QUYỂN 7

170. ĐỆ NHẤT NGHĨA BÁT-NIẾT-BÀN⁶⁰

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại vườn Cấp Cô Độc, trong rừng Kỳ-đà, thuộc nước Xá-vệ.

Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

– Do có cái gì, sanh khởi cái gì, ràng buộc bởi cái gì, dính mắc bởi cái gì, chấp ngã nơi cái gì để khiến cho chúng sanh khởi lên cái thấy như vầy và nói như vầy: “Nếu không còn vui thích với năm dục sẽ Bát-niết-bàn ngay trong hiện đời. Nếu lìa dục, lìa pháp xấu ác và bất thiện, có giác có quán, có hỷ lạc sanh ra từ sự lìa dục sẽ chứng nhập Thiền thứ nhất cho đến Thiền thứ tư, đó là Đệ nhất nghĩa Bát-niết-bàn”?⁶¹

Các Tỳ-kheo bạch Phật:
– Thế Tôn là cội nguồn của giáo pháp, là pháp nhãn, là nơi y cứ của giáo pháp... Nói đầy đủ như ba bài kinh 139, 140, 141 ở trên.

***

Chú thich
⁶⁰ Tựa đề đặt theo nội dung kinh. Tạp. 雜 (T.02. 0099.170. 0045b26). Tham chiếu: D. 1, Brahmajāla Sutta (Kinh Phạm võng).
⁶¹ Vốn là một trong 62 lý thuyết ngoại đạo được nêu ra trong D. 1, Brahmajāla Sutta (Kinh Phạm võng) tức chủ trương “Hiện tại Niết-bàn luận” (Diṭṭhadhammanibbānavādā). Bản kinh này chỉ mới đề cập chung mà chưa xác định rõ các quan điểm về “Hiện tại Niết-bàn luận.” Theo D. 1, Brahmajāla Sutta (Kinh Phạm võng), quan điểm “Hiện tại Niết-bàn luận” của ngoại đạo có 5 luận chấp. Thỏa mãn 5 món dục là luận chấp thứ nhất, cộng với 5 luận chấp khác là tứ thiền. Phạm động kinh 梵動經 (T.01. 0001.21. 0088b12) cũng đồng quan điểm trên. Riêng trong bản kinh này, đức Phật tái định nghĩa về “Hiện tại Niết-bàn luận” (Diṭṭhadhammanibbānavādā) thể hiện qua việc đoạn trừ 5 món dục và thành tựu bốn thiền. Nhân đây, Ngài đưa ra một định nghĩa mới, đó là Đệ nhất nghĩa Bát-niết-bàn.