§435. CHUYỆN ƯỚC MƠ CHÓNG PHAI TÀN (Haliddirāgajātaka)^[7] (J. III. 524)

Trong chốn rừng hoang vắng một mình...

Bậc Ðạo sư kể chuyện này trong lúc trú tại Kỳ Viên về một chàng thanh niên bị một thiếu nữ thô tục cám dỗ. Câu chuyện này sẽ được nói rõ trong chương XIII, Chuyện tiểu đạo sĩ Nārada.^[8]

***

Bấy giờ, theo cổ tích này, cô thiếu nữ biết rằng nếu chàng thanh niên khổ hạnh phá hủy giới đức, chàng sẽ rơi vào uy lực của nàng. Rồi nghĩ cách dụ dỗ chàng và đưa chàng trở lại cõi trần tục, nàng bảo:

– Giới đức được phòng hộ cẩn mật ở rừng sâu, nơi các đặc tính của dục lạc như sắc đẹp, tiếng hay và các thứ tương tự như thế không có mặt, nên giới đức ấy không mang lại nhiều kết quả; song nó sẽ mang kết quả sung mãn trong cõi đời thế tục khi đối diện trực tiếp với sắc đẹp cùng các thứ kia. Vậy chàng hãy đi cùng thiếp về phòng hộ giới đức tại đó!

Và nàng ngâm vần kệ đầu:

78. Trong chốn rừng hoang vắng một mình,

Con người có thể giữ tâm lành,

Dễ dàng chịu đựng trò lôi cuốn.

Song ở thôn quê hoặc thị thành,

Ðầy rẫy biết bao mùi cám dỗ,

Người vươn đến hạnh phúc tối cao minh.

Khi nghe vậy, chàng trai khổ hạnh trẻ tuổi đáp:

– Cha ta đã vào rừng. Khi người trở lại, ta sẽ xin phép người và đi theo nàng.

Nàng suy nghĩ: “Có lẽ chàng còn thân phụ. Nếu vị ấy thấy ta ở đây, vị ấy sẽ lấy đầu mũi đòn gánh đánh chết ta. Ta phải chạy trốn trước.” Vì thế, nàng bảo chàng trai:

– Thiếp sẽ ra đi lên đường về trước chàng và để lại dấu chân, sau đó chàng cần phải đi theo thiếp.

Khi nàng đã đi rồi, chàng không đem củi về, cũng không lấy nước uống mà chỉ ngồi thừ người suy nghĩ miên man, đến khi cha về chàng cũng không ra đón. Vì thế, cha chàng hiểu con ngài đã rơi vào uy lực của nữ nhân, liền bảo:

– Này con, sao con chẳng tìm củi hay mang nước về uống, cũng chẳng có gì ăn, sao con chẳng làm gì cả mà chỉ ngồi thừ người ra suy nghĩ?

Chàng trai khổ hạnh đáp:

– Thưa cha, người ta nói rằng giới đức được phòng hộ trong rừng hoang không đem lại kết quả mấy nhưng nó sẽ phát sinh nhiều kết quả giữa cõi đời. Con muốn đi phòng hộ giới đức tại đó. Bạn đồng hành của con đã đi trước và bảo con theo sau. Vậy con muốn đi cùng bạn con nhưng khi sống tại đó, con phải cư xử theo cách nào?

Vừa hỏi câu này, chàng vừa ngâm vần kệ thứ hai:

79. Thưa cha, xin giải tỏa nghi nan,

Ví lỡ con đi lạc bước đường,

Từ chốn rừng này vào xóm nọ,

Người nào giữ đức độ hiền lương,

Hay là môn phái nào tu tập,

Con phải noi theo thật chánh chơn?

Sau đó, thân phụ chàng ngâm các vần kệ còn lại:

80-81. Một kẻ nào con tín nhiệm luôn,

Và con tạo được mối yêu thương,

Người này tin cậy lời con nói,

Tỏ với con kiên nhẫn nhịn nhường,

Người ấy chẳng bao giờ phạm lỗi,

Về lời nói, ý tưởng hay thân,

Hãy đem người ấy vào lòng dạ,

Theo sát người kia tựa bạn vàng.

82-83. Với hạng người thay đổi lạ lùng,

Như loài khỉ vượn nhảy lung tung,

Tính tình bất định thì con nhớ,

Ðừng hướng tâm giao kết bạn cùng,

Dù số phần con quanh quẩn mãi,

Một mình trơ trọi ở trong rừng.

84. Hãy tránh xa đường hướng ác hành,

Như con tránh rắn dữ cho nhanh,

Hay như người lái xe xa lánh,

Một lối đi gai góc gập ghềnh!

85-86. Các nỗi khổ đau vẫn ngập tràn,

Khi người hầu cận hạng si cuồng,

Ðừng giao kết bọn người ngu xuẩn,

Lời nói của cha phải phục tuân,

Làm bạn với phường vô tri ấy,

Chỉ làm mồi khổ não đau buồn.

Khi được cha khuyến giáo như vậy, chàng trai đáp:

– Nếu con đi đến chỗ người đời, con không thể tìm được các bậc Hiền trí như cha. Con sợ đến đó lắm rồi. Con muốn ở lại đây hầu cận bên cha.

Sau đó, phụ thân chàng lại khuyến giáo nhiều hơn nữa và dạy chàng các nghi thức tu tập đưa đến thiền định vi diệu. Rồi chẳng bao lâu, chàng trai phát triển các thắng trí và các thiền chứng, về sau chàng cùng cha đều được sinh lên cõi Phạm thiên.

***

Sau pháp thoại, bậc Ðạo sư tuyên thuyết các sự thật. Lúc kết thúc các sự thật, vị Tỷ-kheo mơ tưởng thế tục đã đắc Sơ quả (Dự lưu).

Rồi Ngài nhận diện tiền thân:

– Thời ấy, vị khổ hạnh trẻ tuổi là Tỷ-kheo có tâm hướng về thế tục này, cô gái thuở ấy là cô gái ngày nay và cha chàng chính là Ta.