§326. CHUYỆN THIÊN HOA KAKKĀRU (Kakkārujātaka) (J. III. 86)

Kẻ nào giữ mình không trộm cắp...

Chuyện này do bậc Ðạo sư kể khi Ngài trú tại Kỳ Viên về cách Devadatta (Ðề-bà-đạt-đa) đã gây ra sự ly gián trong Tăng đoàn như thế nào, rồi sau đó bỏ đi với các đệ tử trưởng của ông, và khi nhóm này tan rã, ông ta hộc ra một dòng máu nóng.

Các Tỷ-kheo đem chuyện ấy bàn trong pháp đường và bảo rằng Devadatta đã dùng vọng ngôn gây nên sự ly gián kia, sau đó mang bệnh và chịu bao nhiêu đau đớn. Bậc Ðạo sư bước vào hỏi các Tỷ-kheo đang họp nhau ngồi bàn tán chuyện gì. Sau khi nghe kể lại, Ngài dạy:

– Này các Tỷ-kheo, không phải chỉ bây giờ mà từ xưa kia, ông ta cũng đã là một kẻ nói dối; và không phải chỉ bây giờ mà từ xưa kia, ông ta cũng đã phải chịu khổ đau vì nói dối.

Rồi Ngài kể một chuyện đời xưa.

***

Ngày xưa, khi Vua Brahmadatta trị vì Ba-la-nại, Bồ-tát là một vị thần ở cõi trời Ba Mươi Ba. Bấy giờ, có một cuộc lễ lớn tại Ba-la-nại. Một đám đông rắn thần (nāga) và Kim Sí điểu cùng các địa thần đến dự lễ. Và bốn thiên thần từ cõi trời Ba Mươi Ba mỗi vị mang một tràng thiên hoa Kakkāru cũng đến dự lễ. Suốt trong khoảng mười hai do-tuần của thành phố đều sực nức hương thơm của các hoa ấy. Mọi người đều xôn xao, tự hỏi không biết các vị mang các bông hoa ấy là ai. Các thần nói:

– Họ đang nhìn chúng ta đấy.

Rồi họ từ sân điện bay lên và dùng thần lực đứng ngay trên không. Ðám đông tụ tập lại, vua cùng các hoàng tử đến hỏi các vị thần ấy từ cõi nào đến:

– Chúng ta từ cõi trời Ba Mươi Ba đến.

– Các ngài định đến đây để làm gì?

– Ðể dự lễ.

– Các hoa này là hoa gì thế?

– Chúng tên là thiên hoa Kakkāru.

– Thưa các ngài, ở thế giới thiên thần, các ngài có thể đeo hoa khác. Hãy cho chúng tôi hoa này!

Các thần trả lời:

– Các hoa này chỉ xứng với những vị thần có đại lực; còn đối với hạng thấp kém, những kẻ ngu si, tội lỗi trong cõi người thì hoa này không xứng hợp. Nhưng những ai trong cõi người có được những đức hạnh như thế như thế thì những bông hoa này xứng hợp với họ.

Rồi vị trưởng các thần ấy đọc lên bài kệ đầu:

101. Kẻ nào giữ mình không trộm cắp,

Miệng lưỡi luôn tránh tật dối lời,

Ðạt nên danh vọng cao vời,

Giữ tâm yên ổn, xứng đòi hoa đây.

Nghe thế, một vị giáo sĩ hoàng gia tự nghĩ: “Ta chẳng có một đức tính nào trong các đức tính nói trên, nhưng ta sẽ nói dối để có được những bông hoa này. Ðược như thế mọi người sẽ tin rằng ta có các tính hạnh ấy.” Rồi ông ta nói:

– Tôi có đủ những đức tính ấy.

Thế là ông ta được trao hoa để mang. Rồi ông ta đến xin vị thần thứ hai, vị này đọc bài kệ thứ hai:

102. Kẻ nào kiếm tiền tài chân thật,

Tránh gian manh để đạt giàu sang,

Thú vui quá độ tránh luôn,

Xứng phần được đóa thiên hương đây này.

Giáo sĩ nói:

– Tôi đầy đủ những đức tính ấy.

Và thế là ông ta được trao hoa để mang. Rồi ông đến xin vị thần thứ ba, vị này đọc bài kệ thứ ba:

103. Kẻ nào chẳng lệch xa mục đích,

Và lòng tin bất dịch chẳng rời,

Thức ăn ngon chẳng đoái hoài,

Chánh chân đòi hỏi hoa trời này đây.

Vị giáo sĩ nói:

– Tôi đầy đủ những đức tính ấy.

Thế là ông ta được trao hoa để mang. Rồi ông đến xin vị thần thứ tư, vị này đọc bài kệ thứ tư:

104. Kẻ nào chẳng phê bình người tốt,

Dù sau lưng hay trước mặt người,

Làm tròn việc đúng như lời,

Xứng đòi phần thưởng hoa trời này đây.

Giáo sĩ nói:

– Tôi đầy đủ các đức tính này.

Và ông được trao hoa để mang.

Như vậy, các vị thần tặng bốn tràng hoa cho vị giáo sĩ rồi quay về cõi trời. Khi các thần vừa ra đi, giáo sĩ bị một cơn đau khốc liệt tấn công, ở trong đầu như có mũi nhọn đâm và như có đồ vật bằng sắt đập vào. Cuồng trí vì đau đớn, ông lăn lộn vật vã và kêu la ầm ĩ. Khi mọi người hỏi:

– Thế này là sao?

– Tôi tự xưng có những đức hạnh mà tôi vốn không có. Tôi đã nói dối để xin các thần ấy những bông hoa này, hãy gỡ hoa ra khỏi đầu tôi!

Họ liền gỡ hoa ra nhưng không được vì hoa đã gắn chặt như một vành sắt. Thế rồi họ đỡ ông ta lên và đưa ông về nhà. Ông cứ nằm đó mà kêu ầm ĩ suốt bảy ngày. Vua bảo các cận thần:

– Bà-la-môn ác hạnh kia sắp chết, ta nên làm gì đây?

Các quan đáp:

– Tâu Ðại vương, chúng ta hãy tổ chức một lễ hội. Các thiên thần sẽ trở lại.

Vua liền tổ chức một lễ hội và các thiên thần ấy trở lại và làm ngập tràn thành phố với hương thơm của các bông hoa kia, họ đứng tại chỗ cũ trong sân chầu. Dân chúng tụ tập và mang Bà-la-môn ác hạnh kia đặt nằm sấp xuống trước các thiên thần. Ông ta van xin các thần:

– Kính lạy các ngài, xin hãy tha mạng cho tôi!

Các thần bảo:

– Các bông hoa này không thích hợp với một kẻ độc ác xấu xa. Trong tâm ông đã định lừa dối chúng ta và ông đã phải nhận lấy hậu quả của những lời ông nói dối.

Sau khi quở trách mọi người, các thần gỡ tràng hoa khỏi đầu ông, khuyến dụ mọi người rồi quay về trú xứ riêng của họ.

***

Khi bậc Ðạo sư thuyết giảng xong. Ngài nhận diện tiền thân:

– Bấy giờ, Devadatta là Bà-la-môn ấy, Kassapa (Ca-diếp) là một trong các thiên thần, Moggallāna (Mục-kiền-liên) là vị thần thứ hai, Sāriputta (Xá-lợi-phất) là vị thần thứ ba, còn Ta là vị thần trưởng chúng.