Tam tạng Thánh điển PGVN 07  » Kinh Tam tạng Thượng tọa bộ 07 »

Kinh Tiểu Bộ Quyển 3 
(Khuddaka Nikāya)
NGUYÊN TÂM - TRẦN PHƯƠNG LAN dịch

Mục Lục

§451. CHUYỆN CHIM HỒNG NGA (Cakkavākajātaka)^[28] (J. IV. 70)

Màu lông tươi đẹp, dáng thanh tao...

Chuyện này bậc Ðạo sư kể trong lúc đang trú tại Kỳ Viên về một Tỷ-kheo tham lam. Chuyện kể rằng, người này bất mãn với bộ y khất sĩ cùng những thứ tương tự nên thường đi quanh quẩn hỏi:

– Nơi đâu có cơm cho Tăng chúng? Nơi đâu có người mời?

Và khi nào nghe nói có thịt, ông tỏ ra rất hoan hỷ. Lúc bấy giờ, có một vị Tỷ-kheo tốt bụng, vì lòng thương tưởng bạn nên đem chuyện ấy kể với bậc Ðạo sư. Ngài triệu người ấy đến hỏi:

– Này Tỷ-kheo, có thật đúng như Ta nghe rằng ông tham lam đó chăng?

– Bạch Thế Tôn, đúng thế.

– Này Tỷ-kheo, tại sao đã xuất gia tu theo giáo pháp đưa đến giải thoát như vậy mà ông còn tham lam? Tham tâm này là ác pháp, ngày xưa vì tham dục, ông bất mãn với các xác voi chết cùng nhiều vật thừa khác ở Ba-la-nại nên đã đi vào rừng rậm.

Nói vậy xong, Ngài kể một chuyện quá khứ.

***

Thuở xưa, khi Vua Brahmadatta trị vì Ba-la-nại, có một con quạ tham ăn không hài lòng với các xác voi chết ở Ba-la-nại cùng mọi thứ xác chết khác. Nó suy nghĩ: “Bây giờ đây ta không biết rừng rậm ra sao nhỉ?” Thế là nó vào rừng xanh, song nó cũng không hài lòng với trái cây rừng mà nó tìm được nên đi đến sông Hằng.

Khi nó tiến về phía sông Hằng, chợt thấy một đôi hồng nga, nó suy nghĩ: “Những con chim đằng xa kia tuyệt đẹp, ta chắc chúng tìm ra nhiều thịt để ăn trên bờ sông Hằng này. Ta muốn hỏi chúng và nếu ta cũng ăn thịt chúng nữa, chắc chắn ta sẽ được màu lông tươi sáng như chúng vậy.” Thế là khi đậu không xa đôi chim ấy, quạ hỏi hồng nga bằng cách ngâm hai vần kệ đầu:

135. Màu lông tươi đẹp, dáng thanh tao,

Thân thể tròn xinh, ửng sắc đào,

Này ngỗng, đúng là bạn tuyệt mỹ,

Năm căn và mặt sáng ngời sao!

136. Trong khi đậu ở bến sông Hằng,

Cá tráp, cá vền, ngỗng vẫn ăn,

Cá chép cùng nhiều loài cá khác,

Trên dòng sông nước lội tung tăng.

Hồng nga liền cãi lại quạ bằng cách ngâm vần kệ thứ ba:

137. Ta chẳng ăn bầy cá giữa dòng,

Cũng không nằm nghỉ ở trong rừng,

Mọi loài rong cỏ, ta nuôi sống,

Này bạn, đó là món ngỗng ăn.

Lúc ấy, quạ ngâm hai vần kệ:

138. Ta chẳng tin theo ngỗng giãi bày,

Xác minh thực phẩm nó ăn đầy,

Của ngon trong xóm ngâm dầu muối,

Là món ta ăn sống mỗi ngày.

139. Món cơm tinh sạch, đẹp làm sao,

Có kẻ làm xong, lại đổ vào,

Món thịt ấy, nhưng này bạn ngỗng,

Sắc ta không giống bạn đâu nào.

Ngay sau đó hồng nga ngâm cho quạ nghe các vần kệ còn lại, nêu rõ lý do tại sao quạ có màu lông xấu xí và thuyết giảng đức tính chân chánh:

140. Ngắm xem tội ác ở lòng ngươi,

Làm hại, phá tan cả cuộc đời,

Lo sợ, kinh hoàng, ngươi ẩm thực,

Nên ngươi có được sắc này thôi.

141. Quạ ơi, lầm lạc khắp trên trần,

Tội ác trong đời trước hóa thân,

Bạn chẳng thích đồ ăn uống nữa,

Chính màu này quạ phải mang luôn.

142. Này bạn, vì ta chẳng hại ai,

Cũng không lo lắng, dạ an hoài,

Cũng không có việc gì sầu muộn,

Sợ hãi gì do kẻ địch ngoài.

143. Vậy bạn này nên sống dũng cường,

Giã từ đường lối sống vô lương,

Trên đời tiến bước không làm hại,

Tất cả cùng yêu mến tán dương.^[29]

144. Người nào thân ái với muôn loài,

Không hại và không bảo hại ai,

Không quấy nhiễu, không ai quấy nhiễu,

Không thấy gì sân hận vì người.^[30]

– Vậy nếu bạn muốn được mọi người thương mến, hãy từ bỏ các ái dục!

Hồng nga này thuyết giảng đạo đức chân chánh, đã nói như vậy. Quạ đáp:

– Ðừng nói tầm phào với ta về cách sống của bạn.

Xong nó vừa kêu lên “quạ, quạ” vừa bay mất qua không gian đến bãi phân ở thành Ba-la-nại.

***

Khi bậc Ðạo sư chấm dứt pháp thoại này xong. Ngài thuyết giảng các sự thật. Bấy giờ, lúc kết thúc các sự thật, vị Tỷ-kheo tham lam đã được an trú vào Tam quả (Bất lai).

Rồi Ngài nhận diện tiền thân:

– Thời ấy, Tỷ-kheo tham lam này là con quạ, mẹ của La-hầu-la là chim bạn của hồng nga và Ta chính là hồng nga.