KINH SỐ 46

Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật trú tại nước Xá-vệ, ở rừng Kỳ-đà, trong vườn Cấp Cô Độc.
Bấy giờ, đức Thế Tôn nói với các Tỳ-kheo:
– Có năm thọ ấm. Những gì là năm? Sắc thọ ấm; thọ, tưởng, hành, thức thọ ấm. Nếu có Sa-môn, Bà-la-môn nào bằng Túc mạng trí, tự mình biết rõ các đời sống trước, đã biết, sẽ biết, đang biết thì thảy đều ở nơi năm thọ ấm này mà đã biết, sẽ biết, đang biết rằng: “Ta trải qua đời quá khứ, có sắc như vậy, thọ như vậy, tưởng như vậy, hành như vậy, thức như vậy.”
Nếu cái gì bị chướng ngại, bị phân tán, cái đó gọi là sắc thọ ấm. Chướng ngại nhau hoặc do tay, hoặc đá, hoặc gậy, hoặc đao, hoặc lạnh, hoặc nóng, hoặc khát, hoặc đói, hoặc sự xúc chạm của muỗi mòng, độc trùng, mưa gió; đó gọi là bị chướng ngại bởi sự xúc chạm. Cho nên, bị chướng ngại là sắc thọ ấm.
Lại nữa, sắc thọ ấm này vô thường, khổ, là pháp biến dịch.
Các tướng cảm giác đó gọi là thọ thọ ấm. Cảm thọ cái gì? Cảm thọ khổ, cảm thọ lạc, cảm thọ không khổ không lạc, cho nên nói rằng tướng cảm giác là thọ thọ ấm. Lại nữa, thọ thọ ấm này vô thường, khổ, là pháp biến dịch.
Các tưởng là tưởng thọ ấm. Tưởng những gì? Ít tưởng, nhiều tưởng, vô lượng tưởng, tưởng đối với không có gì, khởi tưởng không gì; cho nên nói tưởng là tưởng thọ ấm. Lại nữa, tưởng thọ ấm này vô thường, khổ, là pháp biến dịch.
Tướng tạo tác là hành thọ ấm. Tạo tác cái gì? Tạo tác sắc, tạo tác thọ, tưởng, hành, thức; cho nên nói tướng tạo tác là hành thọ ấm. Lại nữa, hành thọ ấm này vô thường, khổ, là pháp biến dịch.
Tướng phân biệt biết rõ là thức thọ ấm. Biết rõ cái gì? Biết sắc, biết thanh, hương, vị, xúc, pháp; cho nên nói tướng phân biệt biết rõ là thức thọ ấm. Lại nữa, thức thọ ấm này là pháp vô thường, khổ, biến dịch.
Này các Tỳ-kheo, đa văn Thánh đệ tử đối với sắc thọ ấm hãy học như vầy: “Ta nay, hiện tại bị sắc hiện tại ăn; trong đời quá khứ đã từng bị sắc ấy ăn, cũng như trong hiện tại này.” Rồi vị ấy lại suy nghĩ như vầy: “Ta nay bị sắc hiện tại ăn. Nếu ta lại tham đắm sắc vị lai thì cũng sẽ bị sắc ấy ăn như trong hiện tại.” Biết như vậy rồi, vị ấy không tiếc nuối sắc quá khứ, không mong cầu sắc vị lai, đối với sắc hiện tại thì sanh ra yểm ly, ly dục, diệt tận, hướng đến tịch diệt.
Đa văn Thánh đệ tử đối với thọ, tưởng, hành, thức thọ ấm hãy học như vầy: “Ta nay, hiện tại bị... thức hiện tại ăn, trong đời quá khứ đã từng bị... thức ấy ăn, cũng như trong hiện tại này.” Rồi vị ấy lại suy nghĩ như vầy: “Ta nay đã bị... thức hiện tại ăn. Nếu ta còn tham đắm... thức vị lai thì cũng sẽ bị... thức ấy ăn như trong hiện tại.” Biết như vậy rồi, vị ấy không tiếc nuối... thức quá khứ, không mong cầu... thức vị lai, đối với... thức hiện tại thì sanh ra yểm ly, ly dục, diệt tận, hướng đến tịch diệt.
Diệt chứ không tăng, lùi chứ không tiến, diệt chứ không khởi, xả chứ không thủ.
Đối với cái gì diệt chứ không tăng? Sắc diệt chứ không tăng; thọ, tưởng, hành, thức diệt chứ không tăng.
Đối với cái gì lùi chớ không tiến? Sắc lùi chớ không tiến; thọ, tưởng, hành, thức lùi chớ không tiến.
Đối với cái gì diệt chớ không khởi? Sắc diệt chớ không khởi; thọ, tưởng, hành, thức diệt chứ không khởi.
Đối với cái gì xả chứ không thủ? Sắc xả chứ không thủ; thọ, tưởng, hành, thức xả chứ không thủ.
Diệt chứ không tăng, tịch diệt mà an trụ; lùi chứ không tiến, tịch tĩnh rút lui mà an trụ; diệt chứ không khởi, tịch diệt mà an trụ; xả chứ không thủ, không sanh ra trói buộc. Do không bị trói buộc nên tự giác Niết-bàn: “Sự sanh của ta đã dứt, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm xong, tự biết không còn tái sanh đời sau nữa.”
Phật nói kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.
*
Bài kệ tóm tắt nội dung mười kinh trên:
Ta thấp kém, hạt giống, Phong trệ, năm chuyển, bảy,
Hai trói buộc và giác, Ba đời ấm bị ăn.