QUYỂN 10

258. VÔ MINH VÀ MINH (3)^[1]

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại tinh xá Trúc Lâm, vườn Ca-lan-đà, thuộc thành Vương Xá.

Bấy giờ, Tôn giả Xá-lợi-phất và Tôn giả Ma-ha Câu-hy-la cùng ở núi Kỳ-xà quật.

Khi ấy, sau giờ tọa thiền buổi chiều, Tôn giả Ma-ha Câu-hy-la đến chỗ Tôn giả Xá-lợi-phất. Sau khi thăm hỏi và tán thán lẫn nhau xong, Tôn giả Ma-ha Câu-hy-la ngồi sang một bên nói với Tôn giả Xá-lợi-phất:

_Tôi có điều muốn hỏi, không biết Tôn giả có thời gian để giải đáp cho chăng?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

_Hiền giả cứ hỏi, điều nào biết tôi sẽ trả lời!

Tôn giả Câu-hy-la hỏi:

_Gọi là vô minh, vậy thế nào là vô minh? Ai có vô minh này?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

_Không biết là vô minh. Không biết điều gì? Đó là không biết như thật về sắc, về sự tập khởi của sắc, về sự diệt tận của sắc, về vị ngọt của sắc, về sự tai hại của sắc, về sự xuất ly sắc; không biết như thật về thọ, tưởng, hành, thức, không biết như thật về sự tập khởi của thức, về sự diệt tận của thức, về vị ngọt của thức, về sự tai hại của thức, về sự xuất ly thức. Này Ma-ha Câu-hy-la! Đối với năm thủ uẩn này mà không biết như thật, không thấy như thật, không thông đạt, mờ mịt, ngu si thì gọi là vô minh. Người nào có những điều này gọi là người vô minh.

Tôn giả Câu-hy-la lại hỏi:

_Gọi là minh, vậy thế nào là minh? Ai có minh này?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

_Biết là minh vậy!

Tôn giả Câu-hy-la lại hỏi:

_Biết những điều gì?

Tôn giả Xá-lợi-phất đáp:

_Biết như thật về sắc, về sự tập khởi của sắc, về sự diệt tận của sắc, về vị ngọt của sắc, về sự tai hại của sắc, về sự xuất ly sắc; biết như thật về thọ, tưởng, hành, thức, biết như thật về sự tập khởi của thức, về sự diệt tận của thức, về vị ngọt của thức, về sự tai hại của thức, về sự xuất ly thức. Này Hiền giả Câu-hyla! Đối với năm thủ uẩn này mà biết như thật, thấy như thật, sáng tỏ, hiểu rõ, giác ngộ, trí tuệ, thông đạt, đó gọi là minh. Người nào thành tựu những pháp này gọi là có minh.

[0065b03] Bấy giờ, hai Tôn giả đàm đạo xong, hoan hỷ ra về.

***