§424. CHUYỆN NGỌN LỬA ĐỐT CHÁY (Ādittajātaka)^[8] (J. III. 469)

Thứ gì ta cứu thoát ra...

Bậc Ðạo sư kể chuyện này trong lúc trú tại Kỳ Viên về lễ vật cúng dường tối thượng. Lễ vật cúng dường tối thượng này được miêu tả đầy đủ trong Chú giải Kinh Đại Điển Tôn.^[9]

Ngày hôm sau lễ cúng dường ấy, Tăng chúng bàn luận trong pháp đường:

– Này các Hiền giả, vua xứ Kosala sau khi xem xét kỹ đã tìm được phước điền chính đáng, và cúng dường lễ vật tối thượng lên hội chúng do đức Phật đứng đầu.

Bậc Ðạo sư đến và được kể lại đề tài câu chuyện trong lúc các vị ngồi đây, Ngài bảo:

– Này Tỷ-kheo, không lạ gì việc nhà vua sau khi quan sát kỹ đã cúng dường đại lễ vật vào phước điền vô thượng ở đời, các trí nhân ngày xưa cũng đã cúng dâng lễ vật như thế sau khi quan sát kỹ.

Rồi Ngài kể một câu chuyện ngày xưa.

***

Ngày xưa, Vua Bharata trị vì tại Roruva trong quốc độ Sovīra. Vua thực hành thập vương pháp, thu phục nhân tâm bằng tứ nhiếp pháp, đối xử với quần chúng như cha mẹ đối với con, ban phát rộng rãi cho người nghèo, lữ hành, khất thực và những người đến cầu xin. Chánh hậu của ngài là Samuddavijayā đầy trí tuệ thông thái.

Một hôm, ngài nhìn quanh các bố thí đường và suy nghĩ: “Tặng vật của ta đều bị đám tham lam vô dụng ngốn ngấu cả. Ta không thích như vậy. Ta muốn cúng dường những vị Ðộc Giác Phật đức hạnh xứng đáng lễ vật tối thượng. Các vị hiện sống ở vùng Tuyết Sơn. Ai sẽ đem các vị ấy về đây theo lời thỉnh cầu của ta và ta sẽ nhờ ai lãnh sứ mạng này?”

Ngài nói chuyện với hoàng hậu, bà đáp:

– Tâu Chúa thượng, không nên quan tâm lo lắng. Cứ gửi hoa đi, nhờ uy lực các lễ vật cúng dường xứng đáng của ta, nhờ đức độ và lòng thành tín của ta, ta sẽ thỉnh cầu các vị Ðộc Giác Phật và khi các vị đến, chính ta sẽ cúng dường lễ vật cùng các món cần thiết.

Vua đồng ý. Ngài ra lệnh đánh trống khắp kinh thành rằng tất cả dân chúng trong thành phải giữ giới, còn chính ngài và toàn thể hoàng gia đều giữ mọi phận sự của ngày trai giới, thực hành đại bố thí.

Ngài truyền đem đến một chiếc hộp bằng vàng đựng đầy hoa lài, từ hoàng cung bước xuống và đứng giữa triều đình. Tại đó, ngài phủ phục với năm phần chạm xuống đất, đảnh lễ về phương Đông và tung vãi nắm hoa cùng những lời nguyện:

– Ðệ tử xin đảnh lễ các Thánh giả ở phương Đông. Nếu đệ tử có chút công đức nào, xin các vị tỏ lòng từ bi thâu nhận các lễ vật này.

Vì không có các vị Ðộc Giác Phật ở phương Đông nên hôm sau không vị nào đến. Ngày thứ hai, ngài lại đảnh lễ phương Tây nhưng cũng không ai đến. Ngày thứ ba, ngài lại đảnh lễ phương Bắc và sau khi đảnh lễ, ngài tung bảy nắm hoa cùng lời nguyện:

– Ước mong các vị Ðộc Giác Phật ở vùng Tuyết Sơn thâu nhận các lễ vật cúng dường này!

Các hoa ấy bay đi xa, rơi trên mình năm trăm vị Ðộc Giác Phật ở động Nandamūla. Sau khi quan sát, các vị hiểu rằng quốc vương đã thỉnh cầu các vị. Vì thế, các vị gọi bảy vị trong số đó lại bảo:

– Này các Tôn giả, vua thỉnh cầu các vị, xin hãy bày tỏ đặc ân cho ngài!

Các vị Ðộc Giác Phật này du hành qua không gian và hạ xuống hoàng môn. Khi thấy các vị, vua hân hoan đảnh lễ, mời các vị lên thượng lầu, tỏ lòng tôn kính trọng thể và cúng dường các lễ vật.

Sau buổi thọ thực, ngài lại mời các vị hôm sau và cứ thế đến ngày thứ năm, vua thiết đãi suốt sáu ngày. Vào ngày thứ bảy, ngài chuẩn bị cúng dường mọi vật dụng cần thiết, sắp đặt bảo tòa và cẩm đôn chạm vàng rồi đặt trước bảy vị Ðộc Giác Phật các bộ ba y cùng các món ăn cần thiết của đời Thánh nhân.

Quốc vương cùng hoàng hậu trân trọng cúng dường các thứ này sau buổi thọ thực và đứng cung kính đảnh lễ. Tùy hỷ với công đức này, vị Trưởng lão của hội chúng ngâm hai vần kệ:

69. Thứ gì ta cứu thoát ra,

Lửa đang đốt cháy nhà ta rụi dần.

Những gì sót lại sau cùng,

Sẽ còn đó mãi riêng phần ta thôi.

70. Thế gian bừng cháy khắp nơi,

Sanh, già, bệnh, chết làm mồi lửa nhanh.

Cứu mình bằng các thiện hành,

Cúng dường, bố thí để dành thật chân.

Như vậy, bằng cách bày tỏ niềm hoan hỷ, vị Trưởng lão khuyến giáo vua tinh cần giữ đức hạnh. Sau đó, vị ấy bay lên không gian, xuyên thủng qua góc nhọn của cung điện và hạ xuống động Nandamūla. Các vật dụng cần thiết đã được cúng dường đều bay lên theo vị ấy và hạ xuống động. Còn toàn thân quốc vương và hoàng hậu tràn đầy niềm hoan hỷ. Sau khi vị ấy ra đi, sáu vị kia lần lượt nói lời tùy hỷ công đức qua mỗi vần kệ.

71. Người nào bố thí chánh nhân,

Kiên cường dõng lực, tinh cần tịnh tâm.

Vượt dòng nước lũ Ma vương,

Ðạt nơi an trú kim đường cõi thiên.

72. Thiện hành nào khác trận tiền,

Trước vài địch thủ, chạy liền ba quân.

Cúng dường với cả tín tâm,

Ðời sau hưởng lạc là phần ngài thôi.

73. Người cho làm đẹp ý trời,

Khôn ngoan xứng đáng làm vơi nhọc nhằn.

Cúng dường mang quả hưng long,

Cũng như hạt giống gieo vùng phì nhiêu.

74. Ai không hề nói lắm điều,

Tránh làm ác nghiệp, hại nhiều chúng sanh.

Người đời gọi yếu, chê khinh,

Chính vì sợ hãi, giữ mình thanh lương.

75. Tạo nên phước nghiệp thông thường,

Tái sanh nhân thế, quân vương oai quyền.

Phước nhiều đạt đến cõi thiên,

Công năng tối thượng, đắc miền tịnh cư.

76. Phước là bố thí đem cho,

Tuy nhiên, giáo pháp lợi to muôn phần.

Xưa nay chứng tỏ bao lần,

Nhờ đây bậc trí đạt toàn lạc an.

Sau đó, các vị ra đi cùng với các vật dụng cần thiết đã được cúng dường. Còn vị Ðộc Giác Phật thứ bảy, trong lời tùy hỷ công đức ấy, tán thán Niết-bàn bất diệt với vua và giáo hóa ngài một cách cẩn trọng xong, liền trở về cảnh cũ như đã nói trên. Quốc vương và hoàng hậu thực hành bố thí suốt đời nên đã hoàn thành con đường lên thiên giới.

***

Khi pháp thoại chấm dứt, bậc Ðạo sư bảo:

– Như vậy, các bậc trí thời xưa bố thí cúng dường có phân biệt.

Rồi Ngài nhận diện tiền thân:

– Thời ấy, các vị Ðộc Giác Phật đắc Niết-bàn, Samuddavijayā là mẫu thân Rāhula (La-hầu-la) và Vua Bharata chính là Ta.