Niết-bàn. Ở trong đây làm sao lại có ngã mà nói là biết như vậy, thấy như vậy, gọi đây là thấy pháp?
Lần thứ nhì, lần thứ ba, Xiển-đà lặp lại lời nói như thế. Xiển-đà lại nói:
– Ở trong đây vị Tỳ-kheo nào có khả năng vì tôi nói pháp, khiến tôi được biết pháp, thấy pháp?
Xiển-đà lại thầm nghĩ: “Tôn giả A-nan đang ở vườn Cù-sư-la, nước Câu-diệm-di, đã từng cúng dường, gần gũi Thế Tôn và được Phật khen ngợi, các bậc Phạm hạnh đều biết. Tôn giả ấy chắc chắn có thể vì ta nói pháp, khiến ta biết pháp, thấy pháp.”
Xiển-đà qua đêm đó, sáng sớm đắp y, mang bát vào thành Ba-la-nại khất thực, khất thực xong, trở về thu dọn ngọa cụ, mang y bát, đi đến nước Câu-diệm-di. Xiển-đà dần dần du hành đến Câu-diệm-di, xếp đặt y bát, rửa chân xong, đến chỗ Tôn giả A-nan cùng nhau hỏi thăm, rồi ngồi qua một bên.
Lúc ấy, Xiển-đà thưa với Tôn giả A-nan:
– Một thời, các Tỳ-kheo Thượng tọa trú tại Lộc Uyển, chỗ tiên nhơn đọa xứ, trong nước Ba-la-nại. Một hôm, sáng sớm, tôi đắp y, mang bát vào thành Ba-la-nại khất thực, thọ thực xong trở về thu dọn y bát, rửa chân rồi tôi cầm chìa khóa cửa đi từ rừng này đến rừng kia, từ phòng này đến phòng kia, từ chỗ kinh hành này đến chỗ kinh hành kia, đến chỗ nào gặp các vị Tỳ-kheo tôi đều thưa rằng: “Xin dạy cho tôi, hãy vì tôi nói pháp, khiến cho tôi được biết pháp, thấy pháp.”
Lúc ấy, các Tỳ-kheo vì tôi nói pháp: “Sắc vô thường; thọ, tưởng, hành, thức vô thường; tất cả hành vô thường, tất cả pháp vô ngã, Niết-bàn tịch diệt.” Khi đó tôi nói với các Tỳ-kheo: “Tôi đã biết sắc vô thường; thọ, tưởng, hành, thức vô thường; tất cả hành vô thường, tất cả pháp vô ngã, Niết-bàn tịch diệt. Nhưng tôi không ưa khi nghe tất cả các hành không tịch, bất khả đắc, ái tận, lìa dục, giải thoát. Trong đây làm sao có ngã mà nói biết như vậy, thấy như vậy, gọi đó là thấy pháp?” Bấy giờ, tôi nghĩ: “Trong các Tỳ-kheo ấy, ai là người có khả năng nói pháp khiến cho tôi được biết pháp, thấy pháp?” Tôi lại khởi niệm: “Ngài A-nan hiện đang ở tại vườn Cù-sư-la, nước Câu-diệm-di, đã từng cúng dường, gần gũi Thế Tôn và được Phật ngợi khen, các bậc Phạm hạnh đều biết. Ngài chắc chắn có khả năng nói pháp cho tôi, khiến tôi biết pháp, thấy pháp.” Lành thay, Tôn giả A-nan! Nay xin vì tôi thuyết pháp, khiến tôi biết pháp, thấy pháp.
Sau khi nghe Xiển-đà nói, Tôn giả A-nan bảo:
– Lành thay, Xiển-đà! Tôi rất hoan hỷ, tôi mừng cho Hiền giả có thể đối trước người Phạm hạnh không chút che giấu, phá dẹp gai nhọn giả dối. Này Xiển-đà, kẻ ngu si không thể hiểu sắc vô thường; thọ, tưởng, hành, thức vô thường; tất cả hành vô thường, tất cả pháp vô ngã, Niết-bàn tịch diệt. Ngày nay Hiền giả kham thọ Diệu pháp thù thắng, giờ đây Hiền giả nên nghe kỹ, tôi sẽ vì Hiền giả giảng nói.
Lúc ấy, Xiển-đà nghĩ rằng: “Ta rất vui mừng được tâm thắng diệu, tâm sung sướng, phấn khởi, vì ta có thể lãnh thọ pháp thắng diệu.”
Tôn giả A-nan nói với Xiển-đà:
– Chính tôi được nghe Phật dạy cho Tôn giả Ma-ha Ca-chiên-diên: “Người thế gian điên đảo nương vào hai bên: Hoặc có hoặc không. Họ bám lấy các cảnh giới, tâm liền chấp trước. Này Ca-chiên-diên, nếu không thọ, không thủ, không trụ, không chấp nơi ngã, lúc cái khổ này sanh là khổ sanh, lúc cái khổ này diệt là khổ diệt. Đối với điều này không nghi, không mê lầm, không do người khác mà có thể tự biết. Đó gọi là chánh kiến mà Như Lai đã nói. Vì cớ sao? Này Ca-chiên-diên, ai hay chánh quán như thật về thế gian tập thì không sanh kiến chấp cho thế gian là không; ai hay chánh quán như thật về thế gian diệt thì không sanh kiến chấp cho thế gian là có. Này Ca-chiên-diên, Như Lai xa lìa nhị biên, nói Trung đạo, nghĩa là: Cái này có nên cái kia có, cái này sanh nên cái kia sanh. Nghĩa là duyên vô minh có hành, cho đến sanh-già-bệnh-chết-ưu-bi-khổ-não tập. Nói là cái này không nên cái kia không, cái này diệt nên cái kia diệt. Nghĩa là, vô minh diệt thì hành diệt, cho đến sanh-già-bệnh-chết-ưu-bi-khổ-não diệt.”
Tôn giả A-nan nói pháp này xong, Tỳ-kheo Xiển-đà xa lìa trần cấu, được pháp nhãn thanh tịnh. Khi ấy, Tỳ-kheo Xiển-đà thấy pháp, đắc pháp, biết pháp, khởi pháp, vượt tất cả hoài nghi, không do người khác, đối với giáo pháp của bậc Đạo sư, được không sợ hãi, cung kính chắp tay thưa Tôn giả A-nan:
– Đúng như vậy, bậc trí tuệ Phạm hạnh như vậy, là thiện tri thức, giáo thọ, giáo giới, nói pháp. Tôi nay từ chỗ Tôn giả A-nan được nghe pháp này: “Tất cả hành đều không, đều tịch diệt, bất khả đắc, ái tận, ly dục, diệt tận, Niết-bàn, tâm an lạc, chánh trụ giải thoát, không còn thối chuyển, không còn thấy ngã, chỉ thấy Chánh pháp.”
Bấy giờ, Tôn giả A-nan nói với Xiển-đà:
– Nay Hiền giả đã được thiện lợi lớn, trong Phật pháp sâu xa, được Huệ nhãn của bậc Thánh.
Lúc ấy, hai vị Chánh sĩ cùng nhau vui vẻ, đứng dậy, mỗi người về chỗ cũ của mình.
*
Bài kệ tóm tắt nội dung các kinh trên:
Du-lũ-na, ba loại, Vô minh cũng có ba,
Vô gián đẳng và diệt, Phú-lâu-na, Xiển-đà.