Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tiểu Bộ Quyển 1/ TRƯỞNG LÃO TĂNG KỆ/ CHƯƠNG I. MỘT KỆ (EKAKANIPĀTA)/ X. PHẨM THỨ MƯỜI (DASAMAVAGGA)

§95. KỆ NGÔN CỦA TRƯỞNG LÃO CAKKHUPĀLA (Cakkhupālattheragāthā) (Thag. 14; ThagA. I. 206)

Trong thời đức Phật hiện tại, ngài đươc sanh ở Sāvatthi, con của người điền chủ tên Mahāsuvanna và được đặt tên là Pāla. Ngài cũng còn được gọi là Pāla Anh vì em của ngài được gọi là Pāla Em. Cả hai anh em được cha mẹ giao phó cho những công việc trong gia đình. Khi bậc Ðạo sư đến tinh xá Kỳ Viên, Pāla Anh giao gia sản cho người em và xuất gia. Sau năm năm làm Sadi, ngài đi với sáu mươi Tỷ-kheo để học hỏi Chánh pháp. Các vị này lựa một khu rừng gần một ngôi làng biên địa, tại chỗ ấy, dân làng là các Phật tử cư sĩ và ngài sống trong một chòi lá, tu hạnh viễn ly của một vị độc cư.

Ngài bị đau mắt, thầy thuốc cho thuốc chữa nhưng ngài không nghe theo nên bệnh nặng thêm. Ngài nghĩ: “Thà làm cho chấm dứt các kiết sử của ta còn tốt hơn là chấm dứt bệnh đau mắt.” Như vậy, ngài bỏ qua bệnh đau mắt, chỉ lo phát triển thiền quán cho đến khi ngài chứng quả A-la-hán thời cũng mù luôn mắt. Ngài được gọi là vị A-la-hán khô.

Các cư sĩ hỏi các Tỷ-kheo về ngài và nghe nói ngài mù nên họ hết lòng săn sóc cho ngài. Rồi các Tỷ-kheo khác cũng chứng quả A-la-hán và đề nghị đi đến Sāvatthi (Xá-vệ) để yết kiến bậc Ðạo sư. Nhưng ngài nói: “Tôi yếu và mù, con đường đi không phải là không nguy hiểm. Tôi sẽ làm trở ngại cho các vị nên các vị hãy đi trước, thay mặt tôi đảnh lễ bậc Ðạo sư và các đại đệ tử khác. Hãy nói với Pāla Em về tình trạng của tôi và gửi cho tôi một người giúp đỡ.” Các Tỷ-kheo nhận lời và ra đi sau khi từ biệt các vị hộ chủ và sắp đặt cho ngài một chỗ ở. Các Tỷ-kheo làm theo lời dặn của ngài và Pāla Em bảo người cháu tên là Pālika đi đến giúp đỡ ngài. Các Tỷ-kheo làm lễ xuất gia cho Pālika vì con đường đi không an toàn cho một người cư sĩ. Pālika đi đến ngài và cả hai người đều lên đường đi đến Sāvatthi. Giữa đường, Pālika nghe một nữ nhân hát và đến tình tứ với người ấy. Ngài biết được nên đuổi Pālika đi, một mình đi đến Sāvatthi. Hạnh đức của ngài đã làm cho chỗ ngồi của Sakka (Ðế-thích) nóng lên và Sakka hóa hiện thành một người dẫn đường cho ngài đi đến tinh xá Kỳ Viên ngay vào buổi chiều ấy. Trong khi ngài ở Kỳ Viên, Pāla Em lo phụng dưỡng ngài, ngài nói lên bài kệ như sau khi đuổi Pālika đi: