§214. CHUYỆN CON SÔNG ÐẦY NƯỚC (Puṇṇanadījātaka) (J. II. 173)

Vật gì người ta nói...

Câu chuyện này, khi ở Kỳ Viên, bậc Ðạo sư kể về trí tuệ Ba-la-mật.

Một thời, tại pháp đường, các Tỷ-kheo nói chuyện liên hệ đến trí tuệ của Như Lai:

– Thưa các Hiền giả, bậc Chánh Ðẳng Giác có trí tuệ vĩ đại, trí tuệ rộng rãi, minh trí, mẫn tiệp, trí tuệ sắc bén, trí tuệ thấu triệt và đầy đủ phương tiện.

Bậc Ðạo sư đến và hỏi:

– Này các Tỷ-kheo, các ông hội họp ở đây đang bàn luận vấn đề gì?

Khi nghe vấn đề trên, bậc Ðạo sư nói:

– Này các Tỷ-kheo, không phải chỉ nay mà thuở trước cũng vậy, Như Lai đã có trí tuệ và phương tiện thiện xảo.

Nói vậy xong, bậc Ðạo sư kể câu chuyện quá khứ.

***

Thuở xưa, khi Vua Brahmadatta trị vì Ba-la-nại, Bồ-tát sanh ra trong gia đình của vị cố vấn tế tự. Khi trưởng thành, vị ấy đi học tất cả các nghề ở Takkasilā. Sau khi phụ thân mất, vị ấy nhận được chức vụ cố vấn tế tự cho vua về thánh sự và tục sự.

Sau một thời gian, vua nghe theo lời gièm pha của các nịnh thần, phẫn nộ không cho Bồ-tát ở gần và tẩn xuất vị ấy ra khỏi thành Ba-la-nại. Bồ-tát đem vợ con đi và sống tại một làng nhỏ ở Kāsi.

Sau một thời gian, vua nhớ lại công đức của Bồ-tát, suy nghĩ: “Nếu ta cử một sứ giả đi mời Sư trưởng về, như vậy không thích hợp. Ta hãy làm một bài kệ, viết trên lá cây, cho nấu thịt quạ, gói cả lá và thịt trong miếng vải trắng đóng dấu ấn của vua rồi gửi đi. Nếu Sư trưởng là bậc Hiền trí, sau khi đọc tấm lá và biết là thịt quạ, Sư trưởng sẽ đến. Nếu không, vị ấy sẽ không đến.”

Vì vậy, nhà vua viết bài kệ này trên tấm lá:

127. Vật gì người ta nói, Uống được nước sông đầy?

Vật gì người ta nói, Ðược lúa mì che lấp?

Vật gì người ta nói, Người lữ hành đi xa?

Vật ấy, nay đã đến, Hãy ăn, Bà-la-môn!

Như vậy, vua viết bài kệ này trên tấm lá rồi gửi cho Bồ-tát. Bồ-tát đọc thư, tự nghĩ: “Vua muốn gặp ta”, và đọc bài kệ thứ hai:

128. Vì vua còn nhớ ta, Nên mới gởi cho quạ,

Ngỗng trời, hạc, chim công, Vua cũng sẽ gửi thôi,

Nếu vua không gửi gì, Ấy là điều đáng ngại.

Bồ-tát cho thắng bò vào xe và đi đến yết kiến vua. Vì thế vua thỏa mãn, đặt Bồ-tát vào chức vụ cố vấn tế tự như cũ.

***

Bậc Ðạo sư kể pháp thoại này xong, liền nhận diện tiền thân như sau:

– Lúc bấy giờ, vua là Ānanda, còn vị cố vấn tế tự là Ta vậy.