Tam tạng Thánh điển PGVN 07  » Kinh Tam tạng Thượng tọa bộ 07 »

Kinh Tiểu Bộ Quyển 3 
(Khuddaka Nikāya)
NGUYÊN TÂM - TRẦN PHƯƠNG LAN dịch

Mục Lục

§447. CHUYỆN ĐẠI NHÂN DHAMMAPĀLA (Mahādhammapālajātaka) (J. IV. 50)

Tục lệ nào hay Thánh đạo nào...

Chuyện này bậc Ðạo sư kể sau khi Ngài đã thành bậc Chánh Ðẳng Giác, trong chuyến thăm viếng Kapilapura lần đầu tiên. Ngài trú ngụ tại vườn Nigrodha (cây đa) và nói về việc phụ vương không chịu tin lời đồn.

Vào lúc ấy, chuyện kể rằng Ðại vương Suddhodana (Tịnh Phạn), sau khi cúng dường một bữa cháo sữa đặc kèm bánh tại cung điện của ngài cho đức Phật cùng hai mươi ngàn vị Tỷ-kheo, giữa bữa trò chuyện với đức Phật rất vui vẻ và nói:

– Bạch Thế Tôn, trong thời gian Thế Tôn hành trì khổ hạnh, có vài thần nhân đến gặp ta, đứng trên không và bảo: “Thái tử Siddhattha (Sĩ-đạt-ta), Vương tử của Ðại vương đã chết đói.”

Bậc Ðạo sư liền hỏi:

– Tâu Ðại vương, thế Ðại vương có tin chuyện đó không?

– Bạch Thế Tôn, ta không tin. Ngay cả khi các thần nhân đến, bay lượn trên không và bảo ta như vậy ta cũng không tin mà còn bảo rằng vương tử của ta không thể chết được cho đến khi chứng đắc Chánh đẳng Chánh giác dưới gốc cây Bồ-đề.

Bậc Ðạo sư bảo:

– Tâu Ðại vương, xưa kia vào thời Mahādhammapāla, ngay khi một vị giáo sư lừng danh thiên hạ đến bảo: “Con ngài đã chết, đây là xương của chàng”, Ðại vương cũng không tin và bảo: “Trong gia tộc ta, con cháu không bao giờ chết trẻ.” Vậy thì làm sao bây giờ Ðại vương lại tin được?

Rồi theo lời thỉnh cầu của phụ vương, bậc Ðạo sư kể một chuyện ngày xưa.

***

Một thuở nọ, khi Vua Brahmadatta làm vua tại Ba-la-nại trong nước Kāsi, có một ngôi làng tên là Dhammapāla (Hộ Pháp), nó mang tên này vì có gia tộc một vị Dhammapāla cư ngụ tại đó. Do hành trì (duy trì việc thực hành) mười thiện nghiệp mà vị Bà-la-môn ấy nổi tiếng là một vị hộ pháp. Trong nhà vị ấy, ngay cả người làm công, tôi tớ cũng bố thí, giữ giới và hành trì các ngày trai giới.

Thời ấy, Bồ-tát tái sanh vào gia đình trên, vị gia chủ đặt tên ngài là Dhammapāla. Vừa khi đến tuổi khôn lớn, cha chàng trao cho chàng một ngàn đồng tiền vàng và gửi chàng đến học ở Takkasilā. Chàng đến đó, học tập với một vị giáo sư lừng danh thế giới và trở thành đệ tử trưởng trong hội chúng gồm năm trăm nam tử.

Vào lúc ấy, trưởng nam của vị giáo sư từ trần và vị giáo sư được các đệ tử vây quanh giữa các bà con quyến thuộc, vừa than khóc vừa cử hành tang lễ cho con trai trong nghĩa địa. Lúc ấy, vị giáo sư cùng thân bằng quyến thuộc và tất cả các đồ đệ đều than khóc kêu gào, chỉ riêng Dhammapāla không khóc cũng chẳng than. Sau khi năm trăm nam tử từ nghĩa địa về, họ ngồi xuống trước vị giáo sư và nói:

– Ôi, chàng trai thật tốt đẹp, non trẻ thế mà phải chia lìa cha mẹ trong tuổi thanh xuân!

Dhammapāla đáp:

– Non trẻ thay, đúng như các Hiền hữu nói! Này, tại sao chàng chết ở tuổi thanh xuân? Trẻ con phải chết lúc còn niên thiếu thật là chẳng hợp lý chút nào.

Chúng bạn liền đáp lại:

– Này Tôn giả, thế Tôn giả không biết rằng những người dù trẻ như vậy cũng phải chịu chết sao?

– Ta biết điều ấy lắm, nhưng lúc còn non trẻ chúng không chết, người ta chết lúc người ta già.

– Thế không phải mọi pháp hữu vi đều giả tạm nhất thời hay sao?

– Chúng thật là giả tạm, đúng vậy, nhưng lúc tuổi còn niên thiếu con người không chết, chỉ khi già người ta mới chết thôi.

– Ồ, thế đó là tục lệ trong gia tộc ngài sao?

– Phải, đó là tục lệ của gia tộc ta.

Bọn thanh niên liền kể câu chuyện này cho vị giáo sư ấy nghe. Ông cho gọi Dhammapāla đến, hỏi chàng:

– Này Dhammapāla, có phải trong gia tộc con chẳng có người nào chết trẻ chăng?

Chàng đáp:

– Thưa thầy, chính phải, đúng như vậy.

Nghe nói thế, vị giáo sư nghĩ thầm: “Chàng nói chuyện này thật hy hữu lắm thay! Ta muốn lên đường tới gặp cha chàng và hỏi chuyện ấy, nếu quả thực như vậy, ta sống theo giới luật chân chánh kia.”

Thế là sau khi đã làm xong mọi việc cần làm cho cậu trưởng nam, khoảng bảy tám ngày sau đó, ông cho gọi Dhammapāla đến bảo:

– Này con, ta sắp đi xa nhà, vậy lúc ta đi vắng, con phải dạy bảo các đệ tử của ta.

Nói thế xong, ông đi tìm xương của một con dê rừng, rửa sạch và ướp hương rồi đặt vào giỏ, sau đó mang theo một chú tiểu đồng. Ông rời Takkasilā, dần dần đi đến làng kia, tại đó ông hỏi đường đi đến nhà Dhammapāla và dừng lại ở cửa.

Người đầy tớ đầu tiên của vị Bà-la-môn trông thấy vị này, dù đó là ai, cũng cất dù từ tay ông, cởi giày, cầm lấy túi xách trên tay tiểu đồng. Ông nhờ báo với thân phụ chàng rằng đây là giáo sư của Dhammapāla đang đứng ở cửa.

– Tốt lành thay!

Ông nhờ báo với thân phụ chàng rằng giáo sư của Dhammapāla đang đứng ở cửa: “Tốt lành thay!” Các gia nhân nói rồi đi mời vị thân sinh ra gặp ông. Vị thân sinh vội vã đến gần cửa và nói: “Xin mời vào!” Và ông dẫn đường vào nhà mình, mời khách ngồi xuống sàng tọa, ông làm bổn phận của chủ nhân như rửa chân vị kia, v.v... Khi vị giáo sư đã dùng cơm xong, hai vị ngồi đàm đạo thân thiết với nhau, vị giáo sư bảo:

– Này Tôn giả Bà-la-môn, Dhammapāla của ngài có trí tuệ sáng suốt, tinh thông ba tập Vệ-đà và mười tám công trình học thuật, vì rủi ro đã mất mạng. Các pháp hữu vi đều giả tạm, xin ngài chớ đau buồn vì chàng.

Vị Bà-la-môn vỗ tay cười lớn. Vị giáo sư hỏi:

– Tại sao ngài cười, thưa Tôn giả Bà-la-môn?

Vị này đáp:

– Bởi vì không phải con tôi chết đâu, chắc là người khác.

Vị kia nói:

– Không đâu, thưa Tôn giả Bà-la-môn, chính con trai ngài chết chớ không phải người khác. Hãy nhìn kỹ xương chàng đây và tin tôi!

Nói thế xong, ông giở đống xương ra và nói:

– Ðây là xương con trai ngài.

Người cha đáp:

– Có lẽ xương dê rừng hay xương chó, chứ con trai tôi không chết được. Trong gia tộc tôi bảy đời nay chưa hề xảy ra chuyện như là chết lúc tuổi còn non. Vậy ngài đang nói sai sự thật.

Rồi cả nhà cùng vỗ tay và cười lớn. Khi thấy việc kỳ diệu như thế, vị giáo sư rất hoan hỷ nói:

– Thưa Tôn giả Bà-la-môn, lề lối này trong gia tộc ngài không phải là không có nguyên nhân, đó là những thanh niên không hề chết yểu. Tại sao các ngài không chết yểu?

Ông hỏi bằng cách ngâm vần kệ đầu:

92. Tục lệ nào hay Thánh đạo nào,

Quả này do thiện nghiệp từ đâu,

Bà-la-môn, nói ta duyên cớ,

Người trẻ trong dòng chẳng chết sao?

Lúc ấy, vị Bà-la-môn giải thích những công đức gì đã đem lại kết quả là trong gia tộc mình không ai chết trẻ cả, ông ngâm các vần kệ sau:

93. Ta không lời dối, sống hiền chân,

Mọi ác nghiệp xa lánh, chẳng gần,

Ðiều bất thiện ta đều tránh cả,

Nên không ai chết giữa thanh xuân.

94. Nghe việc người ngu lẫn Trí nhân,

Việc người ngu trí chẳng quan tâm,

Ta theo bậc Trí, ngu ta bỏ,

Nên chẳng ai người chết giữa xuân.

95. Trước khi bố thí, dạ hân hoan,

Lòng thật vui mừng lúc phát phân,

Khi bố thí xong, không hối tiếc,

Nên không ai chết giữa thanh xuân.

96. Ta mời đoàn lữ khách, La-môn,

Khất sĩ, Sa-môn, mọi kẻ cần,

Ta đãi uống ăn, người đói khát,

Nên không ai chết giữa thanh xuân.

97. Cưới vợ, không khao khát vợ người,

Giữ lời loan phụng đã thề bồi,

Vợ hiền tiết hạnh tòng phu cả,

Nên các con không sớm bỏ đời.

98. Mọi người tránh giết hại chúng sanh,

Cũng chẳng trộm đồ ở thế gian,

Không uống rượu say và nói dối,

Nên không ai chết giữa thanh xuân.

99. Con được sinh từ vợ chính chuyên,

Tài cao, học rộng, xứng danh hiền,

Vệ-đà thông thạo, con toàn hảo,

Nên chẳng lìa đời giữa thiếu niên.

100. Gắng làm chân chánh đạt cao thiên,

Sống vậy từ cha đến mẹ hiền,

Ðến mọi gái trai, anh chị nữa,

Nên không ai chết giữa thanh niên.

101. Mong cầu thiên giới, các gia nhân,

Trai gái thảy đều sống thiện lương,

Ngay bọn nô tỳ thấp kém nhất,

Nên không ai chết giữa thanh xuân.

Và cuối cùng, qua hai vần kệ này, ngài tuyên thuyết thiện nghiệp của những người bước trên đường chân chánh:

102. Chánh đạo cứu ai hướng chánh chân,

Khéo hành chánh đạo đạt hồng ân,

Phúc này ban tặng người làm chánh,

Người chánh không vào chốn khổ thân.^[19]

103. Ðạo đức hộ phò bậc chánh nhân,

Như cây che bóng giữa mưa tràn,

Con trai sống được nhờ hành thiện,

Tâm thiện cho người hộ pháp an,

Còn đó là xương khô kẻ khác,

Ðống xương Tôn giả mới vừa mang.

Khi nghe vậy, vị giáo sư đáp:

– Cuộc hành trình của ta thật an lạc lắm thay, nó mang lại nhiều kết quả chứ không phải là không có kết quả!

Ðang lúc lòng đầy hoan hỷ, ông xin lỗi thân sinh Dhammapāla và nói thêm:

– Ta đến đây và mang theo mình một đống xương dê rừng cố ý để thử ngài, chứ con trai của ngài hiện đang bình yên mạnh khỏe. Xin ngài truyền cho ta những điều luật bảo tồn cuộc sống của gia tộc ngài.

Lúc ấy, vị kia viết quy luật ấy vào một ngọn lá. Sau khi lưu lại chỗ đó vài ngày, vị thầy trở về Takkasilā và khi đã dạy cho Dhammapāla đủ mọi tài nghệ và học thuật xong, ông cho phép chàng ra về cùng với một đoàn tùy tùng đông đảo.

***

Khi bậc Ðạo sư đã thuyết pháp thoại như vậy cho Ðại vương Suddhodana xong, Ngài tuyên thuyết các sự thật. Bấy giờ, vào lúc kết thúc các sự thật, vị Ðại vương được an trú vào Tam quả (Bất lai).

Rồi Ngài nhận diện tiền thân:

– Vào thời ấy, người cha và người mẹ là hoàng tộc của Ðại vương ngày nay, vị giáo sư là Sāriputta (Xá-lợi-phất), đoàn tùy tùng là các đệ tử của Như Lai và Ta chính là Dhammapāla.