QUYỂN 10

259. QUÁN NĂM UẨN^[1]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại tinh xá Trúc Lâm, vườn Ca-lan-đà, thuộc thành Vương Xá.

Bấy giờ, Tôn giả Xá-lợi-phất và Tôn giả Ma-ha Câu-hy-la cùng ở núi Kỳ-xà quật.

Khi ấy, sau giờ tọa thiền buổi chiều, Tôn giả Ma-ha Câu-hy-la đến chỗ Tôn giả Xá-lợi-phất. Sau khi thăm hỏi và tán thán lẫn nhau xong, Tôn giả Ma-ha Câu-hy-la ngồi sang một bên nói với Tôn giả Xá-lợi-phất:

Tôi có điều muốn hỏi, không biết Tôn giả có thời gian để giải đáp cho chăng?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

Hiền giả cứ hỏi, điều nào biết tôi sẽ trả lời!

Tôn giả Câu-hy-la hỏi:

Nếu Tỳ-kheo chưa thấu triệt giáo pháp ^[2] mà muốn thấu triệt giáo pháp thì phải chuyên cần nỗ lực và tư duy những pháp gì?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

Nếu Tỳ-kheo chưa thấu triệt giáo pháp mà muốn thấu triệt giáo pháp thì phải chuyên cần tư duy năm thủ uẩn là bệnh, là ung nhọt, là gai nhọn, là sát hại, là vô thường, là khổ, là không, là vô ngã. Vì sao như vậy? Vì đây là những điều nên tư duy. Nếu Tỳ-kheo chuyên cần tư duy năm thủ uẩn này sẽ được chứng quả Tu-đà-hoàn.

Tôn giả Câu-hy-la lại hỏi:

Chứng quả Tu-đà-hoàn rồi, muốn chứng quả Tư-đà-hàm thì phải tư duy những pháp gì?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

Này Hiền giả Câu-hy-la! Được chứng quả Tu-đà-hoàn rồi, nếu muốn chứng quả Tư-đà-hàm cũng phải chuyên cần tư duy năm thủ uẩn này là bệnh, là ung nhọt, là gai nhọn, là sát hại, là vô thường, là khổ, là không, là vô ngã. Vì sao như vậy? Vì đây là những điều nên tư duy. Nếu Tỳ-kheo đối với năm thủ uẩn này mà chuyên cần tư duy sẽ được chứng quả Tư-đà-hàm.

Tôn giả Câu-hy-la lại hỏi:

Đã chứng quả Tư-đà-hàm rồi, nếu muốn chứng quả A-na-hàm thì phải tư duy những pháp gì?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

Này Hiền giả Câu-hy-la! Đã chứng quả Tư-đà-hàm rồi, nếu muốn đắc quả A-na-hàm cũng phải chuyên cần tư duy năm thủ uẩn này là bệnh, là ung nhọt, là gai nhọn, là sát hại, là vô thường, là khổ, là không, là vô ngã. Vì sao như vậy? Vì đây là những điều nên tư duy. Nếu Tỳ-kheo đối với năm thủ uẩn này mà chuyên cần tư duy sẽ được chứng quả A-na-hàm.

[0065c01] Tôn giả Câu-hy-la lại hỏi:

Chứng quả A-na-hàm rồi, muốn chứng quả A-la-hán thì phải tư duy những pháp gì?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

Này Hiền giả Câu-hy-la! Được chứng quả A-na-hàm rồi, nếu muốn chứng quả A-la-hán cũng phải chuyên cần tư duy năm thủ uẩn này là bệnh, là ung nhọt, là gai nhọn, là sát hại, là vô thường, là khổ, là không, là vô ngã. Vì sao như vậy? Vì đây là những điều nên tư duy. Nếu Tỳ-kheo đối với năm thủ uẩn này mà chuyên cần tư duy sẽ được chứng quả A-la-hán.

Tôn giả Câu-hy-la lại hỏi:

Được chứng quả A-la-hán rồi lại tư duy những pháp gì nữa?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

Này Ma-ha Câu-hy-la! A-la-hán cũng lại tư duy năm thủ uẩn này là bệnh, là ung nhọt, là gai nhọn, là sát hại, là vô thường, là khổ, là không, là vô ngã. Vì sao như vậy? Vì để được điều chưa được, để chứng điều chưa chứng và để thấy pháp mà sống an lạc.

Bấy giờ, hai Tôn giả đàm đạo xong, hoan hỷ ra về.

***