Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tương Ưng Bộ// III. THIÊN UẨN/ 34. TƯƠNG ƯNG THIỀN

I. KINH THIỀN CHỨNG TRONG THIỀN ĐỊNH (Samādhimūlakasamāpattisutta)¹ (S. III. 263)
662. Nhân duyên ở Sāvatthi.
– Này các Tỷ-kheo, có bốn hạng người tu thiền này. Thế nào là bốn?
Ở đây, này các Tỷ-kheo, có vị tu thiền, thiện xảo về thiền định trong thiền định,² nhưng không thiện xảo về thiền chứng³ trong thiền định.
Ở đây, này các Tỷ-kheo, có vị tu thiền, thiện xảo về thiền chứng trong thiền định, nhưng không thiện xảo về thiền định trong thiền định.
Ở đây, này các Tỷ-kheo, có vị tu thiền, không thiện xảo về thiền định trong thiền định, cũng không thiện xảo về thiền chứng trong thiền định.
Ở đây, này các Tỷ-kheo, có vị tu thiền, thiện xảo về thiền định trong thiền định, cũng thiện xảo về thiền chứng trong thiền định.
Tại đây, này các Tỷ-kheo, có vị tu thiền, thiện xảo về thiền định trong thiền định, và cũng thiện xảo về thiền chứng trong thiền định. Trong bốn vị tu thiền ấy, vị này là vị tối tôn, tối thắng, là vị thượng thủ, tối thượng, tối diệu.
Ví như, này các Tỷ-kheo, từ bò cái được sữa, từ sữa được lạc, từ lạc được sanh tô, từ sanh tô được thục tô, từ thục tô được đề-hồ.⁴ Đề-hồ này được gọi là tối tôn. Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, vị tu thiền thiện xảo về thiền định trong thiền định và cũng thiện xảo về thiền chứng trong thiền định. Trong bốn vị tu thiền ấy, vị này là vị tối tôn, tối thắng, là vị thượng thủ, tối thượng, tối diệu.

Tham chiếu:
¹ Tham chiếu: Tạp. 雜 (T.02. 0099.883. 0222c13).
² Samādhikusala: Thiện xảo tâm định, thiện xảo về định. Chú giải và Hậu chú giải viết rằng đây là sự rành rẽ về cách xác định các thiền chi, như 5 thiền chi (tầm, tứ, hỷ, lạc, nhất tâm) trong tầng Thiền thứ nhất, 3 thiền chi (hỷ, lạc, nhất tâm) trong tầng Thiền thứ hai.
³ Samāpattikusala: Thiện xảo nhập thiền, thiện xảo chứng thiền. Chú giải viết đây là khả năng điều tâm cho thích hợp, khởi hỷ tâm để nhập thiền hay chứng thiền.
⁴ Khīra: Sữa; Dadhi: Lạc, sữa đặc; Navanīta: Sanh tô, bơ tươi; Sappi: Bơ trong; Sappimaṇḍa: Đề-hồ, bơ sữa tinh chất.