Tam tạng Thánh điển PGVN 03  » Tam tạng Thượng Tọa bộ 03 »

Kinh Tương Ưng Bộ
HT. Thích Minh Châu dịch

Mục Lục

Phật giáo nguyên thuỷ/ Kinh Tạng Pali/ Kinh Tương Ưng Bộ// III. THIÊN UẨN/ 22.  TƯƠNG ƯNG UẨN NĂM MƯƠI KINH ĐẦU¹/ I. PHẨM NAKULAPITU 

I. KINH NAKULAPITU (Nakulapitusutta)2 (S. III. 1)

1. Như vầy tôi nghe.

Một thời, Thế Tôn sống giữa dân chúng Bhaggā, tại núi Cá Sấu,3 rừng Bhesakaḷā,4 Vườn Nai.

Rồi gia chủ Nakulapitā đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, gia chủ Nakulapitā bạch Thế Tôn:

– Bạch Thế Tôn, con đã già, tuổi lớn, trưởng lão, cao niên,5 đã đạt đến tuổi thọ, thân bệnh hoạn, luôn luôn ốm đau. Bạch Thế Tôn, con không được thường thấy Thế Tôn và các vị Tỷ-kheo đáng kính. Bạch Thế Tôn, mong Thế Tôn hãy giáo giới cho con! Bạch Thế Tôn, mong Thế Tôn hãy giảng dạy cho con! Nhờ vậy, con được hạnh phúc, an lạc lâu dài.

– Thật sự là vậy, này gia chủ. Thật sự là vậy, này gia chủ. Thân của gia chủ, này gia chủ, là bệnh hoạn, ốm đau,6 bị nhiễm ô che đậy.7 Ai mang cái thân này, này gia chủ, lại tự cho là không bệnh, dầu chỉ trong một giây phút, người ấy phải là người ngu. Do vậy, này gia chủ, gia chủ cần phải học tập như sau: “Dầu cho thân tôi có bệnh, tâm sẽ không bị bệnh.” Như vậy, này gia chủ, gia chủ cần phải học tập.

Rồi gia chủ Nakulapitā sau khi hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, thân bên hữu hướng về Ngài; đi đến Tôn giả Sāriputta, sau khi đến, đảnh lễ Tôn giả Sāriputta rồi ngồi xuống một bên. Tôn giả Sāriputta nói với gia chủ Nakulapitā đang ngồi một bên:

– Này gia chủ, tịch tịnh là các căn của gia chủ; thanh tịnh và trong sáng là sắc diện của gia chủ. Có phải hôm nay gia chủ đối diện với Thế Tôn, được nghe pháp thoại?

– Làm sao không thể như vậy được, thưa Tôn giả? Hôm nay, thưa Tôn giả, con được rưới với nước bất tử, nhờ Thế Tôn giảng cho pháp thoại.

– Như thế nào, này gia chủ, gia chủ được rưới với nước bất tử, nhờ Thế Tôn giảng cho pháp thoại?

– Ở đây, thưa Tôn giả, con đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, thưa Tôn giả, con bạch Thế Tôn:

“Bạch Thế Tôn, con đã già, tuổi lớn, trưởng lão, cao niên, đã đạt đến tuổi thọ, thân bệnh hoạn, luôn luôn ốm đau. Bạch Thế Tôn, con không được thường thấy Thế Tôn và các Tỷ-kheo đáng kính. Bạch Thế Tôn, mong Thế Tôn hãy giáo giới cho con! Bạch Thế Tôn, mong Thế Tôn hãy giảng dạy cho con! Nhờ vậy, con được hạnh phúc, an lạc lâu dài.”

Được nghe nói vậy, thưa Tôn giả, Thế Tôn nói với con:

“Thật sự là vậy, này gia chủ. Thật sự là vậy, này gia chủ. Thân của gia chủ, này gia chủ, là bệnh hoạn, ốm đau, bị nhiễm ô che đậy. Ai mang cái thân này, này gia chủ, lại tự cho là không bệnh, dầu chỉ trong một giây phút, người ấy phải là người ngu. Do vậy, này gia chủ, gia chủ cần phải học tập như sau: ‘Dầu thân tôi có bệnh, tâm sẽ không bị bệnh.’”

Như vậy, thưa Tôn giả, con được rưới (abhisitto) với nước bất tử (amatena), nhờ Thế Tôn giảng cho pháp thoại.

– Nhưng này gia chủ, gia chủ có hỏi thêm Thế Tôn như sau: “Cho đến như thế nào, bạch Thế Tôn, là thân bị bệnh và tâm cũng bị bệnh? Cho đến như thế nào, là thân bị bệnh, nhưng tâm không bị bệnh?”

– Thưa Tôn giả, con có thể đi đến thật xa để nghe tận mặt Tôn giả Sāriputta giải thích ý nghĩa của lời nói này. Lành thay, nếu được Tôn giả Sāriputta giải thích ý nghĩa của lời nói này!

– Vậy này gia chủ, hãy lắng nghe và khéo suy nghiệm, ta sẽ nói.

– Thưa vâng, Tôn giả.

Gia chủ Nakulapitā vâng đáp Tôn giả Sāriputta. Tôn giả Sāriputta nói như sau:

– Thế nào, này gia chủ, là thân bị bệnh và tâm bệnh?

Ở đây, này gia chủ, có kẻ vô văn phàm phu không thấy rõ các bậc Thánh, không thuần thục pháp các bậc Thánh, không tu tập pháp các bậc Thánh; không thấy rõ các bậc Chân nhân, không thuần thục pháp các bậc Chân nhân, không tu tập pháp các bậc Chân nhân; quán sắc như là tự ngã, hay tự ngã như là có sắc, hay sắc ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong sắc. Vị ấy bị ám ảnh: “Sắc là ta, sắc là của ta.” Do bị ám ảnh: “Sắc là ta, sắc là của ta” khi sắc biến hoại, đổi khác; nên do sắc biến hoại, đổi khác, vị ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Vị ấy quán thọ như là tự ngã, hay tự ngã như là có thọ, hay thọ ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong thọ. Vị ấy bị ám ảnh: “Thọ là ta, thọ là của ta.” Do bị ám ảnh: “Thọ là ta, thọ là của ta” khi thọ biến hoại, đổi khác; nên do thọ biến hoại, đổi khác, vị ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Vị ấy quán tưởng như là tự ngã, hay tự ngã như là có tưởng, hay tưởng ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong tưởng. Vị ấy bị ám ảnh: “Tưởng là ta, tưởng là của ta.” Do bị ám ảnh: “Tưởng là ta, tưởng là của ta” khi tưởng biến hoại, đổi khác; nên do tưởng biến hoại, đổi khác, vị ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Vị ấy quán hành như là tự ngã, hay tự ngã như là có hành, hay hành ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong hành. Vị ấy bị ám ảnh: “Hành là ta, hành là của ta.” Do bị ám ảnh: “Hành là ta, hành là của ta” khi hành biến hoại, đổi khác; nên do hành biến hoại, đổi khác, vị ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Vị ấy quán thức như là tự ngã, hay tự ngã như là có thức, hay thức ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong thức. Vị ấy bị ám ảnh: “Thức là ta, thức là của ta.” Do bị ám ảnh: “Thức là ta, thức là của ta” khi thức biến hoại, đổi khác; nên do thức biến hoại, đổi khác, vị ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Như vậy, này gia chủ, là thân bị bệnh và tâm bị bệnh.

Thế nào, này gia chủ, là thân bị bệnh nhưng tâm không bị bệnh?

Ở đây, này gia chủ, vị đa văn Thánh đệ tử hiểu rõ các bậc Thánh, thuần thục pháp các bậc Thánh, tu tập pháp các bậc Thánh; hiểu rõ các bậc Chân nhân, thuần thục pháp các bậc Chân nhân, tu tập pháp các bậc Chân nhân; không quán sắc như là tự ngã, hay tự ngã như là có sắc, hay sắc ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong sắc. Vị ấy không bị ám ảnh: “Sắc là ta, sắc là của ta.” Do vị ấy không bị ám ảnh: “Sắc là ta, sắc là của ta” khi sắc biến hoại, đổi khác; nên không do sắc biến hoại, đổi khác mà khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Không quán thọ như là tự ngã, hay tự ngã như là có thọ, hay thọ ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong thọ. Vị ấy không bị ám ảnh: “Thọ là ta, thọ là của ta.” Do vị ấy không bị ám ảnh: “Thọ là ta, thọ là của ta” khi thọ biến hoại, đổi khác; nên không do thọ biến hoại, đổi khác mà khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Không quán tưởng như là tự ngã, hay tự ngã như là có tưởng, hay tưởng ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong tưởng. Vị ấy không bị ám ảnh: “Tưởng là ta, tưởng là của ta.” Do vị ấy không bị ám ảnh: “Tưởng là ta, tưởng là của ta” khi tưởng biến hoại, đổi khác; nên không do tưởng biến hoại, đổi khác mà khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Không quán hành như là tự ngã, hay tự ngã như là có hành, hay hành ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong hành. Vị ấy không bị ám ảnh: “Hành là ta, hành là của ta.” Do vị ấy không bị ám ảnh: “Hành là ta, hành là của ta” khi hành biến hoại, đổi khác; nên không do hành biến hoại, đổi khác mà khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Không quán thức như là tự ngã, hay tự ngã như là có thức, hay thức ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong thức. Vị ấy không bị ám ảnh: “Thức là ta, thức là của ta.” Do vị ấy không bị ám ảnh: “Thức là ta, thức là của ta” khi thức biến hoại, đổi khác; nên không do thức biến hoại, đổi khác mà khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.

Như vậy, này gia chủ, là thân có bệnh nhưng tâm không có bệnh.

Tôn giả Sāriputta thuyết như vậy, gia chủ Nakulapitā hoan hỷ tín thọ lời Tôn giả Sāriputta thuyết.

Tham chiếu:
¹ Trong bản tiếng Anh của PTS, Tương ưng Uẩn được trình bày theo 3 phần: The First Fifty Suttas (50 kinh đầu), The Middle Fifty (50 kinh giữa), The Last Fifty (50 kinh cuối).
² Đây là cách gọi của người Ấn Độ. Nakulapitu nghĩa là cha của gia chủ Nakula. Nakulapitā là tên gọi cho người con trai. Tham chiếu: Tạp. 雜 (T.02. 0099.107. 0033a06); Tăng. 增 (T.02. 0125.13.4.0573a01).
³ Chú giải: Sở dĩ được gọi như vậy vì khi thành được xây có nghe tiếng cá sấu kêu.
⁴ Đặt theo tên một nữ dạ-xoa. Xem KS. I. 262.
⁵ SA. II. 249: Addhagatoti tiyaddhagato, nghĩa là đã đi đến giai đoạn thứ ba và giai đoạn cuối cuộc đời.
⁶ Aṇḍabhūta: Sanh ra từ trứng. Chú giải giải thích ốm yếu như thể được sanh ra từ trứng.
⁷ Pariyonaddha. Xem M. I. 25. Đồng nghĩa với sañchanna, bị cây lá bao phủ, như cây ở trong rừng.