Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tương Ưng Bộ// V. THIÊN ĐẠI/ 48. TƯƠNG ƯNG CĂN/ I. PHẨM THANH TỊNH

IX. KINH PHÂN TÍCH THỨ NHẤT (Paṭhamavibhaṅgasutta)⁸ (S. V. 196)
479. Này các Tỷ-kheo, có năm căn này. Thế nào là năm? Tín căn... tuệ căn.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là tín căn? Ở đây, này các Tỷ-kheo, vị Thánh đệ tử có lòng tin, đặt lòng tin ở sự giác ngộ của Như Lai: “Đây là Thế Tôn, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật, Thế Tôn.” Này các Tỷ-kheo, đây gọi là tín căn.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là tấn căn? Ở đây, này các Tỷ-kheo, vị Thánh đệ tử sống tinh cần tinh tấn, đoạn trừ các pháp bất thiện, làm cho đầy đủ các thiện pháp với nỗ lực kiên trì (daḷhaparakkamo), tinh tấn, không có từ bỏ gánh nặng (anikkhittadhuro) làm các thiện pháp. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là tấn căn.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là niệm căn? Ở đây, này các Tỷ-kheo, vị Thánh đệ tử chánh niệm, thành tựu niệm tuệ⁹ tối thắng, ức niệm, tùy niệm các việc làm từ lâu, các lời nói từ lâu. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là niệm căn.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là định căn? Ở đây, này các Tỷ-kheo, vị Thánh đệ tử sau khi từ bỏ pháp sở duyên (vossaggārammaṇaṃ), được định, được nhất tâm. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là định căn.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là tuệ căn? Ở đây, này các Tỷ-kheo, vị Thánh đệ tử có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về sự sanh diệt các pháp, trí tuệ các bậc Thánh thể nhập [các pháp], đưa đến chơn chánh đoạn tận khổ đau. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là tuệ căn.
Những pháp này, này các Tỷ-kheo, là năm căn.

Tham chiếu:
⁸ Tham chiếu: Tạp. 雜 (T.02. 0099.647. 0182b23).
⁹ SA. III. 234: Satinepakkenāti ettha nipakassa bhāvo nepakkaṃ, paññāyetaṃ nāmaṃ (“Niệm tuệ” trong trường hợp này nghĩa là sự phân biệt, trạng thái sáng suốt). Xem S. V. 225; Vism. 3.