Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tương Ưng Bộ// V. THIÊN ĐẠI/ 48. TƯƠNG ƯNG CĂN/ VI. PHẨM HANG LỢN

III. KINH HỮU HỌC (Sekhasutta) (S. V. 229)
523. Như vầy tôi nghe.
Một thời, Thế Tôn trú ở Kosambī, tại khu vườn Ghosita. Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo:
– Có pháp môn nào, này các Tỷ-kheo, y cứ pháp môn ấy, Tỷ-kheo Hữu học đứng trên hữu học địa có thể rõ biết: “Tôi là bậc Hữu học”, Tỷ-kheo Vô học (Asekha) đứng trên vô học địa có thể rõ biết: “Tôi là bậc Vô học”?
– Bạch Thế Tôn, đối với chúng con, các pháp lấy Thế Tôn làm căn bản...
– Có pháp môn, này các Tỷ-kheo, y cứ pháp môn ấy, Tỷ-kheo Hữu học đứng trên hữu học địa có thể rõ biết: “Tôi là bậc Hữu học”, Tỷ-kheo Vô học đứng trên vô học địa có thể rõ biết: “Tôi là bậc Vô học.”
Và này các Tỷ-kheo, pháp môn ấy là gì, y cứ pháp môn ấy, Tỷ-kheo Hữu học trú trên hữu học địa rõ biết: “Tôi là bậc Hữu học.” Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo Hữu học như thật rõ biết: “Đây là khổ”, như thật rõ biết: “Đây là khổ tập khởi”, như thật rõ biết: “Đây là khổ đoạn diệt”, như thật rõ biết: “Đây là con đường đưa đến khổ đoạn diệt.” Đây là pháp môn, y cứ pháp môn ấy, Tỷ-kheo Hữu học đứng trên hữu học địa rõ biết: “Tôi là bậc Hữu học.”
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo Hữu học suy nghĩ như sau: “Ngoài Tăng chúng này, có một Sa-môn hay Bà-la-môn nào khác có thể thuyết pháp thực như vậy, chân như vậy, như thị như vậy,³⁸ như Thế Tôn hay không?” Và vị ấy rõ biết như sau: “Ngoài Tăng chúng này, không có một Sa-môn hay Bà-la-môn nào khác có thể thuyết pháp thực như vậy, chân như vậy, như thị như vậy, như Thế Tôn.” Đây là pháp môn, này các Tỷ-kheo, y cứ pháp môn ấy, Tỷ-kheo Hữu học đứng trên hữu học địa rõ biết: “Tôi là bậc Hữu học.”
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo Hữu học rõ biết năm căn: Tín căn... tuệ căn. Nhưng về sanh thú, về tối thắng, về quả, về mục đích của chúng, vị ấy không có thể trú với tự thân thông đạt được, và không thể với trí tuệ, thông suốt chúng và thấy chúng rõ ràng. Đây là pháp môn, này các Tỷ-kheo... rõ biết: “Tôi là bậc Hữu học.”
Và này các Tỷ-kheo, pháp môn ấy là gì, y cứ pháp môn ấy, Tỷ-kheo Vô học đứng trên vô học địa rõ biết: “Ta là bậc Vô học.” Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo Vô học rõ biết năm căn: Tín căn... tuệ căn, với sanh thú của chúng, với tối thắng của chúng, với quả của chúng, với mục đích của chúng. Và vị ấy trú với tự thân thông đạt được, và với trí tuệ thông suốt chúng và thấy chúng rõ ràng. Đây là pháp môn, này các Tỷ-kheo, y cứ pháp môn ấy, Tỷ-kheo Vô học đứng trên vô học địa rõ biết: “Tôi là bậc Vô học.”
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo Vô học rõ biết sáu căn: Nhãn căn, nhĩ căn, tỷ căn, thiệt căn, thân căn, ý căn. Vị ấy rõ biết: “Sáu căn này được đoạn diệt, không có dư tàn, toàn bộ và toàn diện. Và sẽ không có sáu căn khác khởi lên, tại một chỗ nào và như thế nào.” Vị ấy rõ biết như vậy. Đây là pháp môn, này các Tỷ-kheo, do pháp môn ấy, Tỷ-kheo Vô học đứng trên vô học địa rõ biết: “Tôi là bậc Vô học.”

Tham chiếu:
³⁸ Xem D. I. 190.