Tam tạng Thánh điển PGVN 07  » Kinh Tam tạng Thượng tọa bộ 07 »

Kinh Tiểu Bộ Quyển 3 
(Khuddaka Nikāya)
NGUYÊN TÂM - TRẦN PHƯƠNG LAN dịch

Mục Lục

§492. CHUYỆN LỢN RỪNG TACCHA (Tacchasūkarajātaka)^[27] (J. IV. 342)

Lang thang tìm kiếm khắp xa gần...

Chuyện này bậc Ðạo sư kể trong lúc trú tại Kỳ Viên về hai Trưởng lão.

Người ta đồn rằng khi Vua Mahākosala (Ðại vương xứ Kiều-tát-la) gả con gái cho Vua Bimbisāra (Tần-bà-sa-la), ngài đã chia phần nàng một ngôi làng ở Kāsi để nàng lấy tiền mua dầu thơm tắm gội. Sau khi Vua Ajātasattu (A-xà-thế) sát hại vua cha Bimbisāra, Vua Pasenadi (Ba-tư-nặc), con của Vua Mahākosala phá hủy ngôi làng ấy. Trong các trận chiến xảy ra giữa hai nước về chuyện này, ban đầu chiến thắng thuộc về Ajātasattu, còn vua xứ Kosala thua trận liền hỏi các vị quân sư:

– Ta lập mưu gì để bắt được A-xà-thế?

Các vị ấy đáp:

– Tâu Ðại vương, Tăng chúng có đại tài về thần chú. Hãy phái sứ giả đến hỏi ý kiến của Tăng chúng tại tinh xá!

Vua đồng ý việc này. Vì thế, vua truyền quân hầu tới bảo họ đi đến đó, ẩn mình ở nơi kín để nghe lóm câu chuyện giữa Tăng chúng.

Bấy giờ, tại Kỳ Viên, có một số đại thần của nhiều vua chúa đã từ giã thế tục xuất gia. Hai người trong số ấy là hai Trưởng lão sống trong một thảo am ở bên ngoài tinh xá, một vị tên là Trưởng lão Dhanuggahatissa, vị kia là Trưởng lão Mantidatta. Hai vị đã ngủ suốt đêm và thức dậy khi vầng đông vừa hé.

Trưởng lão Dhanuggahatissa bảo trong khi nhóm lửa:

– Thưa Hiền giả Tỷ-kheo Datta.

– Thưa vâng, Hiền giả bảo gì?

– Hiền giả đang ngủ chăng?

– Thưa không, tôi không ngủ. Ta phải làm gì bây giờ?

– Này, vua xứ Kosala thật là một kẻ ngu ngốc bẩm sinh, vua ấy chỉ biết một chuyện là ăn cả đống thức ăn tạp nhạp.

– Thưa Hiền giả muốn nói gì thế?

– Vua ấy đã để cho Vua Ajātasattu đánh bại, mà Ajātasattu có hơn gì con giun trong bụng vua ấy đã chứ?

– Vậy thì vua ấy phải làm gì đây?

– Này Trưởng lão Datta, Hiền giả phải biết có ba cách bày binh bố trận: Bày binh hình chiếc xe, bày binh hình bánh xe và bày binh hình hoa sen. Chính là cách bày binh hình chiếc xe ấy, vua kia phải sử dụng để bắt Ajātasattu. Vua ấy phải bố trí các dũng sĩ hai bên cạnh mình trên đỉnh đồi rồi dàn đạo binh chính yếu ra trước mặt trận. Một khi vua kia lọt vào giữa rồi và vừa nhảy ra vừa hét lớn thì họ bắt ngay vua kia như cá nằm trong giỏ. Ðó là cách bắt Ajātasattu đấy!

Các sứ giả này nghe hết mọi chuyện và trở về tâu trình với vua mình, vua lập tức đem một đạo quân lớn ra, bắt được Ajātasattu làm tù binh và trói lại bằng các dây xích xiềng. Sau khi trừng phạt như vậy vài ngày, vua này thả vua kia ra, khuyên không nên làm chuyện như trước nữa. Và để an ủi Vua Ajātasattu, vua lại đem chính con gái là Công chúa Vajrā gả cho Vua Ajātasattu rồi tiễn đưa về nước rất trọng thể.

Giữa Tăng chúng có lời bàn tán chuyện này rất nhiều:

– Ajātasattu đã bị vua xứ Kosala bắt sống theo lời chỉ dẫn của Trưởng lão Dhanuggahatissa.

Tăng chúng cũng đàm luận việc này tại pháp đường và khi bậc Ðạo sư đi vào, Ngài hỏi Tăng chúng đang nói chuyện gì. Tăng chúng trình với Ngài. Sau đó, Ngài bảo:

– Này các Tỷ-kheo, đây không phải là lần đầu Dhanuggahatissa biểu lộ tài nghệ về chiến lược đâu.

Và Ngài kể một chuyện quá khứ.

***

Một thuở nọ, có một người thợ mộc sống trong ngôi làng gần cổng thành Ba-la-nại đi vào rừng đốn củi. Ông tìm được một con lợn rừng đực rớt xuống hố liền đem về nhà nuôi nấng và đặt tên là “Lợn rừng của người thợ mộc.” Con lợn rừng trở thành tên đầy tớ của ông. Nó nhổ bật cây cối lên bằng chiếc mõm và đem về nhà cho ông, nó buộc cái dây đo đạc quanh mũi nó và kéo lê đi, rồi tìm thấy cái rìu, cái đục, cái vồ ngậm trong miệng.

Khi lợn rừng khôn lớn, nó thành một con vật lực lưỡng dị thường, người thợ mộc thương yêu nó như con ruột của mình và sợ có ai làm hại nó nên thả nó vào rừng. Con lợn rừng suy nghĩ: “Ta không thể sống một mình bơ vơ trong rừng này. Nếu ta kiếm bà con và ở với chúng chẳng hay lắm sao?” Vì thế, nó tìm bầy lợn khắp rừng cây cho đến khi gặp được cả đàn, nó rất vui mừng liền ngâm ba vần kệ:

160. Lang thang tìm kiếm khắp xa gần,

Ðồi núi chung quanh, các khóm rừng,

Thơ thẩn ta đi tìm quyến thuộc,

Kìa ta tìm thấy các thân bằng!

161. Ðây củ quả rừng phong phú sao,

Với kho thực phẩm thật dồi dào,

Núi đồi khe suối xinh tươi quá,

Sống ở đây đời đẹp biết bao!

162. Ta sống đây toàn quyến thuộc thân,

Hưởng thư nhàn chẳng phải băn khoăn,

Cũng không lo lắng và kinh hãi,

Dù chuyện gì do phía địch quân.

Bầy lợn rừng kia nghe vần kệ này liền đáp lời qua vần kệ thứ tư:

163. Cừu địch là đây, ở chốn nào,

Xin tìm đường lối ẩn thân vào,

Nó thường giết hại, này Taccha,

Lợn đẹp nhất đàn, loại tối cao!

[Hỏi]:

164. Kẻ thù các bạn ấy đâu đây?

Nói thật cho ta, hạnh ngộ thay,

Kẻ giết họ hàng, ai đó vậy?

Dù là chưa giết trọn luôn bầy.

[Ðáp:]

165. Ðó chính là vua của thú rừng,

Với răng để cắn, sọc đen vằn,

Ấy là mãnh thú oai hùng quá,

Thường giết lợn ưu tú nhất đàn.

[Hỏi:]

166. Thân thể ta tàn hết lực chăng?

Thế sao ta lại chẳng nhe răng?

Nếu ta chung sức thì nhờ vậy,

Ta sẽ thắng ngay chú cọp vằn!

[Ðáp:]

167. Lời nói này nghe tuyệt diệu thay!

Taccha, ta thích nói như vầy,

Ðừng cho chú lợn nào đi trốn,

Hoặc bị giết sau trận đấu này.

Bấy giờ, lợn rừng của người thợ mộc đã làm cho cả đàn lợn đồng tâm nhất trí liền nói:

– Khi nào cọp sẽ đến?

– Hôm nay nó đã đến sớm và bắt mất một con lợn rồi, ngày mai nó lại sẽ đến sớm đấy.

Lợn rừng rất thiện chiến và biết lợi thế để tấn công vì vậy có thể đạt được chiến thắng. Lợn rừng nhìn quanh tìm một nơi, bảo cả đàn ăn uống khi đêm chưa đến rồi tảng sáng hôm sau nó giải thích cho cả đàn nghe cách bày binh gồm ba kiểu: Đội hình theo chiếc xe, v.v...

Sau đó, nó bày binh hình hoa sen theo cách trên. Ở giữa, nó đặt bầy lợn con đang còn bú, chung quanh là mẹ chúng, kế đó là bầy lợn cái không sinh sản, kế nữa là một vòng gồm các lợn mới lớn mập mạp, tiếp đến là bầy lợn có răng nanh mới nhú, tiếp nữa là bầy lợn có răng nanh đã lớn, còn đám lợn rừng đực già cả ở ngoài cùng. Rồi nó bố trí những tiểu đội chừng mười, hai mươi, ba mươi quân rải rác đây đó. Nó lại bảo chúng đào cho chính nó một cái hố và một hố cho con cọp rơi vào có hình cái rổ sàng. Giữa hai hố đó có để một dải đất nhỏ cho nó đứng. Sau đó, nó cùng đám lợn đực thiện chiến hùng dũng đi khắp nơi khích lệ cả đàn.

Trong khi nó bận rộn như thế thì mặt trời mọc. Con cọp vừa ra khỏi vùng thảo am của một nhà khổ hạnh giả danh và xuất hiện trên đỉnh đồi. Bầy lợn rừng kêu to:

– Thưa chúa công, kẻ thù của chúng ta đã đến.

Lợn rừng bảo:

– Ðừng sợ, hễ nó làm gì, các bạn cứ làm lại hệt như thế!

Con cọp rùng mình thật mạnh làm như thể sắp đi tiểu tiện, bầy lợn cũng làm theo như thế. Con cọp nhìn bầy lợn rừng và gầm một tiếng thật lớn, bọn chúng cũng làm y như vậy. Nhìn thái độ của chúng, con cọp nghĩ thầm: “Chúng có vẻ thay đổi, hôm nay chúng đối diện với ta như những kẻ thù trong hàng ngũ chỉnh tề, chắc có một tên thiện chiến nào đó đã tập hợp chúng lại đây, ta không nên đến gần chúng hôm nay.” Vì sợ chết, cọp cụp đuôi chạy vội về nhà vị tu hành giả mạo kia, và vị này khi thấy con cọp đi về tay không liền ngâm vần kệ thứ chín:

168. Cọp thề bỏ giết mọi loài chăng?

Cọp đã cho muôn vật vạn toàn,

Chắc hẳn hàm răng không bén nữa,

Ðàn heo đã gặp, lại xin ăn?

Nghe thế, cọp ngâm ba vần kệ đáp lời:

169. Răng của ta không cắn được rồi,

Sức ta đà kiệt quệ mà thôi,

Cùng nhau chúng đứng toàn huynh đệ,

Vì thế ta phiêu bạt lẻ loi.

170. Xưa chúng ngược xuôi bại tẩu nhanh,

Tìm hang tháo chạy phách hồn kinh,

Nhưng nay chúng rống vòng vây chặt,

Vô địch đấu tranh giáp mặt mình.

171. Bây giờ chúng thỏa thuận đồng tâm,

Chúng đã bầu lên một tướng quân,

Chúng hại thân này khi hiệp lực,

Nên ta thấy chúng, cũng không cần!

Nghe lời này, vị tu khổ hạnh giả hiệu đáp lời qua vần kệ sau:

172. Diều hâu đơn độc giết đàn chim,

Chiến thắng la thần bởi Ðế thiên,

Khi mãnh hổ nhìn bầy dã thú,

Lựa con đẹp nhất giết êm liền.

Sau đó, cọp ngâm kệ:

173. Chẳng diều, chẳng hổ, chúa sơn lâm,

Thiên chủ, làm sao đủ lực thần,

Khống chế cả bầy heo đánh hổ,

Họ hàng hiệp lực để tranh hùng.

Nghe vậy, vị tu hành giả hiệu lại ngâm hai vần kệ để thúc giục nó:

174. Con chim bé bỏng phủ đầy lông,

Bay nhảy từng đàn lũ thật đông,

Tụ tập trên cao thành đám lớn,

Cùng nhau lướt nhẹ khoảng trời không.

175. Một mình đáp xuống, chú diều hâu,

Trong lúc cả bầy chúng giỡn nhau,

Tàn sát chúng ngay như ý muốn,

Ðó là cách hổ phải theo mau.

Nói xong, ông còn khuyến khích cọp thêm:

– Này cọp chúa, ngài chưa biết oai lực của ngài đâu. Chỉ một tiếng gầm, một bước phóng mình thôi là ta dám chắc không sống sót đến hai con lợn nữa đấy!

Con cọp làm theo đúng như vậy.

***

Bậc Đạo sư ngâm kệ để làm sáng tỏ vấn đề này:

176. Với con mắt ác độc thèm ăn,

Cọp tưởng lời này quả thật chân,

Can đảm mồm nhe răng nhọn hoắt,

Nhảy vào đám lợn cũng đầy răng.

Vậy là con cọp quay trở lại và đứng một lát trên đồi. Bầy lợn rừng báo cho lợn rừng của người thợ mộc biết rằng con cọp lại đến, lợn rừng bảo:

– Ðừng sợ!

Lợn trấn an chúng và đến đứng bên bờ giữa hai cái hố. Cọp phóng nhanh về phía chú lợn rừng. Song lợn rừng lăn quay vào hố đầu tiên. Cọp không kiềm hãm được sức phóng của nó, ngã gọn vào trong cái hố có hình cái rổ sàng. Lập tức, lợn rừng nhảy lên đâm sâu răng nanh vào sườn cọp thấu tận tim nó, nhét nó vào hố bên kia và kêu to:

– Ðó, cứ ăn thịt tên khốn kiếp đi!

Con lợn nào đến trước được ăn thịt cọp thỏa thê, những con đến sau cứ đi quanh mà hỏi:

– Này, thịt cọp mùi vị ra sao đó?

Lợn rừng của người thợ mộc nhảy ra khỏi hố nhìn quanh cả bọn và hỏi:

– Nào, các bạn chẳng thích thịt đó sao?

Song bọn kia đáp:

– Tâu chúa công, chúa công đã trừ được cọp, đó mới là một tên, tuy thế còn một tên nữa nguy hiểm gấp mười lần cọp ấy!

– Xin nói rõ đó là ai thế?

– Một vị tu khổ hạnh giả hiệu thường ăn thịt mà cọp kia vẫn đem đến.

– Vậy thì ta sẽ đi bắt nó mau lên!

Thế là cả bọn cùng ra đi. Bấy giờ, vị khổ hạnh giả hiệu kia đang trông ngóng ra con đường, chờ mong cọp đến từng phút. Song vị ấy có thấy gì ngoài bầy lợn rừng đâu. “Chúng đã giết cọp rồi, chắc thế, và nay chúng lại đến giết ta!” Vị ấy vội chạy trốn và leo lên một cây sung dại. Bầy lợn rừng báo cho chủ tướng:

– Nó đã leo lên cây rồi!

– Ðược lắm, chúng ta sẽ bắt nó tức thì!

Lợn rừng bảo bầy lợn con ủi đất ra khỏi rễ cây và bầy lợn cái hút thật nhiều nước trong mõm đem về cho đến khi đứng trơ trụi tận gốc rễ. Sau đó, lợn rừng bảo bọn kia lui ra rồi chú quỳ xuống lấy răng nanh đâm vào rễ cây, chú cắt ngang cả rễ như cái rìu vậy, cây liền ngã xuống; song người kia chẳng bao giờ đặt chân xuống đất được vì đã bị chúng xé tan từng mảnh mà ăn thịt trên đường về. Vừa chứng kiến việc kỳ diệu hy hữu này, vị thần cây vừa ngâm kệ:

177. Bạn bè hiệp lực tựa cây rừng,

Ðó thật là quang cảnh đáng mừng,

Bầy lợn hợp quần làm nhiệm vụ

Giết ngay cọp chúa trọn thành công.

***

Và bậc Ðạo sư ngâm một vần kệ nữa nói về cách cả hai (con người và con vật này) bị tiêu diệt như thế nào:

178. Bầy lợn thế là đã diệt tan,

Bà-la-môn với cọp đen vằn,

Rồi gầm thét chúng la vang dội,

Trong nỗi lòng vui sướng ngập tràn.

Lần nữa, lợn rừng Taccha lại hỏi:

– Thế các bạn còn kẻ thù nào nữa chăng?

– Tâu chúa công, không.

Sau đó, chúng đề nghị làm lễ Quán đảnh phong vương cho lợn rừng. Chúng liền đi tìm nước. Khi thấy vỏ ốc mà vị ẩn sĩ giả hiệu ấy dùng để uống, đó là chiếc vỏ sò rất quý với hướng xoắn ốc về phía hữu, chúng liền đổ đầy nước vào vỏ sò và làm lễ phong vương cho lợn rừng của người thợ mộc ngay dưới gốc cây sung ấy, và tại đó, nước dùng làm lễ Quán đảnh được rảy lên đầu lợn rừng. Một ả lợn cái son trẻ được chúng bầu làm vương phi. Từ đó, xuất hiện một phong tục còn thịnh hành mãi cho đến nay là khi làm lễ tấn phong cho một vị vua, quần thần đặt vua lên ngự trên một chiếc ngai bằng gỗ sung và rảy nước lên một cái vỏ ốc có đường xoắn hướng về phía hữu, đó là một vật rất hiếm và đắt giá, chỉ dùng cho lễ phong vương.

Bậc Ðạo sư cũng giải thích việc này bằng cách ngâm vần kệ cuối cùng:

179. Bầy heo ở dưới gốc sung rừng,

Ðổ nước thánh đầy để tấn phong,

Chú lợn rừng con người thợ mộc,

Ðồng hô: “Chúa tể của thần dân!”

***

Khi chấm dứt pháp thoại này, bậc Ðạo sư bảo:

– Không đâu, này các Tỷ-kheo, đây không phải là lần đầu tiên Trưởng lão Dhanuggahatissa chứng tỏ mình có tài tinh thông chiến lược mà trước kia cũng vậy.

Cùng với những lời này, Ngài nhận diện tiền thân:

– Vào thời ấy, Devadatta (Ðề-bà-đạt-đa) là vị khổ hạnh giả danh, Dhanuggahatissa là lợn rừng của người thợ mộc và Ta chính là thần cây.