QUYỂN 3

67. TĨNH LẶNG NỘI TÂM^[1] 

Tôi nghe như vầy:

Một thời, đức Phật ngụ tại vườn Cấp Cô Ðộc, trong rừng Kỳ-đà, thuộc nước Xá-vệ.

Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

– Nên thường xuyên tinh tấn tu tập thiền định để nội tâm tĩnh lặng. Vì sao như vậy?

Này các Tỳ-kheo! Nhờ tinh tấn tu tập thiền định để nội tâm tĩnh lặng rồi mới quán sát như thật.

Thế nào là quán sát như thật? Biết như thật đây là sắc, đây là sự tập khởi của sắc, đây là sự diệt tận của sắc. Đây là thọ, tưởng, hành, thức; đây là sự tập khởi của thức, đây là sự diệt tận của thức.

Thế nào là sự tập khởi của sắc? Thế nào là sự tập khởi của thọ, tưởng, hành, thức?

Phàm phu mê muội thiếu hiểu biết nên không biết như thật về sự tập khởi của sắc, sự diệt tận của sắc, vị ngọt của sắc, tai họa của sắc, sự thoát ly sắc. Do không biết như thật nên đắm trước sắc ấy, khen ngợi sắc ấy. Do đắm trước sắc, khen ngợi sắc nên chấp thủ, thủ duyên hữu, hữu duyên sanh, sanh duyên già, chết, lo, buồn, khổ, não. Như thế, toàn bộ khối khổ lớn sanh khởi. Đó gọi là sự tập khởi của sắc, là sự tập khởi của thọ, tưởng, hành, thức.

Thế nào là sự diệt tận của sắc? Thế nào là sự diệt tận của thọ, tưởng, hành, thức?

Vị Thánh đệ tử đa văn biết như thật về sự tập khởi của sắc, sự diệt tận của sắc, vị ngọt của sắc, tai họa của sắc, sự thoát ly sắc. Do biết như thật nên không đắm trước sắc, không khen ngợi sắc. Do không đắm trước sắc, không khen ngợi sắc nên tham ái^[2] diệt tận; do tham ái diệt tận nên thủ diệt; do thủ diệt nên hữu diệt; hữu diệt nên sanh diệt; sanh diệt nên già, bệnh, chết, lo, buồn, khổ, não diệt. Như vậy, toàn bộ khối khổ lớn diệt tận.

Vị Thánh đệ tử đa văn biết như thật về thọ, tưởng, hành, thức; sự tập khởi của thức, sự diệt tận của thức, vị ngọt của thức, tai họa của thức, sự thoát ly thức đều biết như thật. Do biết như thật nên vị ấy không đắm trước thức, không khen ngợi thức kia; do không đắm trước, không khen ngợi nên tham ái diệt tận; do tham ái diệt tận nên thủ diệt; do thủ diệt nên hữu diệt; do hữu diệt nên sanh diệt; do sanh diệt nên già, bệnh, chết, lo, buồn, khổ, não diệt. Như thế, toàn bộ khối khổ lớn diệt, tất cả đều được diệt tận.

Này các Tỳ-kheo! Đó gọi là sự diệt tận của sắc, là sự diệt tận của thọ, tưởng, hành, thức.

Này các Tỳ-kheo! Hãy luôn luôn tinh tấn tu tập thiền định, tĩnh lặng nội tâm.

Đức Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe Phật dạy đều hoan hỷ phụng hành.  

Cũng như kinh Quán sát, cho đến hai kinh Chứng cũng nói rộng như thế.^[3]

***

Chú thích:

[1] Tựa đề đặt theo nội dung kinh. Tạp. 雜 (T.02. 0099.67. 0017c10).

[2] Nguyên tác: Ái lạc (愛樂).

[3] Xem chú thích 37, kinh số 65, quyển 3, tr. 76; Tạp. 雜 (T.02. 0099.65. 0017a23).