Phật giáo nguyên thuỷ/ Kinh Tạng Pali/ Kinh Tương Ưng Bộ// I. THIÊN CÓ KỆ/ 6.TƯƠNG ƯNG PHẠM THIÊN/ II. PHẨM THỨ HAI

V. KINH BÁT-NIẾT-BÀN (Parinibbānasutta) (S. I. 157)
186. Một thời, Thế Tôn ở Kusinārā, tại Upavattana, trong rừng cây Sa-la, giữa dân chúng Mallā, giữa hai cây Sa-la trong khi Ngài nhập Niết-bàn.

Rồi Thế Tôn nói với các vị Tỷ-kheo:

– Này các Tỷ-kheo, nay Ta khuyên các ông, hãy tinh tấn, chớ phóng dật! Các pháp hữu vi là vô thường. Đây là những lời cuối cùng của Như Lai.

Rồi Thế Tôn vào định Sơ thiền. Ra Sơ thiền, Ngài vào Thiền thứ hai. Ra Thiền thứ hai, Ngài vào Thiền thứ ba. Ra Thiền thứ ba, Ngài vào Thiền thứ tư. Ra Thiền thứ tư, Ngài vào Không vô biên xứ. Ra Không vô biên xứ, Ngài vào Thức vô biên xứ. Ra Thức vô biên xứ, Ngài vào Vô sở hữu xứ. Ra Vô sở hữu xứ, Ngài vào Phi tưởng phi phi tưởng xứ. Ra Phi tưởng phi phi tưởng xứ, Ngài vào Diệt thọ tưởng định.

Ra Diệt thọ tưởng định, Ngài vào Phi tưởng phi phi tưởng xứ. Ra Phi tưởng phi phi tưởng xứ, Ngài vào Vô sở hữu xứ. Ra Vô sở hữu xứ, Ngài vào Thức vô biên xứ. Ra Thức vô biên xứ, Ngài vào Không vô biên xứ. Ra Không vô biên xứ, Ngài vào Thiền thứ tư. Ra Thiền thứ tư, Ngài vào Thiền thứ ba. Ra Thiền thứ ba, Ngài vào Thiền thứ hai. Ra Thiền thứ hai, Ngài vào Sơ thiền. Ra Sơ thiền, Ngài vào Thiền thứ hai. Ra Thiền thứ hai, Ngài vào Thiền thứ ba. Ra Thiền thứ ba, Ngài vào Thiền thứ tư. Ra Thiền thứ tư, Thế Tôn liền nhập diệt.²⁴

Khi Thế Tôn diệt độ, nhân sự diệt độ này, Phạm thiên Brahmā nói lên bài kệ:

Mọi sinh vật ở đời, 
Từ bỏ thân năm uẩn,
Bậc Đạo Sư cũng vậy, 
Đấng Tuyệt Luân trên đời, 
Như Lai, đấng Hùng Lực,²⁵ 
Bậc Giác Ngộ nhập diệt.

Khi Thế Tôn diệt độ, nhân sự diệt độ này, Thiên chủ Sakka nói lên bài kệ:

Các hành là vô thường, 
Có sanh phải có diệt, 
Sau khi sanh, chúng diệt, 
Tịnh chỉ chúng, an lạc.

Khi Thế Tôn diệt độ, nhân sự diệt độ này, Tôn giả Ānanda nói lên bài kệ:

Thật kinh khủng bàng hoàng, 
Thật lông tóc dựng ngược, 
Bậc Thắng Tướng đầy đủ, 
Bậc Giác Ngộ nhập diệt!

Khi Thế Tôn diệt độ, nhân sự diệt độ này, Tôn giả Anuruddha (A-nậu-lâu-đa) nói lên bài kệ:

Không thở ra, thở vào, 
Tâm trú vào chánh định, 
Không tham ái, tịch tịnh, 
Bậc Biến Nhãn diệt độ. 
Với tâm an, bất động, 
Ngài cảm thọ lâm chung, 
Như đèn sáng chợt tắt, 
Tâm giải thoát Niết-bàn.

Tham chiếu:
²⁴ Xem D. 16, Mahāparinibbāna Sutta (Kinh Đại Bát-niết-bàn). Điểm sai khác là không nói đến quả đất rung động, và trong kinh này, Ngài Ānanda nói trước Ngài Anuruddha.
²⁵ Xem S. I. 113 (kinh 154 ở trước).