KINH SỐ 64

Tôi nghe như vầy:
Một thời, đức Phật trú tại nước Xá-vệ, ở vườn phía Đông, giảng đường Lộc Tử Mẫu.
Bấy giờ, Thế Tôn sau giờ tọa thiền buổi chiều, Ngài vào giảng đường, trải tòa ngồi giữa đại chúng, nói kệ tán thán:
Pháp không có tự ngã, Cũng không có ngã sở,
Ngã đã còn không có, Ngã sở do đâu sanh?
Tỳ-kheo giải thoát đây, Ắt dứt hạ phần kiết.
Lúc ấy, có một Tỳ-kheo từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch áo vai hữu, quỳ gối phải sát đất, chắp tay bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn, thế nào là “Không có tự ngã, cũng không có ngã sở; ngã đã chẳng có, ngã sở do đâu sanh? Tỳ-kheo giải thoát đây, ắt dứt hạ phần kiết”?
Phật bảo Tỳ-kheo:
– Phàm phu ngu si vô học chấp sắc là ngã, khác ngã, hoặc ở trong nhau; chấp thọ, tưởng, hành, thức là ngã, khác ngã, hoặc ở trong nhau. Đa văn Thánh đệ tử không thấy sắc là ngã, khác ngã, hoặc ở trong nhau; không thấy thọ, tưởng, hành, thức là ngã, khác ngã hoặc ở trong nhau; cũng chẳng phải người biết, cũng chẳng phải người thấy. Sắc này là vô thường; thọ, tưởng, hành, thức là vô thường. Sắc là khổ; thọ, tưởng, hành, thức là khổ. Sắc là vô ngã; thọ, tưởng, hành, thức là vô ngã. Cái sắc này không nên có; thọ, tưởng, hành, thức không nên có. Vì cái sắc này là pháp hư hoại; thọ, tưởng, hành, thức là pháp hư hoại; cho nên chẳng phải ngã, chẳng phải ngã sở. Ngã, ngã sở không nên có, người giải thoát như thế, chắc chắn sẽ dứt được năm hạ phần kiết sử.
Bấy giờ, Tỳ-kheo ấy bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn, đã dứt năm hạ phần kiết sử rồi làm sao được sạch các lậu hoặc, thành vô lậu tâm giải thoát, tuệ giải thoát, hiện tại tự biết tác chứng, an trụ đầy đủ: “Sự sanh của ta đã dứt, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm xong, tự biết không còn thọ thân sau nữa”?
Phật bảo Tỳ-kheo:
– Phàm phu ngu si vô học, ở nơi không sợ hãi mà sanh sợ hãi, đó là sự sợ hãi của kẻ phàm phu ngu si.
Vô ngã, phi ngã sở, Cả hai chẳng nên sanh.
Phan duyên bốn chỗ thức ở. Những gì là bốn? Đó là thức ở sắc. Sắc phan duyên sắc, yêu thích tăng thêm, sinh trưởng rộng lớn; đối với thức trụ nơi thọ, tưởng, hành, phan duyên, yêu thích tăng thêm, sinh trưởng rộng lớn.
Này Tỳ-kheo, thức ở nơi chỗ này, hoặc đến, hoặc đi, hoặc trụ, hoặc khởi, hoặc diệt, tăng thêm, sinh trưởng rộng lớn. Nếu có ai nói: “Lại có pháp khác nơi đó, thức hoặc đến, hoặc đi, hoặc trụ, hoặc khởi, hoặc diệt, hoặc tăng thêm, sinh trưởng rộng lớn”; đó chỉ là lời nói suông, hỏi đến rồi chẳng biết, chỉ thêm ngu si, vì chẳng phải cảnh giới của họ. Vì cớ sao? Này Tỳ-kheo, đã lìa tham dục của sắc giới, ý sanh ràng buộc đối với sắc cũng dứt; ý sanh ràng buộc đối với sắc đã dứt hẳn, thức phan duyên cũng đoạn, thức không trụ trở lại, cũng không tăng tiến, sinh trưởng rộng lớn. Đã lìa tham dục của thọ, tưởng, hành giới; ý sanh ràng buộc đối với thọ, tưởng, hành cũng dứt. Ý sanh ràng buộc đối với thọ, tưởng, hành dứt; thức phan duyên cũng đoạn, thức không chỗ trụ, cũng không tăng tiến, sinh trưởng rộng lớn. Thức không chỗ trụ nên không tăng trưởng, không tăng trưởng nên không có điều gì tạo tác, không có điều gì tạo tác nên an trụ, an trụ nên biết đủ, biết đủ nên được giải thoát, giải thoát nên đối với các pháp thế gian không có gì chấp thủ, vì không chấp thủ nên không đắm trước, không đắm trước nên tự giác Niết-bàn: “Sự sanh của ta đã dứt, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm xong, tự biết không còn tái sanh đời sau nữa.”
Này Tỳ-kheo, Ta nói thức chẳng trụ ở bốn phương Đông, Tây, Nam, Bắc, bốn góc trên dưới, diệt trừ tham dục, thấy pháp Niết-bàn, diệt tận, tịch tịnh, mát mẻ.
Bấy giờ, các Tỳ-kheo sau khi nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.
*
Bài kệ tóm tắt nội dung các kinh trên:
Sanh diệt chẳng nên vui, Cùng ba thứ phân biệt,
Nên quán sát tham trước, Đó gọi là Ưu-đà-na.