Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tương Ưng Bộ// IV. THIÊN SÁU XỨ/ 35. TƯƠNG ƯNG SÁU XỨ/ PHẦN HAI: NĂM MƯƠI KINH THỨ HAI/ VIII. PHẨM BỆNH

I. KINH BỆNH THỨ NHẤT (Paṭhamagilānasutta)³¹ (S. IV. 46)
74. Nhân duyên ở Sāvatthi.
Rồi một Tỷ-kheo đi đến Thế Tôn... Ngồi xuống một bên, Tỷ-kheo ấy bạch Thế Tôn:
– Trong tinh xá của chúng con, bạch Thế Tôn, có một tân Tỷ-kheo ít người biết đến, bị bệnh hoạn, đau đớn, bị trọng bệnh. Lành thay, bạch Thế Tôn, nếu Thế Tôn đi đến Tỷ-kheo ấy vì lòng từ mẫn!
Rồi Thế Tôn sau khi nghe tiếng “mới”, nghe tiếng “bệnh”, khi biết được: “Tỷ-kheo ấy ít được người biết đến”, liền đi đến Tỷ-kheo ấy.
Tỷ-kheo ấy thấy đức Phật từ xa đi đến, sau khi thấy, liền gượng dậy trên giường.
Thế Tôn liền nói với Tỷ-kheo ấy:
– Thôi! Này Tỷ-kheo, ông chớ có gượng dậy trên giường. Có những chỗ ngồi đã soạn sẵn, tại đấy Ta sẽ ngồi.
Rồi Thế Tôn ngồi trên chỗ ngồi đã soạn sẵn. Sau khi ngồi, Thế Tôn nói với Tỷ-kheo ấy:
– Này Tỷ-kheo, ông có kham nhẫn được không? Ông có chịu đựng được không? Có phải khổ thọ giảm thiểu, không tăng trưởng? Có phải có triệu chứng giảm thiểu, không phải tăng trưởng?
– Bạch Thế Tôn, con không thể kham nhẫn, không thể chịu đựng. Mãnh liệt là khổ thọ con cảm giác. Chúng tăng trưởng, không có giảm thiểu. Có triệu chứng tăng trưởng, không phải giảm thiểu.
– Này Tỷ-kheo, mong rằng ông không có gì nghi ngờ, không có gì hối hận.
– Bạch Thế Tôn, chắc chắn con không có gì nghi ngờ, không có gì hối hận.
– Nhưng đối với giới của mình, ông có gì tự khiển trách không?
– Thưa không, bạch Thế Tôn.
– Này Tỷ-kheo, nếu đối với giới của mình ông không có gì để khiển trách, thời này Tỷ-kheo, ông thế nào cũng có nghi ngờ đối với vấn đề gì, cũng có hối hận gì.
– Bạch Thế Tôn, con không hiểu pháp Thế Tôn dạy về mục đích thanh tịnh trì giới.
– Này Tỷ-kheo, nếu ông không hiểu pháp Ta dạy về mục đích thanh tịnh trì giới, thời này Tỷ-kheo, ông hiểu pháp Ta dạy như thế nào?
– Bạch Thế Tôn, con hiểu pháp do Thế Tôn dạy là tham và đoạn tham.
– Lành thay, lành thay, này Tỷ-kheo! Lành thay, này Tỷ-kheo! Ông hiểu pháp Ta dạy là tham và đoạn tham. Với mục đích tham và đoạn tham, này Tỷ- kheo, là pháp Ta dạy.
Ông nghĩ thế nào, này Tỷ-kheo, mắt là thường hay vô thường?
– Là vô thường, bạch Thế Tôn.
– Tai... Mũi... Lưỡi... Thân... Ý là thường hay vô thường?
– Là vô thường, bạch Thế Tôn.
– Cái gì vô thường là khổ hay lạc?
– Là khổ, bạch Thế Tôn.
– Cái gì vô thường, khổ, chịu sự biến hoại, có hợp lý chăng nếu quán cái ấy là: “Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi”?
– Thưa không, bạch Thế Tôn.
– Thấy vậy, này Tỷ-kheo, vị đa văn Thánh đệ tử nhàm chán đối với mắt... “... không còn trở lại đời này nữa.”
Thế Tôn thuyết như vậy, Tỷ-kheo ấy hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy. Và trong khi lời dạy này được nói lên, Tỷ-kheo ấy khởi lên Pháp nhãn ly trần vô cấu: “Phàm cái gì sanh khởi, tất cả đều chịu sự đoạn diệt.”

Tham chiếu:
³¹ Tham khảo S. III. 119; Pss. Breth. 197-200.