§351. CHUYỆN BÔNG TAI BẰNG NGỌC (Maṇikuṇḍalajātaka) (J. III. 153)

Bị cướp hết niềm vui cuộc sống...

Câu chuyện này do bậc Ðạo sư kể khi Ngài trú tại Kỳ Viên về một ông quan phạm tội thông gian trong hậu cung của vua xứ Kosala. Trường hợp xảy ra câu chuyện này đã được kể đầy đủ trước đây.^[1]

***

Ở đây cũng thế, Bồ-tát là vua ở Ba-la-nại. Ông quan xấu xa kia đến với vua xứ Kosala và khuyên vua đánh chiếm vương quốc Kāsi, rồi bắt Bồ-tát bỏ vào ngục. Ðức vua xứ Ba-la-nại phát triển thiền định và ngồi bắt tréo chân ở trên không. Ông vua cướp nước kia bị nóng sốt toàn thân, liền đến gần vua xứ Ba-la-nại và đọc bài kệ đầu:

1. Bị cướp hết niềm vui cuộc sống,

Hết hoa tai, lọng ngọc, ngựa, xe,

Vợ yêu, con dấu mất đi,

Xem ra ngài chẳng tỏ chi phiền hà!^[2]

Nghe thế, Bồ-tát liền đọc các bài kệ sau:

2. Thú vui sẽ vội rời ta,

Thú vui rồi sẽ bay xa mấy hồi,

Vua kia tự hóa buồn thôi,

Như vầng trăng hiện trên trời, trăng non,

Ðầy dần cho đến lúc tròn,

Khuyết đi rồi lại chẳng còn trăng đâu!

3. Sưởi cho vạn vật tươi màu,

Mặt trời vội lặn bên bầu trời xa,

Luật đời là đổi thay mà,

Khổ đau không thể làm ta bận lòng.

Thế rồi, Bồ-tát giảng chân lý cho ông vua cướp nước kia nghe và đem đức hạnh của mình ra thử thách, ngài đọc các bài kệ sau:

4. Ghét thường nhân tham dục,

Vẫn theo thói biếng lười,

Kẻ tu hành giả mặt,

Phường xảo quyệt đấy thôi!

5. Hôn quân thường xử án,

Mà chẳng chịu lắng nghe,

Bậc trí mà nổi sân,

Như vậy là không tốt.

Chiếu vương phán một lời,

Cân nhắc thật hẳn hoi,

Chính chuyên lời phán ấy,

Vang danh mãi trên đời.

Vua xứ Kosala được Bồ-tát tha thứ, và sau khi trao trả lại vương quốc cho Bồ-tát, ông quay về xứ của mình.

***

Sau khi chấm dứt pháp thoại, bậc Ðạo sư nhận diện tiền thân:

– Bấy giờ, Ānanda là vua xứ Kosala, còn Ta chính là vua xứ Ba-la-nại.