Phật giáo nguyên thuỷ/ Kinh Tạng Pali/ Kinh Tương Ưng Bộ// I. THIÊN CÓ KỆ/ 3. TƯƠNG ƯNG KOSALA/ I. PHẨM THỨ NHẤT

I. KINH TUỔI TRẺ (Daharasutta) (S. I. 68)
112. Như vầy tôi nghe.

Một thời, Thế Tôn trú ở Sāvatthi (Xá-vệ), Jetavana (Thắng Lâm), tại vườn ông Anāthapiṇḍika (Cấp Cô Độc).

Rồi Vua Pasenadi (Ba-tư-nặc) nước Kosala (Kiều-tát-la) đi đến Thế Tôn; sau khi đến, nói lên với Thế Tôn những lời chào đón hỏi thăm; sau khi nói lên những lời chào đón hỏi thăm thân hữu rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Vua Pasenadi nước Kosala bạch Thế Tôn:

– Tôn giả Gotama có tự cho mình đã chứng Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác không?

– Thưa Đại vương, nếu có ai có thể nói một cách chơn chánh là mình đã chứng Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, thời người ấy phải chính là Ta. Thưa Đại vương, Ta đã chứng Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.

– Thưa Tôn giả Gotama, có những vị Sa-môn, Bà-la-môn là vị Hội chủ, vị Giáo trưởng, vị Sư trưởng Giáo hội, có tiếng tốt, có danh vọng, khai Tổ giáo phái,¹ được quần chúng tôn sùng như các ngài Pūraṇa Kassapa, Makkhali Gosāla, Nigaṇṭha Nātaputta, Sañjaya Belaṭṭhiputta, Pakudha Kaccāyana, Ajita Kesakambalī. Khi con hỏi các vị ấy: “Ngài có tự xem là đã chứng Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác không?”, thời họ đã trả lời, không tự xem mình đã chứng Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Vậy làm sao Tôn giả Gotama, trẻ tuổi, sanh sau đẻ muộn và chỉ mới xuất gia lại tự cho mình như vậy?

– Thưa Đại vương, có bốn loại trẻ nhỏ không nên khinh thường hay không nên miệt thị vì đó là trẻ nhỏ. Thế nào là bốn?

Thưa Đại vương, Khattiya trẻ tuổi không nên khinh thường hay không nên miệt thị vì họ là trẻ. Thưa Đại vương, con rắn còn nhỏ không nên khinh thường hay không nên miệt thị vì chúng là còn nhỏ. Thưa Đại vương, ngọn lửa nhỏ không nên khinh thường hay không nên miệt thị vì chúng là nhỏ. Thưa Đại vương, Tỷ-kheo trẻ tuổi không nên khinh thường hay không nên miệt thị vì họ là trẻ.

Thưa Đại vương, bốn loại trẻ nhỏ này không nên khinh thường hay không nên miệt thị vì chúng là nhỏ.

Thế Tôn nói như vậy. Bậc Thiện Thệ nói xong, bậc Đạo Sư lại nói thêm như sau:

Sanh dòng Sát-đế-lỵ, 
Thuộc quý tộc, danh xưng, 
Chớ khinh thường là trẻ, 
Chớ miệt thị là nhỏ.
Vị Sát-đế-lỵ ấy,
Đến thời lên ngôi vua, 
Làm chúa tể loài người, 
Trị vì cả quốc độ.
Vị ấy nếu phẫn nộ, 
Dùng vương phạt gia hình. 
Ai bảo tồn mạng mình, 
Hãy tránh né vị ấy. 

Ở làng hay là rừng,
Có thấy rắn bò qua,
Chớ khinh thường rắn nhỏ, 
Chớ miệt thị rắn nhỏ, 
Cao thấp hình sai biệt. 
Rắn sống đầy nhiệt khí,² 
Bị tấn công, nó cắn,
Kẻ ngu cả nam nữ. 
Ai bảo tồn mạng mình, 
Hãy tránh né loài rắn.

Lửa cháy đầy khát vọng, 
Lửa đốt thiêu, đốt cháy, 
Chớ khinh thường lửa nhỏ, 
Chớ miệt thị lửa nhỏ.
Lửa được đồ bén cháy, 
Liền cháy to, cháy lớn, 
Bị tấn công, lửa đốt, 
Kẻ ngu cả nam nữ. 
Ai bảo tồn mạng mình, 
Hãy tránh né lửa cháy.
Khu rừng bị lửa đốt, 
Lửa đốt thiêu, đốt cháy, 
Sau nhiều đêm và ngày, 
Rễ mầm lại mọc lên.

Còn Tỷ-kheo trì giới, 
Nồng cháy với nhiệt tình, 
Nhưng không con không cái, 
Không của cải truyền thừa, 
Không con, không thừa tự, 
Như thân cây Sa-la.

Do vậy người Hiền trí, 
Tự thấy hạnh phúc mình, 
Đối với rắn và lửa, 
Danh xưng Sát-đế-lỵ, 
Vị Tỷ-kheo trì giới, 
Với bốn vị kể trên, 
Hãy biết cách cư xử, 
Chơn chánh và tốt đẹp.

Khi nghe nói vậy, Vua Pasenadi nước Kosala bạch Thế Tôn:

– Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn! Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn! Như người dựng đứng lại những gì bị quăng ngã xuống, phơi bày ra những gì bị che kín, chỉ đường cho người bị lạc hướng, đem đèn sáng vào trong bóng tối để những ai có mắt có thể thấy sắc; cũng vậy, Chánh pháp đã được Thế Tôn dùng nhiều phương tiện trình bày, giải thích. Bạch Thế Tôn, con xin quy y Thế Tôn, quy y Pháp, quy y chúng Tăng. Mong Thế Tôn nhận con làm đệ tử, từ nay trở đi cho đến mạng chung, con xin trọn đời quy ngưỡng.

Tham chiếu:
¹ Titthakarā: Ngoại đạo sư. Tittha chỉ cho chỗ sông cạn có thể lội qua, hoặc một tín ngưỡng. Xem JPTS. 1913-14, p. 17, n. 5.
² Tejasi, tejasā: Sức nóng của ngọn lửa, tạm dịch là nhiệt khí.