KINH SỐ 53

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại nước Câu-tát-la, du hành trong nhân gian, ở phía Bắc tụ lạc Tát-la, trú trong rừng Thân-thứ.
Bấy giờ, tụ lạc chủ, Bà-la-môn Đại Tánh nghe đồn rằng: “Sa-môn dòng họ Thích, từ dòng họ lớn Thích-ca, cạo bỏ râu tóc, khoác áo cà-sa, chánh tín, lìa bỏ gia đình, sống không gia đình, xuất gia học đạo, thành bậc Vô thượng Đẳng Chánh Giác, đến nước Câu-tát-la này, du hành trong nhân gian, đến phía Bắc tụ lạc Tát-la, trú trong rừng Thân-thứ. Lại nữa, Sa-môn Cù-đàm ấy, như vậy sắc mạo, danh xưng, chân thật công đức, được trời và người tán thán, tiếng đồn khắp tám phương, là bậc Như Lai, Ứng Cúng, Đẳng Chánh Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật, Thế Tôn; Ngài ở giữa các thế giới, chư Thiên, Ma, Phạm, Sa-môn, Bà-la-môn, với đại trí có thể tự mình chứng biết rằng: ‘Sự sanh của Ta đã dứt, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm xong, tự biết không còn tái sanh đời sau nữa.’ Ngài thuyết pháp cho đời, khoảng đầu, đoạn giữa và đoạn cuối đều toàn thiện, nghĩa toàn thiện, vị toàn thiện, thuần nhất, mãn tịnh, Phạm hạnh thanh bạch, diễn thuyết Diệu pháp. Lành thay, nên gặp vị ấy! Lành thay, nên đi đến vị ấy! Lành thay, nên cung kính vị ấy!”
Suy nghĩ như vậy rồi, Bà-la-môn Đại Tánh sửa soạn xe, mang theo nhiều tùy tùng, bưng bình vàng, cầm lọng cán vàng, đi đến chỗ Phật, cung kính phụng sự. Đến cửa rừng, vị ấy xuống xe, đi đến chỗ Thế Tôn, chào đón hỏi thăm xong, ngồi xuống một bên, bạch Thế Tôn:
– Sa-môn Cù-đàm luận cái gì, thuyết cái gì?
Phật nói với Bà-la-môn:
– Ta luận về nhân, thuyết về nhân.
Bà-la-môn ấy lại bạch Phật:
– Luận về nhân như thế nào? Thuyết về nhân như thế nào?
Phật bảo Bà-la-môn:
– Có nhân, có duyên, thế gian tập khởi. Có nhân, có duyên cho sự tập khởi của thế gian. Có nhân, có duyên, thế gian diệt tận. Có nhân, có duyên cho sự diệt tận của thế gian.
Bà-la-môn bạch Phật:
– Thế nào là có nhân, có duyên, thế gian tập khởi? Có nhân, có duyên cho sự tập khởi của thế gian?
Phật bảo Bà-la-môn:
– Phàm phu ngu si không học, không như thật biết sắc, tập khởi của sắc, diệt tận của sắc, vị ngọt của sắc, tai họa của sắc, xuất ly của sắc. Do không như thật biết nên vị ấy ái lạc sắc, tán thán sắc, sống theo tâm đắm nhiễm. Do ái lạc sắc cho nên có thủ, do duyên thủ nên có hữu; do duyên hữu nên có sanh-già-bệnh-chết-ưu-bi-khổ-não; đó là sự tập khởi của toàn khối khổ lớn. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại như vậy.
Này Bà-la-môn, đó gọi là có nhân, có duyên, thế gian tập khởi. Có nhân, có duyên cho sự tập khởi của thế gian.
Bà-la-môn bạch Phật:
– Thế nào là có nhân, có duyên, thế gian diệt? Có nhân, có duyên cho sự diệt tận của thế gian?
Phật bảo Bà-la-môn:
– Đa văn Thánh đệ tử như thật biết sắc, tập khởi của sắc, diệt tận của sắc, vị ngọt của sắc, tai họa của sắc, xuất ly của sắc; do như thật biết, vị ấy đối với sắc không ái lạc, không tán thán, không đắm nhiễm, không lưu trụ; do không ái lạc, không lưu trụ, nên sắc ái diệt. Ái diệt thì thủ diệt. Thủ diệt thì hữu diệt. Hữu diệt thì sanh-già-bệnh-chết-ưu-bi-khổ-não diệt. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại như vậy.
Này Bà-la-môn, đó gọi là có nhân, có duyên, thế gian diệt. Có nhân, có duyên cho sự diệt tận của thế gian.
Này Bà-la-môn, đó gọi là luận nhân, đó gọi là thuyết nhân.
Bà-la-môn bạch Phật:
– Thưa Cù-đàm, như vậy là luận nhân, như vậy là thuyết nhân. Tôi bận nhiều việc, nay xin cáo từ.
Phật bảo Bà-la-môn:
– Nên biết đúng thời!
Phật thuyết kinh này xong, các Bà-la-môn nghe lời Phật dạy, tùy hỷ, hoan hỷ, lễ chân Phật, rồi lui về.