KINH SỐ 65

Tôi nghe như vầy:
Một thời, đức Phật trú tại nước Xá-vệ, ở rừng Kỳ-đà, trong vườn Cấp Cô Độc.
Bấy giờ, Thế Tôn nói với các Tỳ-kheo:
– Thường nên tu tập tinh tấn, thiền tư, tĩnh lặng tâm mình, quán sát như thật. Thế nào là quán sát như thật? Đây là sắc, đây là sắc tập, đây là sắc diệt; đây là thọ, tưởng, hành, thức; đây là... thức tập; đây là... thức diệt.
Thế nào là sắc tập? Thế nào là thọ, tưởng, hành, thức tập? Phàm phu ngu si vô học đối với các thọ, khổ, vui, không khổ không vui; không quán sát như thật thọ tập, thọ diệt, thọ vị, thọ hoạn, thọ ly này. Vì không quán sát như thật cho nên đối với thọ lại vui thích, đắm trước, sanh chấp thủ, thủ duyên hữu, hữu duyên sanh, sanh duyên lão-bệnh-tử-ưu-bi-khổ-não; như thế thuần đại khổ tụ từ tập mà sanh. Đó gọi là sắc tập. Đó gọi là thọ, tưởng, hành, thức tập.
Thế nào là sắc diệt; thọ, tưởng, hành, thức diệt? Đa văn Thánh đệ tử đối với các thọ, khổ, vui, không khổ không vui; quán sát như thật thọ tập, thọ diệt, thọ vị, thọ hoạn, thọ ly. Vì quán sát như thật nên đối với thọ dứt sự ái trước, ái trước dứt nên thủ dứt, thủ dứt nên hữu diệt, hữu diệt nên sanh diệt, sanh diệt nên lão-bệnh-tử-ưu-bi-khổ-não diệt; như thế thuần đại khổ tụ đều diệt hết. Đó gọi là sắc diệt; thọ, tưởng, hành, thức diệt. Vì thế Tỳ-kheo phải thường nên tu tập tinh tấn, thiền tư, tĩnh lặng tâm mình, quán sát như thật.
Bấy giờ, các Tỳ-kheo sau khi nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.
Như vậy là quán sát, như vậy là phân biệt các thứ phân biệt, biết rộng tất cả, biết gần gũi, tu tập, nhập xúc chứng. (Hai kinh cũng nói rộng như thế).